Król Dawid

Dzieje zabytku

Figura Dawida została wykonana do ołtarza głównego po 1748 roku, gdyż w aktach wizytacji z tego roku odnotowano, że w kościele znajdowało się jeszcze dawne retabulum. Z dużym prawdopodobieństwem jest ona dziełem opawskiego rzeźbiarza, Johanna Georga Lehnera.

Opis

Rzeźba drążona z tyłu, ustawiona na wysokiej, nieregularnej podstawie. Dawid zwrócony w trzech czwartych w lewo, w kontrapoście, łukowato odchylony, z głową skierowaną w górę, lewą rękę wyciąga przed siebie, prawą opiera na złoconej harfie stojącej obok niego. Twarz ma szczupłą, o podkreślonych kościach policzkowych, dużych, migdałowatych oczach, głęboko osadzonych, skierowanych do góry, garbatym nosie i pełnych ustach, z dużą górną wargą. Twarz okolona krótką, gęstą brodą oraz krótkimi, falowanymi, brązowymi włosami. Na głowie ma złoconą koronę otwartą. Ubrany jest w srebrzoną tunikę, sięgającą kolan, obszytą u dołu złoconą frędzlą, w pasie ma srebrzony pancerz, pokryty łuską, złocony przy krawędzi. Na ramiona ma narzucony srebrzony płaszcz, o złoconej podszewce, zapięty pod szyją, a na nogach wysokie, czarne buty, ze złoconą cholewą. U nóg Dawida leżą dwie martwe postacie wrogów ukazanych w popiersiu z hełmami na głowach. Polichromia ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Wykonanie wysokiej klasy figur z ołtarza głównego kościoła św. Mikołaja w Bielanach Anna Dettloff przypisywała rzeźbiarzowi z kręgu Johanna Georga Lehnera („anonimowy pomocnik”). Jednak bardzo charakterystyczny sposób rzeźbienia figur, niemający porównania do dzieł małopolskich rzeźbiarzy, zbyt bliski dziełom tego mistrza, wskazuje na to, że wykonał je sam Lehner, być może przy udziale warsztatu.
Sposób oddania twarzy Dawida, o charakterystycznej fizjonomii oraz włosów i brody rzeźbionych w liczne, falowane pasma odpowiada innym figurom mężczyzn tworzonych przez tego artystę. Podobnie niezwykle miękki modelunek obfitych szat, z wieloma precyzyjnie rzeźbionymi detalami jest charakterystyczny dla Lehnera. Figura Dawida w Bielanach niewątpliwie inspirowana była powstałą wcześniej rzeźbą Lehnera tej samej postaci do ołtarza bocznego kościoła Paulinów na Skałce, gdzie pracował w latach 1744-1747. Te dwie figury są do siebie niezwykle zbliżone pod względem formalnym i kompozycyjnym. Obie postacie mają analogiczny typ twarzy, ubrane są bardzo podobnie, mają zbliżoną pozę oraz te same atrybuty w postaci harfy i martwych wrogów u nóg. Niektóre różnice w opracowaniu mogą wynikać z zastosowania innego materiału (Kraków – stiuk, Bielany – drewno).
Pod względem formalnym oraz kompozycyjnym dzieło bliskie jest stylowi rzeźbiarza Johanna Georga Lehnera, który tworzył w pobliskim Krakowie, jak również na terenie sąsiadującego z południową Małopolską, Śląska Austriackiego. Jest zatem bardzo prawdopodobne, że mógł on wykonać omawiane dzieło.
Dawid jest postacią starotestamentową. Podczas walk Żydów z Filistynami, zmierzył się z Goliatem w nierównej walce, którą wygrał, zyskując uznanie ludu. Przez to stał się konkurentem ówczesnego króla Saula, z którym popadł w konflikt. Po śmierci tego ostatniego został obwołany królem Judy. Dawid był również cytrzystą, autorem psalmów i pieśni. W ikonografii przedstawiany jest w stroju królewskim, bardzo często z harfą jako atrybutem, jak w omawianej rzeźbie. Postacie martwych wrogów u nóg Dawida odnoszą się zapewne do pokonanych Filistynów.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Figura Dawida została wykonana do ołtarza głównego po 1748 roku. Z dużym prawdopodobieństwem jest dziełem opawskiego rzeźbiarza, Johanna Georga Lehnera. Rzeźba w Bielanach niewątpliwie inspirowana była kompozycją Lehnera powstałą wcześniej do ołtarza bocznego kościoła Paulinów na Skałce, gdzie artysta pracował w latach 1744-1747. Dawid w ikonografii przedstawiany jest w stroju królewskim, bardzo często z harfą jako atrybutem, gdyż był cytrzystą.

Bibliografia