Św. Anna

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Zielonki
Miejscowość
Zielonki
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Krowodrza
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/25248
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1728 rok
Fundator
Franciszek Kalewski
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie
Wymiary podstawowe
wysokość – 160 cm
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Na podstawie inicjałów wyrytych wraz z herbem Uniwersytetu Krakowskiego na jednej z bramek za fundatora ołtarza wraz z jego figurami uznać można Mateusza Franciszka Kalewskiego, proboszcza w Zielonkach w latach 1722-1734, znanego nauczyciela Kolegium Mniejszego i Kolegium Większego, dziekana w kapitule św. Anny w Krakowie. Zawarta na drugiej bramce data 1728 pozwala na precyzyjne ustalenie czasu powstania całej nastawy.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu i drążona. Święta zwrócona w trzech czwartych w prawo, w kontrapoście, na bosych stopach. Prawą, ugiętą rękę unosi na tle piersi, lewą wyciąga w bok. Twarz ma szczupłą, o migdałowatych oczach skierowanych w górę, ostrym profilu nosa i wąskich ustach, okoloną brązowymi, falowanymi włosami, ukrytymi pod welonem. Ubrana jest w jasnoróżową, silnie drapowaną suknię przepasaną w biodrze oraz niebieski płaszcz z czerwoną lamówką zawinięty wokół lewego ramienia i ciała świętej, silnie drapowany, ekspresyjnie rozwiany od dołu. Na głowie ma biały welon, odsłaniający profil twarzy, zawinięty wokół u szyi. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Figura św. Anny jest dziełem Antoniego Frączkiewicza, krakowskiego snycerza doby późnego baroku. Artysta ten w swojej twórczości inspirował się dziełami Baltazara Fontany, wykształconego w Rzymie, naśladowcy najwybitniejszego rzeźbiarza doby baroku Gian Lorenza Berniniego. W tym nurcie należy rozpatrywać twórczość Frączkiewicza. Jest on bowiem kontynuatorem nurtu ekspresyjnego zapoczątkowanego w Rzymie. Niedoceniony przez Adama Bochnaka, w syntetycznej ocenie Jakuba Sito zyskał należne mu miejsce jako najwybitniejszego rzeźbiarza pierwszej połowy XVIII wieku w Małopolsce. Jego dzieła wyróżnia ekspresja w kształtowaniu postaci i ich draperii, głębokie fałdy, ruchliwa struktura tkanin czy silne poruszenie wewnętrzne postaci widoczne w rysach i mimice twarzy. Figura św. Anny znajduje bliskie analogie w figurze tej samej świętej w katedrze w Kielcach. Charakterystyczny jest nie tylko układ postaci, ale i rysy twarzy o wyraźnie zaznaczonej żuchwie, długiej szyi z wydatnym pionowym ścięgnem, ostry nos i wydatne kości policzkowe.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Uszkodzenia mechaniczne podstawy, ubytki polichromii na krawędziach stroju, odpryski, silne zabrudzenia. Pierwotnie figura była zapewne w całości złocona.

Streszczenie

Figura św. Anny w ołtarzu głównym w kościele w Zielonkach została wykonana w 1728 roku przez Antoniego Frączkiewicza. Jest przykładem typowej dla rzeźbiarza ekspresyjnej stylistyki zaczerpniętej z twórczości Baltazara Fontany, którego dzieła wielokrotnie kopiował.

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Św. Anna", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-anna-9

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności