Ołtarz główny

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, trójosiowy z predellą i zwieńczeniem. Mensa prostopadłościenna, drewniana. Antepedium ujęte po bokach wysuniętymi przed lico lizenami z zakończonymi półokrągło płycinami. W polu o podziale architektonicznym – artykułowane złoconymi, kompozytowymi kolumienkami wspierającymi trójlistnie zakończone arkadki, w polu każdej dwie półkoliście zamknięte płyciny. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, flankowane ukośnie ustawionymi filarami wspierającymi profilowany gzyms. Drzwiczki wykonane z trybowanej, srebrzonej blachy; w polu środkowym z przedstawieniem głowy Chrystusa otoczonej gęstymi obłokami i promieniami, a dokoła ramą z wicią roślinną utworzoną z kiści winogron i kłosów zbóż. U spodu napis „TO JEST CIAŁO MOJE”. Na tabernakulum ustawiony jest tron wystawienia w formie prostopadłościennej aediculi, flankowany ukośnie ustawionymi kolumnami wspierającymi trójkątny szczyt. W polu prostokątna wnęka, zamknięta trójlistnie, o ściankach zdobionych motywem lilii heraldycznych. Po bokach tabernakulum ustawione dwie rzeźby klęczących aniołów.
Nastawa wsparta na wysokiej predelli, ujętej po bokach ażurowymi, akantowymi wolutami, pośrodku z dwiema lizenami wspierającymi podpory kondygnacji. W osiach predelli prostokątne płyciny, ozdobione w osiach bocznych rzeźbioną wicią roślinną. W polu środkowym kondygnacji głęboka, półkolista nisza mieszcząca obraz Świętej Rodziny, a na zasuwie obrazy Chrystusa Ukrzyżowanego i św. Józefa, obramowana płaskorzeźbioną ramą z liśćmi akantu; w podłuczu ażurowa akantowa dekoracja. Całość ujęta złoconymi kompozytowymi kolumnami, na których trzony w połowie wysokości nałożone są talerzyki. Kolumny dźwigają wysokie imposty oraz schodkowo przełamany gzyms. Ponad obrazem, w osi ołtarza znajdują się płaskorzeźbione główki anielskie o złoconych skrzydłach. Osie boczne o analogicznym układzie, arkady flankowane przez złocone kolumienki z figurami św. Piotra po lewej i św. Piotra po prawej stronie; zwieńczone pełnym belkowaniem – w partii fryzu symetryczny ornament o charakterze arabeskowym, gzyms dekorowany kimationem. Całość zwieńczona pinaklami zamkniętymi u góry złoconymi kwiatonami. Kondygnacja ujęta po bokach ażurowymi akantowymi uszami. Zwieńczenie flankowane złoconymi kolumienkami wspierającymi półkolistą arkadę oraz wyniesiony na osi szczyt ozdobiony pinaklami oraz w osi głównej krzyżem o trójlistnie zakończonych ramionach. W arkadzie ustawiona rzeźba Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zwieńczenie ujęte po bokach ukształtowanymi w formę spływu uszami wypełnionymi płycinami z dekoracją akantową. Kolorystyka jasnobeżowa z elementami czerwieni, ornamenty i detale architektoniczne złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz powstał zapewne w niedługim czasie po wybudowaniu świątyni, czyli po 1906 roku. Został wykonany w stylu eklektycznym z przewagą elementów neogotyckich i neorenesansowych. Struktura ołtarza opiera się zatem na wzorach wykształconych w różnych okresach stylowych. Nastawa posadowiona jest na predelli, która powstała w okresie gotyku i była charakterystyczna również dla nastaw manierystycznych. Retabulum nawiązuje do typu nastawy w formie łuku triumfalnego, której kształt połączony z gotycką predellą wpisywał się w proces przekształcania nastaw tryptykowych w dojrzały typ nastaw architektonicznych. Motyw łuku triumfalnego wywodzi się z architektury antycznej. Następnie był szczególnie popularny w nowożytnej sztuce włoskiej z charakterystycznym motywem tzw. serliany (nazwa terminu wywodzi się od włoskiego teoretyka architektury Sebastiana Serlio), w którym pole środkowe półkolistym zamknięciem wyłamywało się ponad belkowanie prostokątnych pół bocznych. Nastawę uzupełniają elementy architektoniczne charakterystyczne dla sztuki neogotyckiej (pinakle, kwiatony, trójlistnie zakończone arkady i in.). Źródła archiwalne nie ujawniły autora i fundatorów dzieła.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz powstał zapewne w niedługim czasie po wybudowaniu świątyni, czyli po 1906 roku. Został wykonany w stylu eklektycznym z przewagą elementów neogotyckich i neorenesansowych. W polu głównym znajduje się obraz Świętej Rodziny z XVII wieku, na zasuwie obraz przedstawiający Chrystusa Ukrzyżowanego, a po bokach rzeźby św. Piotra (po lewej) i św. Pawła (po prawej). W zwieńczeniu, w półkolistej wnęce umieszczona jest figura Najświętszego Serca Pana Jezusa. Źródła archiwalne nie ujawniły autora i fundatorów dzieła.

Bibliografia