Przemienienie na górze Tabor
Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta zawiera przedstawienie sceny Przemienienia Jezusa na Górze Tabor. Kompozycję malowidła charakteryzuje dwustrefowość. W górnej partii, na tle ciemnobłękitnego nieba i szaro-różowych obłoków ukazane są trzy, unoszące się postaci. Pośrodku znajduje się sylwetka wyobrażonego na wprost Jezusa w zdynamizowanej pozie. Zwróconą w trzech czwartych w prawo głowę charakteryzuje owalna twarz o wyrazistych rysach, zaróżowionych policzkach oraz krótkim, brązowym zaroście. Długie, falowane włosy opadają na plecy. Jezus ubrany jest w długą, białą, przewiązaną w pasie suknię oraz przerzucony przez ramiona, mocno rozwiany, unoszący się ponad jego głową, biały płaszcz. Ręce rozłożone są na boki, natomiast prawa noga zgięta jest w kolanie. Po lewej stronie Jezusa znajduje się ukazany niemal na wprost Mojżesz. Zwróconą w trzech czwartych w lewo głowę charakteryzuje zaokrąglona twarz o wyrazistych rysach dojrzałego mężczyzny z dużymi oczami, wydatnym nosem, bruzdami na czole oraz krótkim, siwym zarostem. Długie, zaczesane do tyłu włosy opadają na plecy mężczyzny. Strój Mojżesza stanowi długa, zielona suknia oraz narzucony na lewą rękę i osłaniający znacznie jego sylwetkę jasnozielony płaszcz z odcieniami szarości. Lewa noga jest zgięta w kolanie. Mężczyzna oburącz podtrzymuje parę prostokątnych, półkoliście zakończonych tablic kamiennych z wypisanymi na nich rzymskimi numerami. Ponad głową Mojżesza widnieje para wiązek promieni. Po prawej stronie Jezusa znajduje się sylwetka zwróconego w trzech czwartych w prawo Eliasza. Ukazaną w profilu twarz charakteryzują wyraziste rysy dojrzałego mężczyzny o dużych oczach i nosie oraz z krótkim, siwym zarostem. Krótkie włosy odsłaniają duże ucho. Mężczyzna ubrany jest w długą, błękitną suknię oraz przerzucony przez lewą rękę jasnobrązowy płaszcz. W prawej ręce trzyma zamkniętą księgę, lewą unosi na wysokości klatki piersiowej. Lewa noga jest zgięta w kolanie. W dolnej partii obrazu ukazane są półpostaciowo sylwetki trzech apostołów usytuowanych na tle łagodnego wzniesienia. Po prawej stronie kompozycji znajduje się zwrócony w trzech czwartych w prawo św. Jan. Jego młodzieńczą, pozbawioną zarostu i ukazaną w profilu twarz charakteryzują wyraziste rysy z półprzymkniętymi oczami, zadartym nosem, pełnymi ustami oraz wydatnymi kośćmi policzkowymi i zarysem szczęki. Długie, ciemnobrązowe włosy opadają na plecy. Apostoł ubrany jest w ciemnozieloną suknię z podciągniętym rękawem oraz przerzucony przez prawe ramię czerwony płaszcz. Prawą rękę wspiera na piersiach, lewą wzniesioną, przesłania oczy. Pośrodku znajduje się ukazany tyłem św. Piotr. Zwróconą profilem w prawo i odchyloną mocno do tyłu głowę charakteryzuje twarz o rysach mężczyzny w podeszłym wieku z długim, prostym nosem i krótkim, siwym zarostem. Wydatną łysinę ujmuje pas krótkich, siwych włosów u nasady głowy oraz kępa tuż nad czołem. Święty ubrany jest w niebieską suknię oraz okalający sylwetkę brązowy płaszcz. Po lewej stronie kompozycji ukazany jest zwrócony na wprost, nieco pochylony św. Jakub Starszy. Twarz o rysach dojrzałego mężczyzny charakteryzuje śniada karnacja, długi, zaokrąglony na końcu nos oraz długi, ciemnobrązowy zarost. Święty ubrany jest w ciemnobrązową suknię oraz okalający sylwetkę ciemnobrązowy płaszcz z kremową podszewką. Sylwetki postaci charakteryzują zdynamizowane pozy, a ich szaty są intensywnie drapowane i rozwiane. Modelunek cechuje dynamicznie kształtowana plama barwna o intensywnej, zróżnicowanej i nasyconej kolorystyce oraz kontrastowych zestawieniach.
Zdjęcie nr 2: Obraz w kształcie leżącego prostokąta zawiera przedstawienie sceny Przemienienia Jezusa na Górze Tabor. Kompozycję malowidła charakteryzuje dwustrefowość. W górnej partii, na tle ciemnobłękitnego nieba i szaro-różowych obłoków ukazane są trzy, unoszące się postaci. Pośrodku znajduje się sylwetka wyobrażonego na wprost Jezusa w zdynamizowanej pozie. Zwróconą w trzech czwartych w prawo głowę charakteryzuje owalna twarz o wyrazistych rysach, zaróżowionych policzkach oraz krótkim, brązowym zaroście. Długie, falowane włosy opadają na plecy. Jezus ubrany jest w długą, białą, przewiązaną w pasie suknię oraz przerzucony przez ramiona, mocno rozwiany, unoszący się ponad jego głową, biały płaszcz. Ręce rozłożone są na boki, natomiast prawa noga zgięta jest w kolanie. Po lewej stronie Jezusa znajduje się ukazany niemal na wprost Mojżesz. Zwróconą w trzech czwartych w lewo głowę charakteryzuje zaokrąglona twarz o wyrazistych rysach dojrzałego mężczyzny z dużymi oczami, wydatnym nosem, bruzdami na czole oraz krótkim, siwym zarostem. Długie, zaczesane do tyłu włosy opadają na plecy mężczyzny. Strój Mojżesza stanowi długa, zielona suknia oraz narzucony na lewą rękę i osłaniający znacznie jego sylwetkę jasnozielony płaszcz z odcieniami szarości. Lewa noga jest zgięta w kolanie. Mężczyzna oburącz podtrzymuje parę prostokątnych, półkoliście zakończonych tablic kamiennych z wypisanymi na nich rzymskimi numerami. Ponad głową Mojżesza widnieje para wiązek promieni. Po prawej stronie Jezusa znajduje się sylwetka zwróconego w trzech czwartych w prawo Eliasza. Ukazaną w profilu twarz charakteryzują wyraziste rysy dojrzałego mężczyzny o dużych oczach i nosie oraz z krótkim, siwym zarostem. Krótkie włosy odsłaniają duże ucho. Mężczyzna ubrany jest w długą, błękitną suknię oraz przerzucony przez lewą rękę jasnobrązowy płaszcz. W prawej ręce trzyma zamkniętą księgę, lewą unosi na wysokości klatki piersiowej. Lewa noga jest zgięta w kolanie. W dolnej partii obrazu ukazane są półpostaciowo sylwetki trzech apostołów usytuowanych na tle łagodnego wzniesienia. Po prawej stronie kompozycji znajduje się zwrócony w trzech czwartych w prawo św. Jan. Jego młodzieńczą, pozbawioną zarostu i ukazaną w profilu twarz charakteryzują wyraziste rysy z półprzymkniętymi oczami, zadartym nosem, pełnymi ustami oraz wydatnymi kośćmi policzkowymi i zarysem szczęki. Długie, ciemnobrązowe włosy opadają na plecy. Apostoł ubrany jest w ciemnozieloną suknię z podciągniętym rękawem oraz przerzucony przez prawe ramię czerwony płaszcz. Prawą rękę wspiera na piersiach, lewą wzniesioną, przesłania oczy. Pośrodku znajduje się ukazany tyłem św. Piotr. Zwróconą profilem w prawo i odchyloną mocno do tyłu głowę charakteryzuje twarz o rysach mężczyzny w podeszłym wieku z długim, prostym nosem i krótkim, siwym zarostem. Wydatną łysinę ujmuje pas krótkich, siwych włosów u nasady głowy oraz kępa tuż nad czołem. Święty ubrany jest w niebieską suknię oraz okalający sylwetkę brązowy płaszcz. Po lewej stronie kompozycji ukazany jest zwrócony na wprost, nieco pochylony św. Jakub Starszy. Twarz o rysach dojrzałego mężczyzny charakteryzuje śniada karnacja, długi, zaokrąglony na końcu nos oraz długi, ciemnobrązowy zarost. Święty ubrany jest w ciemnobrązową suknię oraz okalający sylwetkę ciemnobrązowy płaszcz z kremową podszewką. Sylwetki postaci charakteryzują zdynamizowane pozy, a ich szaty są intensywnie drapowane i rozwiane. Modelunek cechuje dynamicznie kształtowana plama barwna o intensywnej, zróżnicowanej i nasyconej kolorystyce oraz kontrastowych zestawieniach.

Przemienienie na górze Tabor

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
ołtarz główny, zwieńczenie
Identyfikator
DZIELO/13792
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVII wieku
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Obraz w kształcie leżącego prostokąta zawiera przedstawienie sceny Przemienienia Jezusa na Górze Tabor. Kompozycję malowidła charakteryzuje dwustrefowość. W górnej partii, na tle ciemnobłękitnego nieba i szaro-różowych obłoków ukazane są trzy, unoszące się postaci. Pośrodku znajduje się sylwetka wyobrażonego na wprost Jezusa w zdynamizowanej pozie. Zwróconą w trzech czwartych w prawo głowę charakteryzuje owalna twarz o wyrazistych rysach, zaróżowionych policzkach oraz krótkim, brązowym zaroście. Długie, falowane włosy opadają na plecy. Jezus ubrany jest w długą, białą, przewiązaną w pasie suknię oraz przerzucony przez ramiona, mocno rozwiany, unoszący się ponad jego głową, biały płaszcz. Ręce rozłożone są na boki, natomiast prawa noga zgięta jest w kolanie. Po lewej stronie Jezusa znajduje się ukazany niemal na wprost Mojżesz. Zwróconą w trzech czwartych w lewo głowę charakteryzuje zaokrąglona twarz o wyrazistych rysach dojrzałego mężczyzny z dużymi oczami, wydatnym nosem, bruzdami na czole oraz krótkim, siwym zarostem. Długie, zaczesane do tyłu włosy opadają na plecy mężczyzny. Strój Mojżesza stanowi długa, zielona suknia oraz narzucony na lewą rękę i osłaniający znacznie jego sylwetkę jasnozielony płaszcz z odcieniami szarości. Lewa noga jest zgięta w kolanie. Mężczyzna oburącz podtrzymuje parę prostokątnych, półkoliście zakończonych tablic kamiennych z wypisanymi na nich rzymskimi numerami. Ponad głową Mojżesza widnieje para wiązek promieni. Po prawej stronie Jezusa znajduje się sylwetka zwróconego w trzech czwartych w prawo Eliasza. Ukazaną w profilu twarz charakteryzują wyraziste rysy dojrzałego mężczyzny o dużych oczach i nosie oraz z krótkim, siwym zarostem. Krótkie włosy odsłaniają duże ucho. Mężczyzna ubrany jest w długą, błękitną suknię oraz przerzucony przez lewą rękę jasnobrązowy płaszcz. W prawej ręce trzyma zamkniętą księgę, lewą unosi na wysokości klatki piersiowej. Lewa noga jest zgięta w kolanie. W dolnej partii obrazu ukazane są półpostaciowo sylwetki trzech apostołów usytuowanych na tle łagodnego wzniesienia. Po prawej stronie kompozycji znajduje się zwrócony w trzech czwartych w prawo św. Jan. Jego młodzieńczą, pozbawioną zarostu i ukazaną w profilu twarz charakteryzują wyraziste rysy z półprzymkniętymi oczami, zadartym nosem, pełnymi ustami oraz wydatnymi kośćmi policzkowymi i zarysem szczęki. Długie, ciemnobrązowe włosy opadają na plecy. Apostoł ubrany jest w ciemnozieloną suknię z podciągniętym rękawem oraz przerzucony przez prawe ramię czerwony płaszcz. Prawą rękę wspiera na piersiach, lewą wzniesioną, przesłania oczy. Pośrodku znajduje się ukazany tyłem św. Piotr. Zwróconą profilem w prawo i odchyloną mocno do tyłu głowę charakteryzuje twarz o rysach mężczyzny w podeszłym wieku z długim, prostym nosem i krótkim, siwym zarostem. Wydatną łysinę ujmuje pas krótkich, siwych włosów u nasady głowy oraz kępa tuż nad czołem. Święty ubrany jest w niebieską suknię oraz okalający sylwetkę brązowy płaszcz. Po lewej stronie kompozycji ukazany jest zwrócony na wprost, nieco pochylony św. Jakub Starszy. Twarz o rysach dojrzałego mężczyzny charakteryzuje śniada karnacja, długi, zaokrąglony na końcu nos oraz długi, ciemnobrązowy zarost. Święty ubrany jest w ciemnobrązową suknię oraz okalający sylwetkę ciemnobrązowy płaszcz z kremową podszewką. Sylwetki postaci charakteryzują zdynamizowane pozy, a ich szaty są intensywnie drapowane i rozwiane.
Modelunek cechuje dynamicznie kształtowana plama barwna o intensywnej, zróżnicowanej i nasyconej kolorystyce oraz kontrastowych zestawieniach.

Zarys problematyki artystycznej

Według opisów ewangelicznych przemienienie Jezusa na górze Tabor wydarzyło się w trzecim roku jego publicznej działalności (Mt 17 8-1; Łk 9, 28-36; Mk 9, 2-8). Jezus zabrał wówczas ze sobą trzech uczniów – Piotra, Jana i Jakuba Starszego, na wspomniane wzgórze, gdzie przemienił się w ich obecności, emanując nadprzyrodzonym blaskiem. Wówczas także ukazały się obok niego postaci Mojżesza i Eliasza. Reprezentanci Starego Testamentu interpretowani są, jako symbole Prawa i Proroków, czyli dwóch najważniejszych filarów pierwszej części Pisma Świętego. Ich obecność w trakcie przemienienia ma podkreślić różnicę pomiędzy Starym i Nowym Testamentem oraz fakt, iż Jezus, będący Synem Bożym, nie jest kolejnym prorokiem. Również świadkowie wydarzenia zostali wybrani, jako najdoskonalsi spośród dwunastu, Piotr – następca Jezusa, najznakomitszy spośród ewangelistów i umiłowany uczeń – Jan oraz Jakub, który jako pierwszy z uczniów poniósł śmierć męczeńską. Ci sami apostołowie towarzyszyli Jezusowi także podczas modlitwy w Ogrójcu. Ich obecność miała wymiar zarówno poznawczy, jak również stanowiła rodzaj wynagrodzenia trudu apostolstwa. Przemienienie, obok chrztu w Jordanie, stanowiło jedno z najważniejszych wydarzeń przedstawiających teofanię Trójcy Świętej, której znakami – w tym przypadku – są głos Boga Ojca, osoba Jezusa i świetlisty obłok utożsamiany z Duchem Świętym. Pojawienie się przedstawień plastycznych wspomnianego tematu ściśle wiązało się z dziejami święta Przemienienia, bowiem w Kościele wschodnim obchodzono je już na przełomie V i VI wieku, na półwyspie Iberyjskim od IX wieku, natomiast Kościół rzymski uroczystość tę wprowadził dopiero w 1457 roku, w związku ze zwycięstwem nad armią turecką pod Belgradem. W okresie średniowiecza temat ten najczęściej stanowił element chrystologicznych cyklów narracyjnych. Dopiero w epoce nowożytnej Przemienienie stało się samodzielnym tematem umieszczanym w retabulach ołtarzy głównych bądź na sklepieniach świątyń. Ikonograficzne wersje prezentowanego wydarzenia biblijnego są stosunkowo mało zróżnicowane. Początkowo ich kompozycję charakteryzowała całopostaciowa sylwetka Jezusa stojącego na wzgórzu w otoczeniu wspomnianych postaci. Silnie oddziałującym przedstawieniem okazał się obraz Rafaela (1518-1520), którego wersje mniej, bądź bardziej zbliżone do oryginału, zdominowały ikonografię Przemienienia na przestrzeni XVII i XVIII wieku. Płótno mistrza z Urbino upowszechniło wariant z unoszącą się w powietrzu sylwetką Jezusa. Schematem tym posłużył się także jeden z najwybitniejszych twórców barokowych w Polsce, Szymon Czechowicz. W znajdujących się w kościele NMP w Krakowie, kościele parafialnym w Tenczynku oraz kościele Misjonarzy w Lublinie łączonych z mistrzem obrazach wykorzystano niemal ten sam układ kompozycyjny. Charakteryzuje go dwustrefowy podział, gdzie poniżej unoszącego się na tle obłoków Jezusa i przedstawicieli Starego Testamentu ukazana jest niezwykle ekspresyjna trójka apostołów oślepionych blaskiem wizji. Dramatyzm ich póz i gestów, wzmocniony rozłożystymi, bogato drapowanymi, barwnymi szatami oddaje ich poruszenie, zdziwienie i zaskoczenie widokiem, jakiego są świadkami. Owe niezwykle charakterystyczne pozy obserwatorów Przemienienia z obrazów Czechowicza stanowiły zapewne inspirację dla twórcy malowidła dla ołtarza głównego w kościele parafialnym w Kętach. Powtórzony bowiem został schemat spoglądającego w kierunku Jezusa i równocześnie przesłaniającego oślepione blaskiem oczy św. Jana, spoglądającego w stronę Eliasza św. Piotra oraz Jakub, który pochyla się, oddając hołd. Pierwszy ze wspomnianych pierwowzorów, z kościoła w Tenczynku, powstał w latach dwudziestych XVIII wieku podczas pobytu Czechowicza w Rzymie, dwa pozostałe już w jego warszawskiej pracowni (lubelski ok. 1736, krakowski ok. 1773). W drugiej połowie XVIII wieku artysta działał także w Krakowie i okolicach, gdzie zdobył uznanie zarówno jako wybitny twórca, ale także nauczyciel rodzimych malarzy. Czechowicz często powtarzał wypracowane w swoim warsztacie wzory kompozycyjne, które wykorzystywali także jego uczniowie i naśladowcy. Powielony w trzech wielkoformatowych malowidłach schemat Przemienienia Pańskiego stanowił źródło inspiracji dla kolejnych twórców, czego świadectwem pozostały obrazy m.in. w kościele Norbertanów w Hebdowie czy niewielkich rozmiarów malowidło w kościele parafialnym w Kętach.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry; obraz był odnawiany w latach 1834, 1855 oraz w 1890 roku.

Literatura

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, województwo krakowskie, (red.) Szablowski Jerzy, t. 1, Warszawa 1953, s. 15.

Skrabski Józef, Obraz "Przemienienie Pańskie" w Kościele Mariackim w Krakowie: przyczynek do twórczości Szymona Czechowicza, [w:] Limen expectationis: księga ku czci śp. ks. prof. dr. hab. Zdzisława Klisia, red. Urban Jacek, Witko Andrzej, Kraków 2012, s. 311-319.

Biernacka Małgorzata, Przemienienie na górze Tabor, [w:] Ikonografia publicznej działalności Chrystusa w polskiej sztuce nowożytnej, Warszawa 2003, s. 68-80.

Streszczenie

Znajdujący się w zwieńczeniu ołtarza głównego w kościele parafialnym w Kętach obraz przedstawiający Przemienienie Jezusa na górze Tabor stanowi interesujący przykład dzieła nawiązującego do twórczości Szymona Czechowicza. Wiele kompozycji jednego z najwybitniejszych artystów doby polskiego baroku stanowiło źródło inspiracji dla późniejszych rodzimych malarzy.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Liber memorabilium, Archiwum Parafialne w Kętach.

Kałamajska-Liszcz Katarzyna, Szczerbiński Sławomir, Karta Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, 1988 rok.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona jest na ścianie, z wejściem w zaplecku. Kosz ambony, na rzucie owalu, artykułują cztery pilastry osadzone na obiegającym jego podstawę cokole, wspierające wyłamujący się ponad nimi gzyms wieńczący. Podwieszenie kosza jest w formie czterech wolutowych kabłąków spiętych spłaszczonym pierścieniem. Zaplecek jest w formie prostokątnej płyciny ujętej parą pilastrów wspierających wyłamujące się ponad nimi belkowanie z wydatnym gzymsem. Zwieńczenie ma formę półkolistego przyczółka. Pola kosza ambony wypełniają płaskorzeźbione przedstawienia trzech świętych Janów. W środkowym znajduje się św. Jan Kanty siedzący przy pulpicie z otwartą księgą, poniżej znajduje się kartusz herbowy, o krawędziach zdobionych ornamentyką akantową, z napisem: „Et lex / clementia / in linqua / eius”, natomiast w medalionie powyżej jest zamknięta księga z siedmioma pieczęciami. Po lewej znajduje się św. Jan Ewangelista, poniżej na kartuszu napis: „Quia verum est testimo/nium eius”, w medalionie zaś klatka. Po prawej jest przedstawienie św. Jana Chrzciciela z kartuszem z napisem: „Et enim / manus Domini / errat /cum / suo” oraz medalionem ze znakiem ręki trzymającej trąbę. Pilastry zdobią motywy kampanulli oraz uskrzydlonych główek anielskich, z których niektóre są na tle konch. Tuż pod gzymsem wieńczącym podwieszona jest girlanda kwiatowa. Belkowanie zaplecka ambony wsparte jest dodatkowo na wolutowych wspornikach, trzony pilastrów zdobią kampanulle. Po środku płyciny zaplecka, nad wejściem znajduje się ujęty akantem kartusz herbowy z napisem: „Docebit vos omnia”. Zwieńczenie ambony zdobią figurki dwóch par aniołków, z czego jedna usytuowana jest na krawędziach przyczółka, druga wypełnia pole tympanonu. Ukazane naprzeciw siebie w pozycjach półleżących, o przeplatających się nogach obuczącz podtrzymują otwartą księgę z napisem: „EVANGELIUM IESU CHRISTI”. Szczyt zwieńczenia jest w formie promienistej glorii z gołębicą Ducha Świętego po środku. Struktura ambony jest pomalowana na biało, podobnie, jak odsłonięte partie ciał aniołków. Detal architektoniczny, ornamnetyka, szaty i skrzydła są złocone i srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od strony wewnętrznej klatki schodowej usytuowanej w murze kościoła. Kosz jest na planie ośmioboku z cokołem i podwieszeniem w formie stylizowanego, odwróconego stożka zakończonego szyszką. Po lewej stronie przylega do niego ganek na rzucie czworoboku. Naroża kosza i ganku ujęte są kolumienkami, których trzony w dolnej partii zdobią liście akantu i rozetki, wyżej obiega je para pierścieni, pomiędzy którymi naprzemiennie są kaboszony i rozetki, natomiast górna część jest kanelurowana. Na kompozytowych kapitelach wsparte jest belkowanie parapetu. Zaplecek ambony ujmuje para osadzonych na cokołach kolumienek w dolnej partii zdobionych motywem floralnym, w górnej kanelurowaniem, wpierających wyłamujące się ponad nimi, przerwane belkowanie. Baldachim jest na rzucie ośmioboku. Jego krawędź obiega wyłamujące się na narożach belkowanie. Zwieńczenie ma formę osadzonego na niewysokim cokole stożka o lekko wklęsłych ściankach, nakrytego wklęsło-wypukłym hełmem na rzucie ośmioboku, na którym osadzony jest złocony krzyż o trójlistnych zakończeniach ramion oraz z kręgiem obłoków i wiązkami promieni na ich przecięciu. Płyciny podwieszenia kosza zdobią liście akantu. Na cokole kosza i ganku są girlandy z kwiatami róż, natomiast na fryzie akantowa wić. Ścianki ganku artykułują prostokątne płyciny natomiast kosza – w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Ujęte są profilowaną, złoconą ramą i wypełnione dekoracyjnym motywem wazonu z kompozycją liści akantu o symetrycznym układzie. W polu zaplecka znajduje się płycina w kształcie stojącego prostokąta zamknięta półkolistym łukiem nadwieszonym z górnymi narożnikami zaakcentowanymi przez wklęsłe łuki odcinkowe. Ujęta jest profilowaną, złoconą ramą. Wypełnia ją motyw dekoracyjny złożony z ukazanych na tle krzyżującego się kwiatu lilii i gałązki palmowej, skrzyżowanych kotwicy i krzyża, z sercem gorejącym pośrodku, dodatkowo u dołu kompozycji jest para kwiatów róży, a u góry wstążka. W podniebiu baldachimu znajduje się gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Dolną krawędź baldachimu obiega motyw lambrekinu, belkowanie zdobi ornament kostkowy i wole oczy. Dekorację cokołu zwieńczenia stanowią motywy akantowe, artykułujące naroża akantowe woluty oraz wazony. Natomiast górną część zwieńczenia i hełm zdobią akantowe liście. Struktura ambony utrzymana jest w bieli, czerwieni, błękicie i jasnym różu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona nadwieszona, umieszczona jest na filarze, z wejściem od prawej strony w postaci jednobiegowych schodów z balustradą w formie wydzielonych kolumienkami, ażurowych płycin zdobionych w narożu ornamentyką roślinną. Wsparty na ośmiobocznym filarze kosz jest na rzucie ośmioboku. Wydzielone kolumienkami ścianki wypełniają prostokątne płyciny zamknięte łukiem w kształcie rybiego pęcherza, z rzeźbionymi figurami czterech ewangelistów stojących na niewielkich konsolkach. Profilowany parapet ambony zdobi motyw rozetek. Na zaplecku ambony zawieszony jest zegar w drewnianej obudowie. Baldachim na rzucie ośmioboku o krawędziach ujętych fryzem arkadkowym oraz niewielkimi sterczynkami. Zwieńczenie w formie ażurowego pinakla z figurą Jezusa wewnątrz. Struktura ambony pokryta jest ciemnobrązową bejcą, zaś figura utrzymana w odcieniu naturalnego drewna.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Para całopostaciowych, pełnoplastycznych figur przedstawia stojące na niewielkich postumentach anioły zwrócone w trzech czwartych ku wnętrzu zwieńczenia retabulum. Pociągłe twarze o prostokątnym obrysie charakteryzują sumarycznie opracowane rysy z szeroko rozstawionymi, niewielkimi oczami, zarumienione policzki, czubki niewielkich nosów oraz podbródki. Długie, skręcone włosy opadają na plecy. Nagie sylwetki postaci częściowo okrywają złocone, mocno drapowane szaty; anioł po lewej stronie ma osłonięte lewe ramię, a anioł po prawej odkryte ramiona i tors. Na plecach znajdują się duże złocone i srebrzone opuszczone skrzydła. Anioł po lewej stronie retabulum lewą rękę wyciąga nieco do przodu, prawą opuszcza w dół, drugi, po prawej, obydwie ręce wyciąga przed siebie.
rzeźba
Anioł
Zdjęcie nr 1: Para pełnoplastycznych, całopostaciowych figur przedstawia anioły przyklękające na przerwanym, wolutowym przyczółku zwieńczenia ołtarza. Ich zwrócone niemal w trzech czwartych, młodzieńcze sylwetki są lekko pochylone ku sobie. Owalne, szerokie twarze aniołów charakteryzują pełne, wyraziste, niemal identyczne rysy z dużymi oczami, długimi, prostymi nosami i lekko zarumienionymi policzkami. Ich falowane, brązowe, częściowo przesłaniające uszy włosy łagodnie opadają na plecy. Sylwetki aniołów, charakteryzujące się stosunkowo naturalistycznie opracowaną muskulaturą, okryte są rozwianymi, złoconymi szatami od pasa do kolan u anioła po prawej stronie i częściowo w partii bioder u anioła po lewej. Na plecach mają duże, złocone skrzydła. Anioł po lewej prawą rękę wspiera na piersiach, lewą wyciąga przed siebie, drugi obydwie składa na klatce piersiowej.
rzeźba
Anioł

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Zdjęcie nr 1: Fresk wkomponowany w arkadę zamkniętą półkoliście, w ścianie południowej prezbiterium, nad portalem do aneksu. Ukazuje siedzącą na tronie Matkę Boską z Dzieciątkiem na kolanach oraz klęczących i stojących przed nią od lewej proboszcza Józefa Krzemińskiego, rodzinę w stroju ludowym, Izabelę i Felicjana Szybalskich oraz chłopca z chorągwią w ręku.
polichromia ścienna

Adoracja Najświętszej Marii Panny

Zdjęcie nr 1: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Czworoboczne pole obrazowe w kształcie stojącego prostokąta, ujęte w dekoracyjną ramę ze zwieńczeniem oraz ażurową wicią akantowo-kwiatową po bokach, ustawiono na postumencie w kształcie leżącego prostopadłościanu dekorowanego profilami o wklęsłych bokach z wywiniętym ornamentem roślinnym. Całość przytwierdzonym do prostopadłościennego cokołu, profilowanego i fazowanego, przeprutego po bokach otworami na drążki do noszenia, wspartego na czterech rzeźbionych lwich łapach. Zwieńczenie uzyskało kształt półkolistego pola z krzyżem równoramiennym w otoku w środku, ujętego dekoracyjną ramą otoczoną na zewnątrz ażurowym ornamentem, zakończonego na szczycie krzyżem. Na awersie w polu obrazowym umieszczono obraz z adoracja św. Franciszka z Asyżu. Święty został ukazany frontalnie stojąc w centrum kompozycji na stopniu przed ołtarzem. Obie rozłożone ręce z widocznymi stygmatami ma uniesione w górze. Prawą zdaje się błogosławić klęczącą przed nim parę. Franciszek ma pociągłą twarz o jasnej karnacji z półprzymkniętymi oczami o spojrzeniu skierowanym na klęczących z wydatnym nosem i ustami. Jego głowę otaczają krótkie włosy z wyciętą tonsurą oraz brązową broda. Ubrany jest w brązowy habit franciszkańskie przewiązany w pasie sznurem. Przed nim z prawej strony kompozycji klęczy kobieta z mężczyzną ujęci od tyłu w trzech czwartych w prawo. Oboje mają modlitewnie złożone dłonie. Mężczyzna ma ciemne włosy i zarost, ubrany jest w surdut. Kobieta ma krótko upięte włosy oraz czarną suknię z białym kołnierzykiem. Z lewej strony kompozycji stoi brodaty franciszkanin z tonsurą ujęty w profilu w prawo. W lewej ręce trzyma złożony habit, a w prawej sznur. Za Franciszkiem znajduje się prostopadłościenny ołtarz nakryty białym obrusem z ustawionym na nim krucyfiksem i czterema płonącymi świecami w wysokich lichtarzach. Tło dla ołtarza tworzy szarobeżowa wnęka flankowana dwiema lizenami. Na rewersie wyobrażono Niepokalane Poczęcie Najświętszej Marii Panny. W centrum kompozycji znalazła się wyobrażona w całej postaci w mocnym kontrapoście Madonna stojąca na półksiężycu na obłokach. Maria obie dłonie ma skrzyżowane na piersiach. Jej głowa została ujęta w trzech czwartych w prawo. Jest to młoda dziewczyna o pociągłej twarzy, jasnej karnacji wydatnym nosie i pełnych ustach. Jej spojrzenie uniesionych oczu skierowane jest w górę. Głowę otaczają długie, brązowe włosy spływające na plecy oraz świetlista poświata z dwunastoma gwiazdkami. Niepokalana ubrana jest w białą suknię przewiązaną w talli oraz niebieski płaszcz przerzucony przez lewe ramię, którego poły opadają na obłoki. Ponad głową Marii dwa putta unoszą zamkniętą, złotą koronę. Po jej bokach na rozjaśnionym tle na obłokach wyobrażono dwie pary uskrzydlonych aniołków. Pozostałych pięć aniołków igra pośród obłoków poniżej półksiężyca, na którym wspiera się Maria.
feretron

Adoracja św. Franciszka z Asyżu, Niepokalane Poczęcie Najświętszej Marii Panny

Zdjęcie nr 1: Przyścienna, wisząca ambona składa się z kosza, zaplecka i baldachimu oraz prowadzący na nią jednobiegowych schodów z balustradą. Kosz został wykonany na planie prostokąta z półkoliście wybrzuszoną ścianką frontową oraz wklęsłą boczną, z podwieszeniem w formie połowy stożka o wklęsłych ścianach, zakończonego wolutą. Ustawiono go na profilowanym cokole. Ściankę boczną ujęto parą pilastrów o trzonach przechodzących w spływy wolutowe, dekorowane kampanulami. Zarówno ją, jak i frontową wypełniono płycinami z wydzielonymi w centrum fantazyjnymi polami, od frontu dekorowaną rozetą oraz stylizowanym anthemionem z muszlą. Kosz zwieńczono parapetem w formie gzymsu. Balustrada schodów powstała jako pełna, z profilowanym cokołem, polem wypełnionym romboidalnymi płycinami z wydzielonymi fantazyjnymi polami wewnątrz, zamknięta profilowanym gzymsem z kostkowaniem. Balustradę zamyka filarek na cokole, o trzonie dekorowanym płycinami, na którym stoi wazon. Zaplecek ujęty został wąskimi pilastrami podtrzymującymi profilowany gzyms, o trzonach dekorowanych kampanulami. Pole udekorowano płyciną. Baldachim wykonano w formie podestu na planie prostokąta z półkoliście wybrzuszoną ścianką frontową oraz wklęsłymi bocznymi, z uszakami. Całoś okala profilowany gzyms z podwieszonymi chwostami. Na baldachimie usytuowano fragmenty przerwanego falistego przyczółka oraz oko Opatrzności Bożej na tle srebrnych obłoków w złotej glorii promienistej. Na podniebieniu baldachimu zawieszono rzeźbioną gołębicę Ducha Świętego w glorii. Struktura została polichromowana na biało z jasnofioletowymi polami, jasnoniebieskim podniebieniem baldachimu, ze złoconymi profilami i ornamentami oraz srebrzonymi detalami.
ambona

ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca. Kosz na planie prostokąta o ściętych narożach, z dobudowanym po prawej stronie balkonem, opasującym ścianę tęczową, prowadzącym do drzwi umieszczonych w północnej ścianie prezbiterium. Kosz ze schodkowym i profilowanym podwieszeniem zakończonym szyszką. Kosz i balkon na profilowanych cokołach, o ściankach dekorowanych płycinami z perełkowaniem, w polu frontowym monogram IHS, w czterech polach flankujących rozety. Ścianki zakończone profilowanym gzymsem stanowiącym parapet. Ponad koszem, na podłuczu arkady tęczowej zawieszona gloria promienista z gołębicą Ducha Świętego w obłokach. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym, dekoracja, profile i gloria złocone, gołębica i obłoki srebrzone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona drewniana, przyścienna, dostępna jednobiegowymi schodkami od strony prezbiterium. Kosz na planie ośmioboku, na cokole dekorowanym złoconym ornamentem małżowinowym; artykułowany pilastrami wspierającymi fryz wypełniony złoconym ornamentem małżowinowym. Na trzonach pilastrów złocony ornament kwiatowy podwieszony na wstędze regencyjnej. W polach płyciny ujęte boniowanymi arkadkami mieszczącymi płaskorzeźbione, całopostaciowe przedstawienia ewangelistów na niebieskim tle. Całość zwieńczona profilowanym gzymsem. Zaplecek z półkolistą niszą mieszczącą płaskorzeźbione przedstawienie Chrystusa Dobrego Pasterza, ujętą pilastrami dźwigającymi niepełne belkowanie. Na trzonach podwieszone złocone zwisy kwiatowe przewiązane karbowaną wstęgą. Baldachim ośmioboczny z silnie występującym, profilowanym gzymsem. W podniebiu płaskorzeźbione przedstawienie gołębicy Ducha Świętego. W zwieńczeniu, na ośmiobocznym postumencie wolnostojąca, pełnoplastyczna rzeźba anioła grającego na trąbie. Figury ewangelistów ukazane frontalnie, w postawie stojącej, w dłoniach z których jedna jest złożona na piersi, trzymają pióra oraz zwoje lub księgi. Mają twarze podłużne, okolone brodami i średniej długości włosami. W pierwszej arkadzie od lewej strony ukazany jest św. Mateusz z małą postacią człowieka u nóg. Święty ubrany jest w brązową suknię oraz złoty płaszcz; ma siwe włosy. W kolejnej arkadzie św. Marek, a za nim lew. Święty ubrany jest w fioletową suknię i złocony płaszcz. W następnej arkadzie św. Łukasz, obok którego wyłania się wół. Ubrany jest w niebieską suknię i złocony płaszcz; ma siwe włosy i brodę. W ostatniej arkadzie ukazano św. Jana z orłem u stóp, ubranego w zieloną suknię i złocony płaszcz, bez zarostu, z długimi i jasnymi włosami. Chrystus ukazany frontalnie z barankiem założonym na barku, przytrzymujący go lewą ręką, z kijem pasterskim w prawej dłoni i drugim barankiem u stóp. Twarz podłużna o głęboko osadzonych, dużych oczach, okolona krótką brodą i długimi włosami. U szczytu anioł grający na trąbie. Ubrany jest w jasnofioletową suknię oraz krótką złoconą tunikę. Struktura malowana na ciemny brąz, partie ornamentu złocone.
ambona

Ambona

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Przemienienie na górze Tabor", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/przemienienie-na-gorze-tabor

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności