Dzwonnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Grabie
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Tagi
architektura drewniana architektura XVIII wieku dzwonnica
Miejsce przechowywania
otoczenie kościoła
Identyfikator
DZIELO/12504
Kategoria
dzwonnica
Ilość
1
Czas powstania
lata 1742-1747
Technika i materiał
drewno, techniki ciesielskie i stolarskie, konstrukcja słupowa, szalowanie z listwowaniem
Wymiary podstawowe
szerokość – 4,2 m
wysokość – 7 m (do okapu)
głębokość – 3,4 m
Kubatura
1000 m3
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Dzwonnica została wybudowana najpewniej razem z kościołem po 1742 roku. W aktach wizytacji z 1747 roku została określona jako nowa. W 1843 roku pokryto ją gontem. W 1865 roku dzwonnicę podniesiono ponad poziom gruntu o 12 cali (ok. 30,5 cm), wkopując przy tym w ziemię mur z kamienia głębokości 24 cali (ok. 61 cm). Wymieniono jej trzy przyciesi (podstawa, na której opiera się ściana), dano nowe drewniane podpory i obito ją gontem od zachodniej strony. W 1896 roku zamontowano nowe wiązanie na dzwonnicy i nowe rusztowanie. Podczas działań wojennych w 1914 roku zniszczono dach na dzwonnicy. Zaledwie trzy lata później ówczesny proboszcz Józef Raźny kazał oszalować dzwonnicę (obić deskami) i nakryć ją nowym gontem. Pod koniec 1960 roku „kupiono gont na pokrycie starego dachu na zabytkowej dzwonnicy”.

Opis

Dzwonnica drewniana, konstrukcji słupowej, ściany szalowane z listowaniem, więźba dachowa drewniana. Założona na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu, na betonowym podmurowaniu, przesłoniętym okapowym daszkiem gontowym. Dach gontowy, czterospadowy, zakończony metalowym szpikulcem. Otwór drzwiowy w ścianie południowej o wykroju stojącego prostokąta zamknięty drzwiami spągowymi. Niewielkie otwory głosowe w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym po dwa na południowej, wschodniej i północnej ścianie. Wnętrze wypełnione elementami konstrukcji.

Zarys problematyki artystycznej

Kościołom bezwieżowym z zasady towarzyszyły wolnostojące dzwonnice. Podstawowym zadaniem dzwonnicy było pomieszczenie dzwonów, ale często jej przyziemie pełniło również funkcję magazynu, w którym składowano różne przedmioty kościelne, w omawianej dzwonnicy były to głównie feretrony.
Dzwonnica w Grabiu posiada klasyczną dla konstrukcji słupowej formę jednokondygnacyjnej wieży zwężającej się ku górze, nakrytej dachem czterospadowym. W okresie baroku elementami dekoracyjnymi dzwonnic były głównie otwory głosowe, które przyjmowały różne formy, w omawianym dziele znajdują się po dwa na trzech ścianach dzwonnicy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dzwonnica była kilkakrotnie remontowana w latach 1843, 1865, 1896, 1917, 1960.

Streszczenie

Dzwonnica została wybudowana najpewniej razem z kościołem po 1742 roku. W aktach wizytacji z 1747 roku została określona jako nowa. Kościołom bezwieżowym z zasady towarzyszyły wolnostojące dzwonnice. Budowla w Grabiu posiada klasyczną dla konstrukcji słupowej formę jednokondygnacyjnej wieży zwężającej się ku górze, nakrytej dachem czterospadowym. Podstawowym zadaniem dzwonnicy było pomieszczenie dzwonów, ale często jej przyziemie pełniło również funkcję magazynu.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Kornecki Marian, "Drewniane kościoły w Małopolsce", Kraków 2000

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Dzwonnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/dzwonnica-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności