Ambona

Dzieje zabytku

Według Liber memorabiliom ambonę sprawił ksiądz Andrzej Antałkiewicz, proboszcz kościoła rabiańskiego, w 1769 roku, kosztem 60 złp.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z dostępem od zakrystii dzięki schodom, przez drzwiczki zamontowane w zaplecku. Kosz na planie prostokąta o ściętych narożach, rozszerzającego się ku dołowi, na podstawie w kształcie wałka, z podwieszeniem w formie zbliżonej do stożka o ściętych narożach, wklęsło-wypukłych ściankach, zakończonym szyszką przypominającą tralkę. Parapet w formie belkowania, w miejscu ściętych naroży kosza spływy wolutowe, przechodzące na wałek i podwieszenie, sięgając szyszki, dekorowane płycinami z kampanulami, rocaille'm i zwisami roślinnymi. Ścianki kosza zdobione płycinami w formie kwadratów, o ściętych dolnych narożach, zamkniętych stykającymi się falistymi wolutami z dekoracją roślinną; w polach wypełnione rocaille'm i wiciami roślinnymi. Podwieszenie kosza od frontu dekorowane roślinnym kartuszem z kampanulami w polu, na pozostałych ściankach rocaille'm i ornamentem roślinnym. Zaplecek wąski, ujęty pilastrami dźwigającymi pełne belkowanie. W polu dekorowany dwoma płycinami; z zamontowanymi drzwiczkami. Flankowany uszami utworzonymi z ornamentu roślinnego. Baldachim na planie prostokąta o ściętych narożach; obwiedziony pełnym belkowaniem, wyłamanym w miejscu ściętych naroży i z trzech stron zakończonym szczytami z palmetami. Na baldachimie cztery kabłąki w formie wolut i cęg, stanowiące podstawę dla gorejącego wazonu. Na podniebieniu baldachimu płycina z rzeźbioną gołębicą Ducha Świętego w glorii promienistej. Struktura ambony polichromowana w kolorze beżowym, płyciny i fryzy jasnoczerwonym, spływy wolutowe jasnoniebieskim; profile i ornamentyka złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona w Rabce ma konwencjonalną strukturę dla tego typu dzieł, to jest kosz z podwieszeniem, zaplecek i baldachim, powszechną w XVIII wieku. Jej dekoracja ornamentalna złożona z elementów rocaille'u, kampanuli i ornamentu roślinnego w formie esowato zwijanych liści była znamienna dla okresu około połowy XVIII wieku, ale występowała również później, w trzeciej ćwierci tego stulecia.
Dotychczas błędnie datowano ambonę na połowę XIX wieku. Źródła wyraźnie podają dokładną datę jej powstania, którą potwierdza też jej późnobarokowa struktura i ornamentacja.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ubytki mechaniczne struktury, spękania elementów konstrukcyjnych; silne zabrudzenia; przetarcia i ubytki polichromii oraz złoceń.

Streszczenie

Według Liber memorabiliom ambonę sprawił ksiądz Andrzej Antałkiewicz, proboszcz kościoła rabiańskiego, w 1769 roku, kosztem 60 złp. Ambona w Rabce ma konwencjonalną strukturę dla tego typu dzieł.

Bibliografia