Św. Franciszek z Asyżu

Dzieje zabytku

Figura św. Franciszka razem z towarzyszącą jej rzeźbą św. Bonawentury powstały wraz z ołtarzem bocznym pod pierwotnym wezwaniem św. Antoniego przed 1748 rokiem. Ich wykonanie przypisywane jest warsztatowi Korneckich, prawdopodobnemu twórcy całości wyposażenia kościoła w Gdowie. Figury były odnawiane i konserwowane razem z całym retabulum w 1905 roku, w latach 1976-1979 oraz w 1998 roku.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu, zwrócona w trzech czwartych w prawo z głową odchyloną w tył, zwróconą w górę, stoi w kontrapoście, sylwetka esowato wygięta. W uniesionej lewej ręce święty trzyma zawiniętą kartę z napisem „PEREUNT PERICULA”, prawa ugięta, dłonią wskazuje na pierś. Twarz pociągła, szczupła, o dużych oczach skierowanych ku górze, długim nosie, delikatnie rozchylonych ustach. Okolona jest krótką brodą oraz krótkimi włosami, delikatnie falowanymi z tonsurą na czubku głowy. Święty jest ubrany w habit, przewiązany w talii podwójnym sznurem ze zwisem z trzema guzami. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, szaty pozłacane, atrybuty posrebrzane.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja rzeźbiarska ołtarza bocznego, w tym omawiana figura św. Franciszka, odpowiada repertuarowi formalnemu stosowanemu przez Piotra Korneckiego, dlatego można mu przypisać jej wykonanie. Figura posiada typ twarzy dojrzałego mężczyzny z krótką brodą, wykonywany przez niego wielokrotnie, by wymienić tylko analogiczne rzeźby św. Jana Chrzciciela i św. Dominika w bazylice w Bochni czy św. Jana Chrzciciela w kościele w Chełmie (potwierdzone archiwalnie dzieła Korneckiego). Sposób pozowania ciała oraz miękkie kształtowanie delikatnie drapowanych, przylegających do ciała szat odpowiada tworzonym przez tego rzeźbiarza postaciom.
Święty Franciszek w ikonografii przedstawiany jest w habicie franciszkańskim, z tonsurą na głowie. Figura trzyma w dłoni kartę z napisem „PEREUNT PERICULA” (niebezpieczeństwa znikną) pochodzącym z pieśni „Si quaeris miracula” śpiewanej ku czci św. Antoniego Padewskiego, pod którego wezwaniem był pierwotnie ołtarz i do którego postaci odnosi się cała jego ikonografia. Święty Franciszek był założycielem nowej wspólnoty zakonnej – Braci Mniejszych i autorem jej reguły, zatwierdzonej w 1209 roku. Prowadził bardzo surowy tryb życia, z którym związanych było wiele cudów. Pierwszy w historii Kościoła otrzymał stygmaty. Pozostawił po sobie pisma, listy i utwory poetyckie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Lekkie zabrudzenia. Figura była odnawiana i konserwowana razem z całym retabulum w 1905 roku, w latach 1976-1979 oraz w 1998 roku.

Streszczenie

Figura św. Franciszka razem z towarzyszącą jej rzeźbą św. Bonawentury powstały wraz z ołtarzem bocznym pod pierwotnym wezwaniem św. Antoniego przed 1748 rokiem. Ich wykonanie przypisywane jest warsztatowi Korneckich, prawdopodobnemu twórcy całości wyposażenia kościoła w Gdowie. Święty Franciszek w ikonografii przedstawiany jest w habicie franciszkańskim, z tonsurą na głowie. Był założycielem nowej wspólnoty zakonnej – Braci Mniejszych i autorem jej reguły, zatwierdzonej w 1209 roku.

Bibliografia