Kościół św. Józefa Robotnika

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Stryszów
Miejscowość
Łękawica
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Południe
Parafia
Św. Józefa Robotnika
Tagi
architektura XX wieku neogotyk
Identyfikator
DZIELO/12531
Kategoria
kościół
Czas powstania
1902-1903
Technika i materiał
kamień, cegła, techniki murarskie, dachówka
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Parafia w Łękawicy została erygowana w 1908 roku wkrótce po wybudowaniu nowego kościoła w latach 1902-1903. Świątynię wzniesiono na miejscu murowanej kaplicy z 1659 roku wystawionej przez Hieronima Przerębskiego. Józef Łepkowski wspomina w 1863 roku o kapliczce w Łękawicy pod wezwaniem św. Wojciecha, która miała zostać wybudowana na pamiątkę pobytu świętego biskupa w tej i okolicznych miejscowościach. Odpowiedź na pytanie, czy byłaby to ta sama kaplica, a także bliższe dzieje historii kościoła w Łękawicy wymagają jednak dalszych badań, bowiem jak dotąd świątynia nie została opracowana naukowo. Nowy kościół konsekrował 16 czerwca 1910 sufragan Anatol Nowak. Ołtarz główny powstał zapewne w niedługim czasie po wybudowaniu świątyni. Został wykonany w stylu eklektycznym z przewagą elementów neogotyckich i neorenesanowych. Z tego okresu pochodzą również dwa ołtarze boczne. W polu głównym umieszczony jest obraz Świętej Rodziny z 1702 roku. Z poprzedniej świątyni został przeniesiony obraz św. Rozalii o kształcie trapezu o wklęsłych ramionach i dolnych narożach, zamknięty łukiem nadwieszonym, ujęty profilowaną i złoconą ramą. Obraz prawdopodobnie pochodzi ze zwieńczenia jednej z nastaw ołtarzowych z poprzedniego kościoła w Łękawicy. Z tej samej świątyni przeniesiono zapewne dwustronnie malowane antependium z 1702 roku z herbem Grabie i inicjałami „FZ CR SR” oraz herbem Godziemba i inicjałami „WZ RR SR 1702”, a także obraz Matki Boskiej Śnieżnej z 1785 roku. Chrzcielnica oraz ambona należą już do nowego kompletu wyposażenia kościelnego, który powstał po wybudowaniu świątyni. Do ciekawych zabytków wymienianych w Katalogu Zabytków Sztuki należą również renesansowy obrazek św. Marii Magdaleny na pergaminie, krzyż ołtarzowy z postacią Chrystusa Ukrzyżowanego z kości słoniowej z XVII wieku oraz dwa lichtarze barokowe.




Opis

Kościół jest usytuowany w centrum wsi Łękawica, na południe od głównej drogi. Teren wokół niego jest ogrodzony wysokim płotem na kamiennej podmurówce. Główne wejście na teren przykościelny znajduje się w murze od zachodu z bramką i dwiema furtkami.

Kościół skierowany na południe, murowany, otynkowany z wieżą od północy. Wnętrze świątyni tworzy niewielkie, prostokątne, jednoprzęsłowe prezbiterium zakończone trójbocznie. Nawa jest szersza, na planie prostokąta, oddzielona od prezbiterium szeroką, półkoliście zamkniętą arkadą w ścianie tęczowej. Od wschodu do prezbiterium przylega założona na planie prostokąta niewielka zakrystia, a od zachodu do nawy niewielka kruchta. Na północnej ścianie kościoła chór muzyczny, wzniesiony nad kruchtą wejściową. Nawę oświetlają umieszczone we wschodnich i zachodnich ścianach prostokątne, zamknięte półkoliście okna, po trzy z każdej strony. Wszystkie otwory okienne w kościele wypełnione są witrażami. Do świątyni prowadzą trzy wejścia: główne od strony północnej, drugie przez kruchtę zachodnią oraz trzecie przez zakrystię. Wejście główne prowadzi poprzez dwuskrzydłowe drzwi z kruchty pod wieżą.

W zewnętrznej elewacji kościoła widoczny jest niewysoki, kamienny cokół, wykonany z nieregularnych ciosów kamienia. Prezbiterium niższe od nawy. Ściany nawy oszkarpowane. Do północnej fasady kościoła dostawiona jest założona na planie kwadratu trójkondygnacyjna wieża-dzwonnica oraz dostawione po bokach dwa aneksy, sięgające wysokością do końca pierwszej kondygnacji wieży. Poszczególne kondygnacje rozdzielone są gzymsami. W dolnej kondygnacji na osi kościoła, prostokątne wejście do kruchty, zamknięte półkoliście, zaakcentowane półkolistym nadprożem. Powyżej ażurowym, metalowy daszek oraz okrągłe, rozglifione okno. W drugiej kondygnacji ślepe triforium z przeszkolnym oknem pośrodku i blendami po bokach. Powyżej kondygnacja z trzech stron zdobiona półkolistym arkadowaniem, wyżej kostkowaniem. W trzeciej kondygnacji, w każdej ze ścian prostokątne zamknięte półkoliście prześwity okienne z żaluzjami. Całość nakryta ośmiobocznym, smukłym dachem wieżowym, zakończonym krzyżem osadzonym na kuli; u dołu artykułowanym czterema trójkątnymi przyczółkami, w polach których umieszczone są zegary. Aneksy na planie kwadratu z prostokątnymi i półkoliście zamkniętymi oknami od frontu. Prezbiterium i nawa przykryte oddzielnie, stromymi dachami dwuspadowymi.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół św. Józefa Robotnika w Łękawicy został wybudowany w latach 1902-1903 w stylu eklektycznym z przewagą cech neogotykich i neromańskich. Cechy neogotyckie są zaznaczone powierzchownie na tradycyjnej bryle i konstrukcji kościoła w postaci szkarp opasających świątynię, czy iglicy wieńczącej wieżę. Z kolei cechy neromańskie przejawiają się w detalach architektonicznych, półkoliście zamkniętych otworach okiennych i arkadach. Po połowie XIX wieku w architekturze polskiej pojawia się zainteresowanie estetyką historyzmu, już nie romantycznego, ale pozytywistycznego. Ugruntowało się przekonanie że dla architektury sakralnej najlepsze są rozwiązania neośredniowieczne, czyli neogotyckie lub tzw. styl przejściowy romańsko-gotycki. W ostatniej ćwierci XIX wieku w nurcie historyzmu architektonicznego pojawiają się tendencje do poszukiwania i akcentowania stylu narodowego, które utrzymały się, aż do pierwszej wojny światowej.

Streszczenie

Parafia w Łękawicy została erygowana w 1908 roku wkrótce po wybudowaniu nowego kościoła w latach 1902-1903. Świątynię wzniesiono na miejscu murowanej kaplicy z 1659 roku wystawionej przez Hieronima Przerębskiego. Józef Łepkowski wspomina w 1863 roku o kapliczce w Łękawicy pod wezwaniem św. Wojciecha, która miała zostać wybudowana na pamiątkę pobytu świętego biskupa w tej i okolicznych miejscowościach. Odpowiedź na pytanie, czy byłaby to ta sama kaplica, a także bliższe dzieje historii kościoła w Łękawicy wymagają jednak dalszych badań, bowiem jak dotąd historia świątyni nie została opracowana. Nowy kościół konsekrował 16 czerwca 1910 sufragan Anatol Nowak. Ołtarz główny powstał zapewne w niedługim czasie po wybudowaniu świątyni. Został wykonany w stylu eklektycznym z przewagą elementów neogotyckich i neorenesanowych. Z tego okresu pochodzą również dwa ołtarze boczne. W polu głównym umieszczony jest obraz Świętej Rodziny z 1702 roku. Z poprzedniej świątyni został przeniesiony obraz św. Rozalii o kształcie trapezu o wklęsłych ramionach i dolnych narożach, zamknięty łukiem nadwieszonym, ujęty profilowaną i złoconą ramą. Obraz prawdopodobnie pochodzi ze zwieńczenia jednej z nastaw ołtarzowych z poprzedniego kościoła w Łękawicy. Z tej samej świątyni przeniesiono zapewne dwustronnie malowane antependium z 1702 roku z herbem Grabie i inicjałami „FZ CR SR” oraz herbem Godziemba i inicjałami „WZ RR SR 1702”, a także obraz Matki Boskiej Śnieżnej z 1785 roku. Chrzcielnica oraz ambona należą już do nowego kompletu wyposażenia kościelnego, który powstał po wybudowaniu świątyni.

Bibliografia

Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej. Parafie i Kościoły", 2010
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Łepkowski Józef, "Przegląd zabytków przeszłości z okolic Krakowa", Kraków 1863 , s. 41-41

Jak cytować?

Maria Działo, "Kościół św. Józefa Robotnika ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-sw-jozefa-robotnika

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności