Kościół św. Marii Magdaleny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Pcim
Miejscowość
Trzebunia
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Myślenice
Parafia
Parafia Św. Marii Magdaleny
Tagi
architektura XVIII wieku kościół kościół józefiński
Identyfikator
DZIELO/22060
Kategoria
kościół
Ilość
1
Czas powstania
1776-1784 (1799)
Technika i materiał
cegła, techniki murarskie, blacha, polichromia
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Pierwszy kościół w tym miejscu został wybudowany w 1619 roku. Obecny pochodzi z lat 1776-1784 lub z 1799 roku i był konsekrowany w 1808 roku przez biskupa Andrzeja Gawrońskiego. W 1829 roku kościół został odnowiony. W latach 1902-1903 dobudowano kaplice boczne.

Opis

Kościół orientowany, murowany, jednonawowy, z prezbiterium, z zakrystią od północy i nawą z dwiema kaplicami – jedną od południa i drugą od północy. Od południa przylega do niego kruchta, a od zachodu wieża. Prezbiterium jest węższe od nawy, zamknięte wielobocznie, oddziela je tęcza o łuku półkolistym wsparta na pilastrach. Od zachodu chór na dwóch filarach, zamknięty balustradą wysuniętą przed lico w części środkowej i dekorowaną płycinami z umieszczonymi symetrycznie krzyżami łacińskimi. Ściany wnętrza gładkie, brak podziałów pionowych, partię ścian od sklepienia oddziela niebieski gzyms. Dół ścian wyłożony drewnianą boazerią, w prezbiterium kamiennymi płytami. Ściany przeprute oknami – prezbiterium czterema, nawa sześcioma w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, kolejne w kaplicach; większość wypełniają witraże. Główne wejście przez korpus wieżowy od zachodu, drugie od zakrystii. Elewacje kościoła są gładkie, narożniki podkreślone lizenami, wieża o dwóch kondygnacjach przedzielonych kapnikiem. W pierwszej wejście poniżej okna, od zachodu przypora, w drugiej cztery niewielkie okna. Dach jednokalenicowy, wieżyczka na sygnaturkę o kształcie barokowym, wieża przekryta hełmem baniastym z latarnią. Od zewnątrz, na wschodniej ścianie prezbiterium ogrójec w formie drewnianej altany. Do najstarszych elementów wyposażenia należą ołtarz główny z końca XVII wieku z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz osiemnastowieczne ołtarze boczne ustawione w nawie głównej.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Trzebuni jest budowlą o prostych formach architektonicznych, której części są jasno wydzielone, wnętrze jest proste, a zewnętrzne elewacje pozostają niemal gładkie. Jest przykładem stylu józefińskiego, który wykształcił się na terenach Galicji w architekturze tworzonej za rządów monarchii habsburskiej. Charakter budowli został określony przepisami wynikającymi z wprowadzonej przez cesarza Józefa II reformy kościelnej, która miała na celu stopniowe ograniczenie autonomii Kościoła. Zapewniano finansowanie budów, jednak zalecano oszczędność, którą osiągano, upraszczając formę, kładąc nacisk na funkcjonalność oraz ograniczając wyposażenie i dekorację budowli. Korzystano z powtarzalnych projektów. Cechami należącymi do stylu józefińskiego, które ujawniły się w bryle trzebuńskiego kościoła, są prosty układ z wieżą na osi, jednonawowe, pozbawione kaplic wnętrze (kaplice zostały dobudowane na początku XX wieku) i artykułowanie elewacji lizenami.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W 1829 roku kościół został odnowiony.

Streszczenie

Pierwszy kościół w Trzebuni powstał w 1619 roku. Obecny, murowany, został wybudowany w latach 1776-1784 (lub 1799), a w latach 1902-1903 dobudowano do niego kaplice boczne. Wyposażenie nowego kościoła pochodzi z okresu jego budowy lub jest późniejsze. Najstarszymi zabytkami świątyni są ołtarz główny z końca XVII wieku z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz osiemnastowieczne ołtarze boczne ustawione w nawie głównej.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Kubal Grzegorz, "Myślenice i ziemia myślenicka", Myślenice 1999
Górka Adam, "Gdzie chadzały południce? Przewodnik historyczno-kulturowy po powiecie myślenickim", Myślenice 2012
Blaschke Kinga , "Inwencja i repetycja. Powtarzalność planów w w architekturze kościelnej na Rusi Czerwonej", Kraków 2010

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Agata Felczyńska , "Kościół św. Marii Magdaleny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-sw-marii-magdaleny-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności