Matka Boska Różańcowa ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską

Dzieje zabytku

Płaskorzeźba z przedstawieniem Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi powstała w 1872 roku, być może w związku z założonymi parę lat później bractwami różańcowymi w parafii w Zawoi (1876). Dzieło było wymienione w ołtarzu Matki Boskiej Różańcowej w inwentarzu księdza Adama Górkiewicza z 1919 roku. Prawdopodobnie płaskorzeźba była odnawiana razem z całym ołtarzem w latach 1930 i 1966.

Opis

Płaskorzeźba w kształcie stojącego prostokąta o ściętych górnych narożach. W centrum kompozycji na wielobocznym cokole z rytą datą „1872” stoi Maria, ukazana frontalnie, w kontrapoście, lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko, prawą wyciąga w bok, w dłoni trzyma różaniec. Twarz ma owalną, o łagodnych rysach, migdałowatych oczach, prostym nosie i pełnych ustach, okoloną brązowymi włosami ukrytymi pod welonem. Ubrana jest w przylegającą do ciała, obficie drapowaną suknię, przepasaną w talii, pod szyją ma zapięty płaszcz opadający na ramiona i prawą nogę, a na głowie welon. Dzieciątko w pozycji siedzącej, o esowato wygiętej sylwetce, zwrócone w lewo, prawą rękę ugina i unosi w geście błogosławieństwa, lewą wyciąga przed siebie, w dłoni trzyma różaniec. Twarz ma kwadratową, o pełnych policzkach, zamkniętych oczach, małym nosie i ustach, okoloną krótkimi, brązowymi włosami. Ciało ma pulchne, w partii bioder przewiązane pieluszką. W lewym dolnym rogu obrazu klęcząca postać św. Dominika, ukazana z prawego profilu, z uniesioną głową i rękami złożonymi w geście modlitwy. Twarz ma szczupłą, z oczami skierowanymi w górę, okoloną krótką brodą i włosami, na głowie ma tonsurę. Ubrany jest w habit ze szkaplerzem oraz płaszcz z kapturem. Przed nim, na ziemi leży pies z pochodnią w pysku. W prawym dolnym rogu klęcząca św. Katarzyna Sieneńska, zwrócona w trzech czwartych do środka kompozycji, z dłońmi złożonymi w geście modlitwy. Twarz ma pociągłą, o zamkniętych oczach, długim nosie i wąskich ustach. Wokół głowy ma podwikę, na niej welon. Ubrana jest w habit ze szkaplerzem, na ramiona ma narzucony płaszcz. Wokół Marii gloria promienista, tło przedstawienia wypełnione obłokami. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna, stroje i tło złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Dziewiętnastowieczna płaskorzeźba odwołuje się do tradycyjnej ikonografii Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi – św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską. Formuła przedstawienia z dwustrefową, symetryczną kompozycją, gdzie Maria podaje różaniec Dominikowi, a Dzieciątko Katarzynie, wykształciła się w XVII wieku i stała się niezwykle popularna w sztuce polskiej. Omawiane dzieło przedstawia wariant, w którym Matka Boska stoi na cokole, w glorii i wśród obłoków. Postać św. Dominika jest niezwykle silnie związana z kultem różańca. Według legendy ukazała mu się Matka Boska, która wręczyła mu różaniec i zachęciła do odmawiania jego tajemnic, dlatego też ten święty uznawany jest za pierwszego propagatora modlitwy różańcowej. Natomiast przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską miało połączyć najważniejszych przedstawicieli męskiego i żeńskiego zakonu dominikańskiego, jak również zestawić razem ze sobą założyciela zakonu i najbardziej czczoną świętą z kultem różańca, silnie propagowanym przez cały zakon.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Delikatne zabrudzenia.

Streszczenie

Płaskorzeźba z przedstawieniem Matki Boskiej Różańcowej ze świętymi dominikańskimi powstała w 1872 roku, być może w związku z założonymi parę lat później bractwami różańcowymi w parafii w Zawoi (1876). Przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską miało połączyć najważniejszych przedstawicieli męskiego i żeńskiego zakonu dominikańskiego, jak również zestawić razem ze sobą założyciela zakonu i najbardziej czczoną świętą z kultem różańca.

Bibliografia