Franciszek św.

Inne formy nazwiska
Giovanni Bernardone
Miejsce urodzenia
Asyż
Data śmierci
03 października 1226
Miejsce śmierci
Asyż
Autor opracowania
Maria Działo
Tagi
św. Franciszek z Asyżu

Biogram

Święty Franciszek z Asyżu, właściwie Giovanni Bernardone urodził się w 1181 lub 1182 roku w Asyżu i tamże zmarł 3 października 1226. Był założycielem zakonu franciszkanów, klarysek oraz trzeciego zakonu dla świeckich. Według reguły i duchowości franciszkanów powstało też zgromadzenie żeńskie – franciszkanek. Święty Franciszek pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej. W 1202 roku brał udział w wojnie Asyżu z Perugią, podczas której dostał się do niewoli. Wróciwszy schorowany do Asyżu, udał się następnie do Apulii, aby uzyskać pasowanie na rycerza. Z drogi jednak zawrócił wskutek tajemniczej wizji w Spoleto, która zapoczątkowała jego przemianę. W kościele San Damiano (niedaleko Asyżu) usłyszał głos Chrystusa płynący z krucyfiksu: „Franciszku, idź i napraw mój dom, który, jak widzisz, cały ulega zniszczeniu”. Od tej pory rozpoczął życie według zasad Ewangelii. Krótki czas przebywał w klasztorze Benedyktynów w Gubbio, gdzie rozpoznał swoje powołanie apostolskie do życia w ubóstwie (stąd przydomek Biedaczyna). Za pozwoleniem biskupa poświęcił się głoszeniu pokuty, rozpoczynając kazania zwrotem: „Niech Pan obdarzy cię pokojem”. Początkowo zgromadził 12 uczniów i w 1209 lub 1210 roku uzyskał od papieża Innocentego III ustne zatwierdzenie pierwszych ustaw, co uważa się za kanoniczne zatwierdzenie zakonu franciszkanów. Podczas swojej misji apostolskiej przemierzył niemal całe Włochy. W 1212 roku przyjął do „życia ewangelicznego” św. Klarę z Asyżu, która zapoczątkowała wspólnotę „ubogich pań” (klarysek). W trosce o lepszą organizację zakonu, który liczył już wówczas 500 braci spisał z Cezarym ze Spiry regułę franciszkańską, zatwierdzoną w 1223 roku (tzw. regula bullata). W tym też roku urządził w Greccio misterium bożonarodzeniowe w grocie ze żłóbkiem z sianem, wołem i osiołkiem. W 1224 roku na górze Alwernii otrzymał stygmaty. Zmarł dwa lata później, podczas odmawiania psalmu 141. Święty Franciszek został kanonizowany 16 lipca 1228 przez papieża Grzegorza IX, z którego inicjatywy Eliasz z Kortony wzniósł dwukondygnacyjną bazylikę w Asyżu, gdzie umieszczono relikwie świętego. W Polsce pod wezwaniem św. Franciszka powstawały licznie bractwa skupione zwłaszcza przy kościołach franciszkańskich. Jednym z najpopularniejszych jest Arcybractwo Paska św. Franciszka założone w 1587 roku przy kościele Franciszkanów w Krakowie. W XVI wieku utworzono je także we Lwowie, Gnieźnie i Kalwarii Pacławskiej, a od XVII wieku istniało we wszystkich kościołach franciszkańskich aż do kasaty rządowej w 1783 roku. W ikonografii św. Franciszek przedstawiany jest w szaroburym habicie przewiązanym sznurem o trzech węzłach, z tonsurą na głowie i bosymi stopami. Przez wieki habit świętego przedstawiany był w różnych formach: w XIII wieku ze spiczastym kapturem, w XIV wieku z mozettą, a w baroku jako habit kapucyński. Do indywidualnych atrybutów świętego należą stygmaty, krzyż lub krucyfiks, czaszka, księga, ptaki i ryby. W baroku były to również baranek i kula ziemska zwieńczona krzyżykiem, na znak że jest odnowicielem chrześcijańskiego życia i orędownikiem całego świata. Święty Franciszek jest jednym z najczęściej przedstawianych świętych w ikonografii hagiograficznej. Pośród mnogości przedstawień związanych głównie z ikonografią scen z życia świętego swoją popularność zdobyły tzw. stygmatyzacje. Pierwsze o nastroju kontemplacyjno-lirycznym wywodziły się od fresku Giotta. Od połowy XVI wieku przekształciły się w obrazy bardziej rozbudowane i przepełnione ekstazą, po czym rozprzestrzeniły się w okresie baroku, wykształcając nowe typy przedstawień, w których m.in. Chrystus-Serafin dotyka dłonią św. Franciszka, pojawia się tzw. cichy świadek czy rodzaj tzw. stygmatyzacji anielskiej, w której św. Franciszek wyczerpany przeżyciem pada podtrzymywany przez dwa anioły.

Bibliografia

Duchniewski Jerzy, "Św. Franciszek. 1. Życie i działalność" , [w:] "Encyklopedia katolicka, t. 5" , Lublin 1989 , s. 426-428
Duchniewski Jerzy, "Św. Franciszek. 4. Kult" , [w:] "Encyklopedia katolicka, t. 5" , Lublin 1989 , s. 432-433
Kuźmak Krystyna, "Św. Franciszek. 6. Bractwa" , [w:] "Encyklopedia katolicka, t. 5" , Lublin 1989 , s. 433-434
Wegner Helena, "Św. Franciszek. 7. Ikonografia" , [w:] "Encyklopedia katolicka, t. 5" , Lublin 1989 , s. 434-445
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993

Dzieła związane z osobą

Zdjęcie nr 1:
Adoracja św. Franciszka z Asyżu, Niepokalane Poczęcie Najświętszej Marii Panny, Parafia Św. Macieja Apostoła, Andrychów, feretron
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek obejmujący Chrystusa na krzyżu, Parafia Św. Apostołów Szymona i Judy, Łętownia, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek obejmujący Chrystusa na krzyżu, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Gdów, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek rozdający regułę III zakonu franciszkańskiego, Parafia Parafia Przenajświętszej Trójcy, Bieńkówka, obraz
Zdjęcie nr 1:
Ukrzyżowanie , Kraków, obraz
Zdjęcie nr 1:
Stygmatyzacja św. Franciszka z Asyżu, Parafia Św. Franciszka z Asyżu, Wieliczka, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek z Chrystusem i Marią, Parafia Parafia Św. Jana Kantego, Stryszów, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek obejmujący Chrystusa na krzyżu, Parafia Parafia Św. Apostołów Piotra i Pawła, Bodzanów, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek obejmujący Chrystusa na Krzyżu, Parafia Wszystkich Świętych, Kraków-Nowa Huta (dawniej Górka Kościelnicka), obraz
Zdjęcie nr 1:
Matka Boska Różańcowa oraz św. Franciszek, Parafia Parafia Matki Boskiej Pocieszenia, Budzów, feretron
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek z Asyżu, Parafia Parafia Św. Jana Chrzciciela, Korzkiew, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek z Asyżu, Parafia Opieki Matki Boskiej, Kamień, rzeźba
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek z Asyżu i Matka Boska Śnieżna, Parafia Opieki Matki Boskiej, Zabierzów Bocheński, witraż
Zdjęcie nr 1:
Święta Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem i św. Franciszkiem z Asyżu, Kraków, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek i św. Hieronim, Kraków, obraz
Zdjęcie nr 1:
Stygmatyzacja św. Franciszka z Asyżu, Parafia Św. Franciszka z Asyżu, Wieliczka, obraz
Zdjęcie nr 1:
Stygmatyzacja św. Franciszka, Parafia Św. Marcina, Marcyporęba, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek z Asyżu, Parafia Św. Apostołów Filipa i Jakuba, Osielec, obraz
Zdjęcie nr 1:
Stygmatyzacja św. Franciszka, Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Niegowić, obraz
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek z Asyżu, Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny, Gdów, rzeźba
Zdjęcie nr 1:
Św. Franciszek, Parafia Parafia Św. Jakuba Apostoła, Raciechowice, rzeźba
Zdjęcie nr 1:
Polichromia ścienna nawy, Parafia Parafia Św. Idziego, Giebułtów, polichromia ścienna

Jak cytować?

Maria Działo, "Franciszek św. ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/ludzie/franciszek-sw

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności