Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany przez Wojciecha Eliasza Radzikowskiego w 1854 roku, staraniem ówczesnego proboszcza, Wojciecha Praszkiewicza. W 1878 roku został wmontowany do ołtarza. Artysta wykonywał dla kościoła w Babicach również inne obrazy. Ołtarz odnawiany był w 1929 roku przez firmę Małek z Krakowa według projektu Jana Bukowskiego, być może wtedy odnowiono też obraz. Pierwotnie znajdował się on w retabulum lewego ołtarza bocznego Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej i Aniołów Stróżów.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta. Scena figuralna, dymaniczna. Prawą część obrazu zajmuje postać zwróconego niemal profilem w prawo Anioła Stróża w wydatnym wykroku i o pochylonej sylwetce. Prawą ręką przygarnia do siebie dziecko, lewą, wzniesioną, ciska piorunem. Przedstawiony, jako młody, atletycznie zbudowany młodzieniec, z twarzą ukazaną z profilu, włosy krótkie, mocny kark. Ubrany w niebieską, przepasaną sznurem, szatę z krótkimi rękawami oraz obfity jasno-różowy, bogato sfałdowany płaszcz, na stopach ma sandały wiązane rzemieniami. Z tyłu biało-szare skrzydła. Stojące na skraju przepaści, wtulone w anioła dziecko wyciąga ku niemu obie ręce. Okrągłą twarz charakteryzują dziecięce rysy oraz wzniesione ku niebu oczy. Ubrane jest w białe spodnie i tunikę sięgającą kolan przewiązaną w pasie sznurem, stopy bose. W lewym, dolnym rogu kompozycji, w przepaści wypełnionej ogniem ukazany w półpostaci diabeł. Głowę z rogami odwraca od anioła i osłania się rękami. Oczy duże, wyłupiaste, wystające zęby, duży, zakrzywiony nos; dłonie zaopatrzone w pazury. Ziemia, na której stoją postaci ciemno-brązowa, tło stanowią szaro-błękitno-żółte obłoki. Nad postacią anioła tablice Mojżeszowe. Kolorystyka obrazu jasna, pastelowa, stonowana. Modelunek bardzo miękki. Pod lewą stopą anioła trudna do odczytania sygnatura „Wojciech Eliasz 1854".

Z tyłu napis „Malowane za staraniem / x(ędza) Wojciecha Praszkiewicza / Proboszcza w Babicach 1854 r[oku]”.

Zarys problematyki artystycznej

Na odwrociu obrazu znajduje się napis informujący, że wykonanie malowidła zlecił w 1854 roku miejscowy proboszcz, ksiądz Wojciech Praszkiewicz. Powierzone krakowskiemu malarzowi Wojciechowi Eljaszowi (Radzikowskiemu) zamówienie obejmowało także stacje drogi krzyżowej. Dla babickiej świątyni artysta wykonał również obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Wojciech Eljasz-Radzikowski urodził się w 1814 roku w Cerekwicy koło Bochni (lub w 1815 roku w Niepołomicach), zmarł w 1904 roku w Zakrzówku pod Krakowem. Był wnukiem Stanisława Wojciecha Radzikowskiego, który chcąc uniknąć aresztowania za udział w konfederacji barskiej (1768-1772) zmienił nazwisko rodowe Radzikowski na Eljasz. Wojciech w latach 1838-1843 był uczniem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. W latach sześćdziesiątych XIX wieku uczestniczył w restauracji ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim. W twórczości artysty dominuje tematyka religijna. Malował przede wszystkim na potrzeby kościołów okolic Krakowa. Jego płótna stanowią element wyposażenia kościołów m.in. we Włosienicy, Płazie, Tenczynku, Koniuszy, Niegardowie, Wysocicach, Czaplach Wielkich, Imbramowicach, Liszkach czy Chochołowie. Babickie stacje drogi krzyżowej, o wielopostaciowych kompozycjach na tle pejzażowym, charakteryzuje modelunek, kolorystyka, pewna idealizacja i upozowanie postaci ukształtowane pod wpływem malarstwa akademickiego pierwszej połowy XIX wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, obecnie pozbawiony ramy i wymontowany z ołtarza, widoczna dziura w płótnie w dolnej części kompozycji.

Literatura

Ikonografia i negatywy fotograficzne: Archiwum PSOZ w Katowicach, nr neg.: 32722.
Inwentarz kościoła parfialnego w Babicach, 1984 (autor powołuje się na wcześniejsze źródła)
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, z. 4: Powiat chrzanowski, Warszawa 1952, s. 4.

Streszczenie

Przechowywane w kościele parafialnym w Babicach przedstawienie Anioła Stróża zostało namalowane w 1854 roku przez krakowskiego artystę, Wojciecha Eljasza Radzikowskiego.