Św. Jacek Odrowąż

Dzieje zabytku

Rzeźba została wykonanaw 1863 roku do ołtarza, w którym się znajduje.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu przedstawiająca stojącą na niewysokim, prostopadłościennym cokole postać św. Jacka Odrowąża. Święty jest ustawiony frontalnie, w lekkim kontrapoście, z prawym kolanem zgiętym. Twarz ma owalną, o delikatnych, młodzieńczych rysach, z jasnymi oczami, wąskim nosem i niewielkimi ustami; na głowie wycięta tonsura. Jest ubrany w strój dominikański: biały habit ze szkaplerzem i czarny płaszcz z kapturem, pod nim ma błękitną stułę. W lewej dłoni trzyma figurkę Madonny z Dzieciątkiem, w prawej monstrancję. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Jacek urodził się w Kamieniu Opolskim, kształcił się w Paryżu i Bolonii, w końcu wstąpił do zakonu dominikanów. Został zapamiętany jako porywający kaznodzieja i misjonarz, a jego najważniejszą zasługą było założenie klasztoru Dominikanów w Krakowie, gdzie zmarł w 1257 roku. Trzymana przez niego figurka Marii nawiązuje do legendy, według której Maria ukazała mu się i powiedziała: „Ciesz się, synu mój, Jacku, gdyż modlitwy twoje są miłe Mojemu Synowi, Zbawcy. O cokolwiek w moim imieniu będziesz prosił, otrzymasz od Niego”. Podobno od tego czasu głosił płomienne kazania ku czci Marii. Według innego przekazu Jacek, uciekając z płonącego kościoła, uratował tylko Najświętszy Sakrament. Został zatrzymany przez głos nakazujący mu zabrać również Matkę Boską, której kamienny posąg znajdował się w świątyni. Z cudowną pomocą zdołał go unieść i zabrać ze sobą. Trzymaną w drugiej ręce monstrancję miał według legendy uratować z pożaru (według innej wersji przed profanacją pogan) kościoła w Kijowie.
Rzeźba została wykonana przez miejscowego twórcę, jednego z braci – Jędrzeja Sikorę. Stworzył on również ustawioną po przeciwnej stronie ołtarza figurę św. Dominika oraz rzeźby dekorujące ołtarz główny i drugi boczny. Tak przynajmniej przekazują autorzy opracowań dotyczących wyposażenia kościoła, biorąc jednak pod uwagę różnorodny poziom artystyczny rzeźb dekorujących ołtarze, trudno poprzeć tę tezę lub orzec, które z nich wyszły spod dłuta Sikory. Omawiane dzieło prezentuje wyższy poziom wykonania od pozostałych – szaty okrywające świętego układają się w drobne, lekko poruszone fałdy, a twarz jest bardziej naturalna.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Mało prawdopodobne, by figurę przedstawiającą św. Jacka wykonał w 1863 roku miejscowy rzemieślnik – Jędrzej Sikora, który wraz z bratem był odpowiedzialny za część wyposażenia kościoła w Ponikwi. Wykazuje ona wyższy poziom wykonania niż przypisywane mu rzeźby dekorujące pozostałe ołtarze.

Bibliografia