Przemienienie Pańskie

Dzieje zabytku

W 1865 roku do kościoła w Gdowie została dobudowana od południa kaplica Przemienienia Pańskiego. Obraz o tym tytule został namalowany w 1872 roku przez Wojciecha Eljasza, jako główny wizerunek do ołtarza znajdującego się w nowej budowli. Z czasem zostało zmienione wezwanie kaplicy na Najświętszego Serca Pana Jezusa, w ołtarzu zaś umieszczono odpowiedni wizerunek Zbawiciela, natomiast obraz Przemienienia Pańskiego do dziś używany jest jako jego zasuwa.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum przedstawienia unoszący się na tle rozświetlonych obłoków Chrystus, ukazany frontalnie, z ugiętą lewą nogą oraz obiema rękami uniesionymi i rozłożonymi na boki. Twarz ma owalną, o niskim czole, z dużymi oczami skierowanymi w górę, prostym nosie i niewielkich, pełnych ustach, okoloną krótkim, jasnym zarostem i długimi jasnobrązowymi włosami opadającymi na ramiona. Ubrany jest w białą tunikę o szerokich rękawach oraz przerzucony diagonalnie biały płaszcz z rozwianym fragmentem tkaniny z tyłu postaci. Wokół jego głowy nimb w glorii promienistej. Postać Chrystusa flankują unoszące się nieco niżej postacie Mojżesza i Eliasza. W lewej części obrazu ukazany jest Mojżesz, zwrócony profilem w prawo, z ugiętymi nogami, prawym ramieniem obejmuje tablice z Dekalogiem. Wyobrażono go jako starca z długą siwą brodą i krótkimi włosami. Ubrany jest w niebieską tunikę oraz jasnobrązowy płaszcz opasujący całą postać. W prawej części obrazu unosi się Eliasz zwrócony w trzech czwartych w lewo, z wysuniętą w przód, ugiętą lewą nogą, obiema rękami trzyma księgę, na której znajduje się sygnatura malarza: „Wojciech / Eljasz / 1872”. Ukazany jest jako starzec z krótką, siwą brodą i krótkimi włosami. Ubrany w zieloną tunikę oraz różowy, rozwiany płaszcz opasujący ciało. W dolnej części obrazu półpostacie apostołów Jakuba, Piotra i Jana zasłaniających i chowających twarze.

Zarys problematyki artystycznej

Wzorem dla omawianego dzieła Wojciecha Eljasza był obraz „Przemienienie Pańskie” Rafaela Santiego powstały w latach 1516-1520, który znajduje się dziś w Pinakotece Watykańskiej. Gdowski obraz powtarza górną część dzieła Santiego, a więc układ unoszących się na tle obłoków postaci Chrystusa, Mojżesza z tablicami Dekalogu oraz Eliasza trzymającego oburącz księgę. W dolnej części gdowskiego obrazu Wojciech Eljasz namalował również półpostacie apostołów Piotra, Jakuba i Jana, wzorując się na tych z obrazu Rafaela, choć te ostatnie ukazane są w całej postaci, leżące na wzniesieniu. Dzieło Santiego stanowiło często naśladowany wzór. Obrazy o podobnych układach kompozycyjnych znajdują się również w kościołach św. Bartłomieja w Mogilanach oraz Przemienienia Pańskiego w Radoczy. Wojciech Eljasz był niezwykle prężnym malarzem tworzącym w drugiej połowie XIX wieku. Malował głównie obrazy o tematyce religijnej, jego dzieła znajdują się w licznych kościołach i klasztorach na terenie Małopolski.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz Przemienienia Pańskiego został namalowany w 1872 roku przez Wojciecha Eljasza, jako główny wizerunek do ołtarza znajdującego się w kaplicy bocznej. Dziś używany jest w nim jako zasuwa. Gdowskie dzieło wzorowane było na obrazie „Przemienienie Pańskie” Rafaela Santiego (1516-1520), który znajduje się dziś w Pinakotece Watykańskiej.

Bibliografia