Matka Boska Niepokalanie Poczęta

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
chrzanowski
Gmina
Babice
Miejscowość
Babice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Babice
Parafia
Wszystkich Świętych
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny lewy pw. Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej
Identyfikator
DZIELO/00426
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XIX wieku 1864 rok (?)
Technika i materiał
płótno, deska, drewno, farba olejna
Wymiary podstawowe
szerokość – 66 cm
wysokość – 130 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Namalowany w drugiej połowie XIX wieku przez Wojciecha Eljasza-Radzikowskiego obraz został umieszczony w głównej części retabulum z 1778 roku. Dla kościoła w Babicach artysta wykonał także inne obrazy m.in. przedstawiający Anioła Stróża, umieszczony jako zasuwa wspomnianego ołtarza oraz stacje drogi krzyżowej. Jako twórca cyklu czternastu stacji Wojciech Eljasz-Radzikowski wspominany jest w „Inwentarzu kościoła parafialnego w Babicach” z 1982 roku, którego autor powołał się na zaginione, wcześniejsze inwentarze kościoła. Możliwe, że obydwa obrazy pojawiły się w strukturze ołtarza w tym samym czasie, wedle napisu na odwrociu obrazu z przedstawieniem Anioła Stróża, było to około 1864 roku i zostały „malowane staraniem / X. Wojciecha Proboszcza Praszkiewicza”.

Ołtarz odnawiany i pozłacany w 1929 roku.

Opis

Obraz umieszczony w polu lewego ołtarza bocznego w pierwszym od prezbiterium przęśle nawy kościoła, w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokiem, w profilowanej, złoconej ramie. W centrum stojąca, ukazana frontalnie, całopostaciowo Maria w typie Niepokalanie Poczętej. Postać stojąca na półksiężycu, z głową lekko odchyloną ku górze, skierowaną w prawą stronę i rękoma skrzyżowanymi na piersi. W lewej dłoni trzyma rzeźbioną, srebrzoną lilię. Twarz drobna, okrągła z wypukłym czołem, dużymi, okrągłymi oczami wzniesionymi ku górze i niewielkimi, pełnymi ustami. Policzki zaakcentowane różem. Włosy długie, opadające na plecy w kolorze szaro-brązowym. Maria jest ubrana w obszerne, długie, rozwiane szaty nakładane na obraz drewniane, złocone. Składają się na nie płaszcz i długa suknia. Na głowie drewniana, złocona korona otwarta z rzeźbionymi szlachetnymi kamieniami. Wokół głowy okrąg z 12 drewnianych i złoconych gwiazd. W dole kompozycji płaskorzeźbiony, srebrzony półksiężyc, oraz złocone glob i wąż z jabłkiem w paszczy. Tło malowane, nieokreślonej barwy brązowo-niebieskiej, rozjaśnione wokół głowy Marii i u dołu kompozycji.

Zarys problematyki artystycznej

Dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Marii Panny został orzeczony dopiero w 1854 roku, jednak przedstawienia tego typu ikonograficznego pojawiały się już w epoce średniowiecza i ulegały licznym przekształceniom. Typ wizerunku ukazującego niepokalanie poczętą Marię jako młodą, piękną dziewczynę z rękoma złożonymi na piersiach bądź w geście modlitwy, stojącą na kuli ziemskiej oplecionej wężem, rozwinął się w XVII wieku w malarstwie hiszpańskim, głównie Bartoloméa Estebana Murilla. Ikonografia Niepokalanego Poczęcia wykształciła się w wyniku utożsamienia Najświętszej Marii Panny z Niewiastą Apokaliptyczną przedstawioną w wizji św. Jana Ewangelisty: „Potem wielki znak się ukazał na niebie: Niewiasta obleczona w Słońce i Księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu” (Ap 12,1). Trzymany przez Marię kwiat lilii dodatkowo podkreśla aspekt jej czystości.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

Szablowski Jerzy, Katalog zabytków sztuki w Polsce, t.1, z. 4: Powiat chrzanowski, Warszawa 1952, s. 4.
Natanek P., Informator Architektury krakowskiej 2000. Parafie i Kościoły, Kraków 2000.

Streszczenie

Wizerunek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny stanowi przykład twórczości małopolskiego malarza Wojciecha Eljasza-Radzikowskiego, którego dzieła zdobią liczne, małopolskie kościoły.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Biała karta WUOZ z 1995 r.
Ikonografia i negatywy fotograficzne: Archiwum PSOZ w Katowicach, nr 32717.
Inwentarz kościoła parafialnego w Babicach, 1982 (autor powołuje się na wcześniejsze źródła).
Kronika parafii babickiej (wpisy od końca XIX w. do 1966 r.), przechowywana na probostwie.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Matka Boska Niepokalanie Poczęta", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-niepokalanie-poczeta-26

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności