Św. Jan Kanty

Dzieje zabytku

Figury św. Jana Kantego i św. Jana Nepomucena prawdopodobnie pierwotnie były wolnostojące, stanowiły dekorację rzeźbiarską ołtarza głównego i powstały w tym samym czasie, przed 1747 rokiem. Zapewne są dziełem rzeźbiarza Antoniego Gegenbaura. W aktach wizytacji z 1747 roku został wymieniony relikwiarz św. Jana Kantego, z częścią autentycznych i częścią nieautentycznych relikwii, który znajdował się na nieistniejącym dziś ołtarzu pod wezwaniem tego świętego. Prawdopodobnie dopiero po usunięciu tego retabulum relikwie umieszczono w skrzynce, łącząc ją razem z figurą św. Jana Kantego. Rzeźba była niewątpliwie odmalowywana i pozłacana podczas odnawiania ołtarza głównego w latach 1844, 1883, 1907, 1957 i podczas generalnej konserwacji ołtarza w 1987 roku.

Opis

Rzeźba św. Jana Kantego jest z tyłu drążona, ustawiona na dwustrefowym cokole, który stanowią skrzynki na relikwie z wyciętymi z przodu otworami. Święty ukazany jest w całej postaci, frontalnie, stoi w kontrapoście. Prawą dłoń kładzie na piersi, lewa jest uniesiona w geście błogosławieństwa. Twarz świętego jest szczupła, o wysokim czole, dużym i szerokim nosie, półkoliście zarysowanych łukach brwiowych, migdałowatych oczach oraz pełnych, delikatnie rozchylonych ustach. Okolona jest kręconą brodą i krótkimi brązowymi włosami skręconymi w pukle po bokach głowy z łysiną. Święty ubrany jest w czarną sutannę zapinaną na guziki z błękitną befką (krawat w formie dwóch rozdzielonych pasów) oraz rozchyloną z przodu czarną togę profesorską o szerokich rękawach z pozłacaną podszewką i kołnierzem. Figura w partiach ciała polichromowana naturalistycznie.

Zarys problematyki artystycznej

W literaturze obie figury zostały przypisane Antoniemu Gegenbaurowi. Ten rzeźbiarz pochodzenia austriackiego pracował w Krakowie i okolicach w trzeciej ćwierci XVIII wieku. Sposób kształtowania figur z Grabia, szczególnie rysów twarzy i szat, odpowiada innym tworzonym przez Gegenbaura rzeźbom.
Święty Jan z Kęt pochodził z rodziny mieszczańskiej, studiował na Uniwersytecie Krakowskim, na którym uzyskał stopień magistra teologii i gdzie wykładał. Uważany jest za jednego z najbardziej uczonych świętych polskich. Wyróżniał się ogromną pracowitością oraz miłosierdziem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura zabrudzona, drobne przetarcia w partii złoceń. Brak zawartości skrzynek relikwiarzowych. Figura była odmalowana i pozłacana w latach 1844, 1883, 1907, 1957 i podczas generalnej konserwacji ołtarza w 1987 roku.

Streszczenie

Figura św. Jana Kantego najpewniej została wykonana w czasie powstania ołtarza głównego, przed 1747 rokiem. Prawdopodobnie jest dziełem rzeźbiarza Antoniego Gegenbaura. Dopiero później została połączona razem z relikwiarzem. Święty Jan z Kęt studiował na Uniwersytecie Krakowskim, na którym uzyskał stopień magistra teologii i gdzie wykładał. Uważany jest za jednego z najbardziej uczonych świętych polskich.

Bibliografia