Ołtarz boczny prawy Przemienienia Pańskiego

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał do pierwszego kościoła, ukończonego w 1604 roku. Jeszcze w 1976 roku stał po przeciwnej stronie kościoła, nie miał uszaków, lecz w partii cokołu był wprawiony dodatkowy obraz.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem, z uszakami. Mensa prostopadłościenna na cokole; antepedium dekorowane trzema płycinami, z których środkowa wypełniona emblematem franciszkańskim złożonym ze skrzyżowanych rąk poniżej krzyża w glorii. Tabernakulum architektoniczne, o ściętych narożach podkreślonych lizenami, na profilowanym cokole. W ścianie frontowej nisza w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym z umocowanymi na czerwonym tle relikwiami. Kondygnację zamyka gzyms i uskokowe zwieńczenie pełniące funkcję podstawy pod krucyfiks. Nastawa ołtarzowa, ujęta kompozytowymi kolumnami ustawionymi na wysokich postumentach zdobionych plakietami roślinnymi. Dźwigają one pełne, wyłamane na ich osiach belkowanie . Fryz wysuniętych części dekorowany rozetami, a cofniętej fragmentem symetrycznej wici. W centrum kondygnacji nisza zamknięta łukiem półkolistym mieszcząca obraz „Przemienienie Pańskie” i wizerunek św. Franciszka na zasuwie. Nisza ujęta prostokątną ramą, której wolne naroża wypełniają uskrzydlone główki anielskie. Kondygnacja ujęta ażurowymi uszakami z wici roślinnej. W zwieńczeniu przedstawienie św. Walentego w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym, ujęte pilastrami z cekinami i wolutami podtrzymującymi fragmenty belkowania. Od góry nisza ujęta rzeźbionym, ornamentalnym zwieńczeniem o wklęsło-wypukłym profilu złożonym z ulistnionych wolut ujmujących kartusz z owalnym polem podtrzymujący woluty tworzące kształt serca.
Struktura ołtarza w kolorze białym; profile, detale, ornamenty i kolumny złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Retabulum pochodzące z początku XVII wieku oparte zostało na schemacie aediculi. To rozwiązanie było bardzo popularne w pierwszej połowie XVII wieku, zwłaszcza dla niewielkich ołtarzy, a jednym z dwóch najpowszechniej stosowanych schematów było zamknięcie pola głównego półkoliście. Schemat ten utrzymał się przez cały okres baroku. Uszaki dodano w XX wieku. Na antepedium mensy znajduje się emblemat franciszkański, ponieważ dawniej był to ołtarz Trzeciej Reguły Franciszkańskiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ołtarz został odnowiony w 1979 roku.

Streszczenie

Ołtarz został wykonany w początku XVII wieku przez warsztat małopolski i oparty na schemacie aediculi. Jeszcze w 1976 roku stał po przeciwnej stronie kościoła, nie miał uszaków, lecz w partii cokołu był wprawiony dodatkowy obraz.

Bibliografia