Św. Alojzy Gonzaga

Dzieje zabytku

Obraz św. Alojzego Gonzagi powstał w 1776 roku, gdyż według księgi rachunkowej wypłata dla malarza i zaszklenie miały miejsce w tym roku. Autorem dzieła jest najpewniej Imrich Jagušič. Obraz został wymieniony w aktach wizytacji z 1832 roku.

Opis

Obraz św. Alojzego w formie zbliżonej do trapezu o wklęsłych i wypukłych bokach oraz wklęsłych dolnych narożach, w ornamentalnej ramie, za szkłem. W centrum święty ukazany w półpostaci, zwrócony profilem w lewo, pochylony nad stołem. W lewej, uniesionej ręce trzyma krucyfiks i białą tkaninę, prawą kładzie na stole, w dłoni trzyma dyscyplinę. Twarz ma pełną, o dużych, okrągłych oczach skierowanych w dół, dużym, garbatym nosie, pełnych ustach i wystającej brodzie. Włosy krótkie, brązowe. Ubrany jest w czarną sutannę. Stół nakryty jest czerwoną tkaniną, leży na nim czaszka, lilia i korona otwarta. Święty ukazany jest na tle nieba, wypełnionego obłokami, na którego tle unoszą się dwie grupy uskrzydlonych główek anielskich. Rama w formie zbliżonej do trapezu o wklęsłych bokach przechodzących w spływy wolutowe, zamknięta dwoma, zwróconymi ku sobie fragmentami falistego gzymsu, dekorowana obficie rocaille'm i gałązkami kwiatowymi.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowej literaturze wykonanie obrazu błędnie przypisywano malarzowi Szymonowi Kawalskemu, co widać przy porównaniu do jego sygnowanych dzieł w Niedzicy. Obraz św. Alojzego Gonzagi malowany jest w sposób bardzo bliski dziełom Imricha Jagušiča, który był aktywny na terenie całego Spisza. Charakterystyczny typ twarzy o dużych, migdałowatych oczach, z wyraźnie podkreślonymi zaczerwienionymi nosem, brodą, policzkami i ustami jest znamienny dla tego malarza. Taki sam typ twarzy jak św. Alojzy ma również postać Marii z obrazu Zwiastowania w Jurgowie, wykonanego przez Jagušiča. Sposób oddania dłoni o pulchnych, zaróżowionych palcach, znamienny modelunek tkaniny wykorzystujący kontrast barw, a także charakterystycznie malowane uskrzydlone główki anielskie występują również na innych dziełach tego malarza w Jurgowie czy w Łapszach Wyżnych. Zatem wykonanie obrazu św. Alojzego Gonzagi w Kacwinie można przypisać Imrichowi Jagušičowi. Malarz ten wykonał bardzo zbliżony obraz o tym samym temacie i o tej samej kompozycji do dawnego kościoła minorytów w Lewoczy. Jagušič w obu przypadkach posłużył się wzorem graficznym z przedstawieniem świętego, najpewniej augsburską ryciną Johanna Baptista Klabera opartą na wcześniejszej grafice Andrea Sacchiego z 1725 roku.
Święty Alojzy należał do rodu książęcego Gonzagów. Jako młodzieniec, wbrew woli rodziny, wstąpił do Towarzystwa Jezusowego, dlatego przedstawiany jest w stroju jezuickim. W okresie zarazy pomagał chorym w szpitalu św. Sykstusa i Matki Boskiej Pocieszenia. Alojzy zaraził się i zmarł w wieku 23 lat, dlatego ukazywany jest jako młodzieniec. Przedstawiona na omawianym obrazie korona odnosi się do jego pochodzenia. Czaszka odwołuje się do zarazy, przez którą zmarł, lilia oznacza czystość, a dyscyplina samoumartwianie, które święty praktykował.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz św. Alojzego Gonzagi powstał w 1776 roku, gdyż według księgi rachunkowej wypłata dla malarza i zaszklenie miały miejsce w tym roku. Autorem dzieła jest najpewniej Imrich Jagušič. Święty Alojzy należał do rodu książęcego Gonzagów. Jako młodzieniec wstąpił do Towarzystwa Jezusowego, dlatego przedstawiany jest w stroju jezuickim. Czaszka odwołuje się do zarazy, przez którą zmarł, lilia oznacza czystość, a dyscyplina samoumartwianie, które święty praktykował.

Bibliografia