Św. Jacek Odrowąż

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Wadowice
Miejscowość
Ponikiew
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Południe
Parafia
Św. Aleksego
Tagi
rzeźba religijna rzeźba XIX wieku św. Jacek
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny lewy
Identyfikator
DZIELO/05583
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1863 rok
Fundator
harbina Anna 1v Potocka 2v Wąsowicz
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 135 cm
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Rzeźba została wykonanaw 1863 roku do ołtarza, w którym się znajduje.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu przedstawiająca stojącą na niewysokim, prostopadłościennym cokole postać św. Jacka Odrowąża. Święty jest ustawiony frontalnie, w lekkim kontrapoście, z prawym kolanem zgiętym. Twarz ma owalną, o delikatnych, młodzieńczych rysach, z jasnymi oczami, wąskim nosem i niewielkimi ustami; na głowie wycięta tonsura. Jest ubrany w strój dominikański: biały habit ze szkaplerzem i czarny płaszcz z kapturem, pod nim ma błękitną stułę. W lewej dłoni trzyma figurkę Madonny z Dzieciątkiem, w prawej monstrancję. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Jacek urodził się w Kamieniu Opolskim, kształcił się w Paryżu i Bolonii, w końcu wstąpił do zakonu dominikanów. Został zapamiętany jako porywający kaznodzieja i misjonarz, a jego najważniejszą zasługą było założenie klasztoru Dominikanów w Krakowie, gdzie zmarł w 1257 roku. Trzymana przez niego figurka Marii nawiązuje do legendy, według której Maria ukazała mu się i powiedziała: „Ciesz się, synu mój, Jacku, gdyż modlitwy twoje są miłe Mojemu Synowi, Zbawcy. O cokolwiek w moim imieniu będziesz prosił, otrzymasz od Niego”. Podobno od tego czasu głosił płomienne kazania ku czci Marii. Według innego przekazu Jacek, uciekając z płonącego kościoła, uratował tylko Najświętszy Sakrament. Został zatrzymany przez głos nakazujący mu zabrać również Matkę Boską, której kamienny posąg znajdował się w świątyni. Z cudowną pomocą zdołał go unieść i zabrać ze sobą. Trzymaną w drugiej ręce monstrancję miał według legendy uratować z pożaru (według innej wersji przed profanacją pogan) kościoła w Kijowie.
Rzeźba została wykonana przez miejscowego twórcę, jednego z braci – Jędrzeja Sikorę. Stworzył on również ustawioną po przeciwnej stronie ołtarza figurę św. Dominika oraz rzeźby dekorujące ołtarz główny i drugi boczny. Tak przynajmniej przekazują autorzy opracowań dotyczących wyposażenia kościoła, biorąc jednak pod uwagę różnorodny poziom artystyczny rzeźb dekorujących ołtarze, trudno poprzeć tę tezę lub orzec, które z nich wyszły spod dłuta Sikory. Omawiane dzieło prezentuje wyższy poziom wykonania od pozostałych – szaty okrywające świętego układają się w drobne, lekko poruszone fałdy, a twarz jest bardziej naturalna.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Mało prawdopodobne, by figurę przedstawiającą św. Jacka wykonał w 1863 roku miejscowy rzemieślnik – Jędrzej Sikora, który wraz z bratem był odpowiedzialny za część wyposażenia kościoła w Ponikwi. Wykazuje ona wyższy poziom wykonania niż przypisywane mu rzeźby dekorujące pozostałe ołtarze.

Bibliografia

Marecki Józef, Rotter Lucyna, "Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych", Kraków 2013

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Św. Jacek Odrowąż", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jacek-odrowaz-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności