Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków-Nowa Huta
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wawrzeńczyce
Parafia
Wszystkich Świętych
Kościół
Wszystkich Świętych
Tagi
ambona rocaille sztuka XVIII wieku
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/01453
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
1774-1796
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
drewno, techniki snycerskie i rzeźbiarskie, polichromia, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

W inwentarzu kościoła z 1774 roku wskazywano na brak ambony. Pojawiła się natomiast w inwentarzu z 1790 lub 1796 roku. Została odrestaurowana w 1954 roku, a w 1973 roku ambona została odnowiona i odzłocona przez mistrza Bronisława Maksymowicza.

Opis

Ambona przyścienna składająca się z kosza, zaplecka i baldachimu zawieszona na lewej ścianie prezbiterium. Kosz na planie kwadratu, o wklęsłych narożach dekorowanych rocaille'em i ujętych pilastrami, dekorowany ramami o krótkich krawędziach utworzonych z ornamentu rocaille’owego; parapet profilowany, wklęsło-wypukły. Podstawę tworzy stylizowany motyw muszli, z podwieszonym ośmiobokiem zakończonym kwiatonem. Zaplecek gładki, zamknięty belkowaniem, podtrzymany na konsolach, z których zwiesza się ornament roślinny. W dolnej części płycina w kształcie leżącego prostokąta. Baldachim powtarzający kształt kosza, w formie bogato profilowanego gzymsu z gołębicą w glorii na podniebieniu. Powyżej gzymsu baldachim przechodzi w zwężający się, dekolorowany rocaille'em cokół, na którym znajduje się pełnoplastyczna rzeźba anioła siedzącego na chmurze, dmącego w trąbę trzymaną w prawej ręce, lewą ujmującego płomienisty miecz. Anioł ukazany został w skręcie w prawo, z głową lekko uniesioną i rozłożonymi skrzydłami. Jest ubrany w obszerny, złoty płaszcz, spod którego wystaje prawa noga. Struktura marmoryzowana na kolor jasnoszary; ornamenty, profile i fragmenty rzeźb złocone, gołębica, chmura i trąba srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona, dawniej miejsce czytania tekstów liturgicznych i głoszenia kazań, choć jest we współczesnej liturgii już praktycznie nieużywana, pozostaje częścią wystroju większości kościołów. Miejsce, w którym ją lokowano, ustaliło się w późnym średniowieczu. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach, wykształcił się w XVI wieku.

Wykonana w drugiej połowie XVIII wieku ambona jest przykładem dzieła rokokowego. Jej struktura przedstawia się typowo na tle ambon z tego czasu i była wykorzystywana przez wielu rzeźbiarzy w tym okresie. Podniebienie baldachimu zdobi płaskorzeźbiona gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, która symbolizuje natchnienie Duchem Świętym tego, który przemawia. Wykorzystanie ornamentu rocaille’owego również odpowiada gustom epoki rokoka.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Ambona została odrestaurowana w 1954 roku. W 1973 była odnowiona i odzłocona przez mistrza Bronisława Maksymowicza.

Streszczenie

Ambona kościoła w Górce Kościelnickiej została wykonana między 1774 a 1796 rokiem i jest przykładem dzieła rokokowego. Jej struktura – wklęsło-wypukła forma kosza oraz wykorzystanie ornamentu rocaille’owego są typowe dla ambon powstałych w tym okresie.

Bibliografia

"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-46

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności