Ołtarz boczny

Województwo

MAŁOPOLSKIE

Powiat

suski

Gmina

Jordanów

Miejscowość

Jordanów

Metropolia

Krakowska

Diecezja

Krakowska

Parafia

Trójcy Przenajświętszej i św. Wawrzyńca

Dodaj do Udostępnij Drukuj Graf Pobierz

Tagi

mała architektura styl neogotycki

Miejsce przechowywania

kaplica boczna przy transepcie

Identyfikator

DZIELO/10799

Kategoria

ołtarz

Ilość

1

Czas powstania

przed 1927 rokiem

Technika i materiał

drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, politurowanie, złocenie

Wymiary podstawowe

Inne wymiary – tabernakulum: 45 cm x 64 cm x 34 cm

Autor noty katalogowej

Paulina Kluz

Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz został wymieniony po raz pierwszy w inwentarzu z 1927 roku, zatem powstał przed tym rokiem. Opisano go jako „ołtarz św. Wawrzyńca z drzewa dębowego, obraz świętego ozdobiony szatą kutą w bronzie, złoconą, pochodzi ze starego kościoła”. Na zasuwie znajdował się obraz św. Antoniego Padewskiego, w górnej części ołtarza trzy figury – św. Józefa, św. Izydora i św. Kryspina oraz „Ołtarz ten służy na Wielki Tydzień jako grób”. Nastawa został opisana również w inwentarzach z 1932 i 1938 roku. W 2005 roku obraz św. Wawrzyńca z XVII wieku zastąpiono kopią, na którą nałożono dawną sukienkę.

Opis

Nastawa architektoniczna, trójosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, z predellą. Ołtarz prostopadłościenny, z drewnianą mensą i kamiennym portatylem. Antepedium ujęte grubą opaską, w polu płaskorzeźbiona otwarta księga z napisem „UBODZY / SKARBEM / KOŚCIOŁA” z liściem palmy i kratą. Na mensie tabernakulum w formie drewnianej skrzynki flankowanej pinaklami z kwiatonami. Drzwiczki w kształcie prostokąta zamkniętego łukiem ostrym, w ramie, z przedstawieniem baranka apokaliptycznego. Tabernakulum flankowane dwiema figurami klęczących na obłokach aniołów. Osie nastawy wydzielone wąskimi kolumnami dźwigającymi stylizowane pinakle. W polu środkowym wnęka w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym, z obrazem św. Wawrzyńca, ujętym ramą zdobioną ornamentem roślinnym. W polach osi bocznych po dwie ażurowe stylizowane blendy wypełnione ornamentem roślinnym, pomiędzy nimi, w górnej partii, ośmioboczne wsporniki, na których stoją figury św. Izydora i św. Kryspina. Zwieńczenie w formie ośmiobocznego cokołu z figurą św. Józefa, flankowanego dwiema parami pinakli i blendami z dekoracja roślinną. Struktura pokryta politurą w kolorze ciemnobrązowym, ornamentyka i detale architektoniczne złocone.

Zarys problematyki artystycznej

W nowo budowanych kościołach neostylowych stawiano ołtarze odpowiadające im formalnie. Dlatego neogotycki kościół wybudowany przez Jana Sasa Zubrzyckiego stał się wyznacznikiem modusu stylowego jego architektoniczno-rzeźbiarskiego wyposażenia. Bardzo często architekci sami projektowali elementy małej architektury, a wykonanie ich było zlecane konkretnym warsztatom stolarsko-rzeźbiarskim, z którymi współpracowali. Pierwsze projekty nastaw ołtarzowych zachowane w Archiwum Parafii w Jordanowie pochodzą z 1911 roku, a więc z końcowego okresu budowy kościoła (1912). Nie zostały one jednak zrealizowane. Neogotyckie wyposażenie architektoniczno-rzeźbiarskie kościoła jordanowskiego powstało dużo później, dopiero przed 1927 rokiem. Najpewniej nie było ono projektowane przez samego Sasa Zubrzyckiego, ani wykonane przez współpracujące z nim warsztaty (Andrzeja Lenika z Krosna, Andrzeja Szajny z Jasła, Wita Wisza z Radziszowa itd.). Analiza stylowa nie wykazała podobieństw w zakresie struktury architektonicznej ani dekoracji figuralnej do ich dzieł. Najprawdopodobniej ołtarze główny, św. Wawrzyńca i św. Zygmunta (dawniej Matki Boskiej Częstochowskiej) zostały wykonane przez ten sam warsztat. W każdym z nich struktura architektoniczna jest indywidualna, natomiast rzeźba figuralna we wszystkich nosi te same cechy formalne i została wykonana przez tego samego rzeźbiarza. Omawiany ołtarz nie jest oparty na żadnym schemacie kompozycyjnym. Być może stanowi on pewnego rodzaju fantazję na temat ołtarza szafiastego, którego kwatery zwieńczone są szczytami z figurami świętych. Można w nim wyznaczyć osie boczne, jakkolwiek nietypowo znajdują się w nich prześwity i wsporniki wyżej usytuowanych figur. Większość elementów zdobiących strukturę stanowi swobodne przetworzenie wzorów dekoracji i elementów architektonicznych odpowiadających gotykowi.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Nastawa została wymieniona po raz pierwszy w inwentarzu z 1927 roku jako ołtarz św. Wawrzyńca, zatem powstała przed tym rokiem. Znajdował się w nim obraz tego świętego (pochodzący z poprzedniego, drewnianego kościoła), który w 2005 roku został zastąpiony kopią z nałożonymi dawnymi sukienkami. Omawiany ołtarz nie jest oparty na żadnym schemacie kompozycyjnym. Być może stanowi on pewnego rodzaju fantazję na temat ołtarza szafiastego, którego kwatery zwieńczone są szczytami z figurami świętych.