Tabernakulum z tronem wystawienia

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Gdów
Miejscowość
Gdów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niegowić
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Tagi
baranek rocaille
Miejsce przechowywania
ołtarz główny Najświętszej Marii Panny
Identyfikator
DZIELO/01368
Kategoria
tabernakulum
Ilość
1
Czas powstania
przed 1748 rokiem (tron wystawienia), XX wiek (tabernakulum)
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie; blacha groszkowana, srebrzona, aplikacja odlewana
Wymiary podstawowe
wysokość – 190 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Tabernakulum powstało razem z ołtarzem głównym, którego wykonanie przypisywane jest warsztatowi Korneckich przed 1748 rokiem. Było wymienione w aktach wizytacji z tego roku jako drewniane, na ołtarzu głównym. W kronice kościelnej znajduje się informacja wskazująca, że w drugiej połowie XIX wieku aniołki na tabernakulum zostały odnowione i pozłocone za kwotę 2 florenów, natomiast w 1891 roku wnętrze tabernakulum obito „materyją jedwabną kosztem własnym 5 fl(orenów)”. Tabernakulum niewątpliwie było odnawiane razem z całym ołtarzem głównym w latach 1976-1979 oraz w 1998 roku. Figurki aniołków na belkowaniu zostały zamienione miejscami, pierwotnie były usytuowane odwrotnie.

Opis

Tabernakulum w formie sześcianu, z wypukłym frontem. Drzwiczki w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym z aplikacją przedstawiającą kielich z hostią z monogramem IHS w glorii. Tron wystawienia architektoniczny, trójosiowy. Oś środkowa w postaci obrotowej niszy ujętej w profilowaną ramę, z konchą utworzoną z rocaille'u, zakończona ornamentalnym zwieńczeniem dekorowanym muszlą, małżowiną i kartuszem, które tworzą postument dla rzeźby baranka z krzyżem. Osie boczne na cokole, cofniętym pod kątem w tył, ujęte dwiema parami kolumn różnej wysokości o kapitelach kompozytowych, dźwigających pełne belkowanie w formie spływu, wyłamane w ich partii, na których znajdują się siedzące i klęczące figury aniołów. Między kolumnami prostokątne płyciny z wotami. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym z pozłoconymi profilami i ornamentyką.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarze główne tworzone były zazwyczaj razem ze spójnymi formalnie i konstrukcyjnie tabernakulami i tronami wystawienia. Niestety w omawianym dziele zachował się wyłącznie tron, gdyż tabernakulum zostało wymienione na nowe najpewniej w XX wieku. W warsztacie Piotra Korneckiego tabernakula niemal każdorazowo przyjmowały formę drewnianej, prostopadłościennej skrzynki o ściętych narożach, zwieńczonej gzymsem, ujętej pilastrami w formie spływów wolutowych. Tak zatem mogło wyglądać również gdowskie tabernakulum. Natomiast trony wystawienia zyskiwały często rozbudowaną architektonicznie strukturę z obrotową niszą zwieńczoną cokołem z figurką oraz dodatkowymi osiami bocznymi najczęściej wydzielonymi kolumnami, czasem również spływami wolutowymi, jak ma to miejsce w gdowskim dziele. Całość zdobiona była dekoracją ornamentalną oraz figurkami adorujących aniołków. Spośród innych tego rodzaju dzieł warsztatu Korneckiego gdowskie tabernakulum wyróżniają znajdujące się na osiach bocznych płyciny z wotami, związane niewątpliwie ze znajdującym się w ołtarzu głównym cudownym wizerunkiem Matki Boskiej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia, spękania warstwy malarskiej.

Streszczenie

Tabernakulum powstało razem z ołtarzem głównym, którego wykonanie przypisywane jest warsztatowi Korneckich przed 1748 rokiem. Niestety w omawianym dziele zachował się wyłącznie tron wystawienia, gdyż tabernakulum zostało wymienione na nowe najpewniej w XX wieku. Spośród innych tego rodzaju dzieł warsztatu Korneckiego gdowskie tabernakulum wyróżniają znajdujące się na osiach bocznych płyciny z wotami, związane niewątpliwie ze znajdującym się w ołtarzu głównym cudownym wizerunkiem Matki Boskiej.

Bibliografia

Kulig Tadeusz, Spiechowicz-Jędrys Agnieszka, "Sanktuarium Matki Bożej Gdowskiej", Kraków 2007

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Tabernakulum z tronem wystawienia", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/tabernakulum-z-tronem-wystawienia

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności