Św. Jan Kanty

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Wieliczka
Miejscowość
Grabie
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niepołomice
Parafia
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Tagi
rzeźba XVIII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz główny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Identyfikator
DZIELO/01616
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
przed 1747 rokiem
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, pozłacanie
Wymiary podstawowe
wysokość – 100 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Figury św. Jana Kantego i św. Jana Nepomucena prawdopodobnie pierwotnie były wolnostojące, stanowiły dekorację rzeźbiarską ołtarza głównego i powstały w tym samym czasie, przed 1747 rokiem. Zapewne są dziełem rzeźbiarza Antoniego Gegenbaura. W aktach wizytacji z 1747 roku został wymieniony relikwiarz św. Jana Kantego, z częścią autentycznych i częścią nieautentycznych relikwii, który znajdował się na nieistniejącym dziś ołtarzu pod wezwaniem tego świętego. Prawdopodobnie dopiero po usunięciu tego retabulum relikwie umieszczono w skrzynce, łącząc ją razem z figurą św. Jana Kantego. Rzeźba była niewątpliwie odmalowywana i pozłacana podczas odnawiania ołtarza głównego w latach 1844, 1883, 1907, 1957 i podczas generalnej konserwacji ołtarza w 1987 roku.



Opis

Rzeźba św. Jana Kantego jest z tyłu drążona, ustawiona na dwustrefowym cokole, który stanowią skrzynki na relikwie z wyciętymi z przodu otworami. Święty ukazany jest w całej postaci, frontalnie, stoi w kontrapoście. Prawą dłoń kładzie na piersi, lewa jest uniesiona w geście błogosławieństwa. Twarz świętego jest szczupła, o wysokim czole, dużym i szerokim nosie, półkoliście zarysowanych łukach brwiowych, migdałowatych oczach oraz pełnych, delikatnie rozchylonych ustach. Okolona jest kręconą brodą i krótkimi brązowymi włosami skręconymi w pukle po bokach głowy z łysiną. Święty ubrany jest w czarną sutannę zapinaną na guziki z błękitną befką (krawat w formie dwóch rozdzielonych pasów) oraz rozchyloną z przodu czarną togę profesorską o szerokich rękawach z pozłacaną podszewką i kołnierzem. Figura w partiach ciała polichromowana naturalistycznie.

Zarys problematyki artystycznej

W literaturze obie figury zostały przypisane Antoniemu Gegenbaurowi. Ten rzeźbiarz pochodzenia austriackiego pracował w Krakowie i okolicach w trzeciej ćwierci XVIII wieku. Sposób kształtowania figur z Grabia, szczególnie rysów twarzy i szat, odpowiada innym tworzonym przez Gegenbaura rzeźbom.
Święty Jan z Kęt pochodził z rodziny mieszczańskiej, studiował na Uniwersytecie Krakowskim, na którym uzyskał stopień magistra teologii i gdzie wykładał. Uważany jest za jednego z najbardziej uczonych świętych polskich. Wyróżniał się ogromną pracowitością oraz miłosierdziem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura zabrudzona, drobne przetarcia w partii złoceń. Brak zawartości skrzynek relikwiarzowych. Figura była odmalowana i pozłacana w latach 1844, 1883, 1907, 1957 i podczas generalnej konserwacji ołtarza w 1987 roku.

Streszczenie

Figura św. Jana Kantego najpewniej została wykonana w czasie powstania ołtarza głównego, przed 1747 rokiem. Prawdopodobnie jest dziełem rzeźbiarza Antoniego Gegenbaura. Dopiero później została połączona razem z relikwiarzem. Święty Jan z Kęt studiował na Uniwersytecie Krakowskim, na którym uzyskał stopień magistra teologii i gdzie wykładał. Uważany jest za jednego z najbardziej uczonych świętych polskich.

Bibliografia

Zaleski Wincenty, "Święci na każdy dzień", Warszawa 1989
Krasnowolski Bogusław, "Brzegi i Grabie. Małe ojczyzny" , [w:] "Brzegi i Grabie pod Niepołomicami. Historia, zwyczaje, pisarstwo, dzieje jednej rodzimy" , red.Żyznowski Wiesław , Siercza 2007 , s. 17-155
Dettloff Anna, "Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w. Twórcy, nurty i tendencje", Kraków 2013

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Św. Jan Kanty", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-kanty

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności