Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej Polski

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Pcim
Miejscowość
Stróża
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Pcim
Parafia
Najświętszej Marii Panny Królowej Polski
Tagi
architektura XX wieku historyzm Jan Hołuj neoromanizm styl neoromański sztuka neoromańska sztuka XX wieku
Identyfikator
DZIELO/12729
Kategoria
kościół
Ilość
1
Czas powstania
1906–1909
Autor noty katalogowej
Justyna Kuska
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Stróży został wybudowany w latach 1906-1909. Starania o budowę świątyni rozpoczęto dwa lata wcześniej, w 1904 roku, z inicjatywy pochodzącego ze Stróży księdza Józef Wątorka. W działania na rzecz budowy świątyni zaangażowali się również wójt Wojciech Mleczek i kierownik szkoły Józef Pitala. Parcelę wydzieloną z obszaru dworskiego podarował na ten cel książę Kazimierz Lubomirski. Ostatecznie kościół stanął jednak na gruntach gminnych. Neogotycki budynek wznosiła firma Jana Hołuja z Myślenic, ukończono go w 1909 roku. W 1911 roku z funduszy pochodzących ze składek zakupiono dwa dzwony do wybudowanej w 1909 roku wolnostojącej dzwonnicy. Świątynia w Stróży konsekrowana w 1908 roku, początkowo stanowiła ekspozyturę parafii w Myślenicach. Pierwszym ekspozytem został ksiądz Stanisław Cholewka, po nim księża Jan Korcz i Lew Drozdowski. Ustanowienie parafii w Stróży nastąpiło w 1922 roku, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz Jan Fijałek.

Opis

Kościół orientowany, jednonawowy, czteroprzęsłowy z niższym i węższym, jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym wielobocznie. Od północnego wschodu do prezbiterium i nawy przylega zakrystia na rzucie prostokąta, od południowego wschodu prostokątna kruchta, a od zachodu kolejna prostokątna kruchta. W nawie sklepienie kolebkowe z lunetami, na zdwojonych gurtach przechodzących w pilastry o kompozytowych kapitelach i kanelowanych trzonach; w prezbiterium kolebkowe z lunetami na pojedynczych gurtach. Prezbiterium od nawy wydziela ściana tęczowa otwierająca się do wnętrza półkolistą arkadą. W ostatnim, zachodnim przęśle nawy chór muzyczny o ażurowej balustradzie, wsparty na dwóch smukłych, żeliwnych kolumnach. Otwory okienne w nawie i prezbiterium w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście. W ścianie zachodniej, w osi elewacji okno okrągłe. Fasada jednokondygnacyjna, jednoosiowa zamknięta trójkątną ścianą szczytową zwieńczoną krzyżem osadzonym na niewielkim daszku. W przyziemiu kruchta z otworem wejściowym w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Drzwi drewniane, dwuskrzydłowe z nadświetlem. Elewacja kruchty zamknięta schodkową ścianą szczytową zwieńczoną kamiennym krzyżem. Powyżej duże, okrągłe okno wypełnione rozetą, ujęte w motyw półkolistej arkady zaznaczonej w tynku. W górnej części fasady fryz arkadkowy. Elewacje boczne artykułowane uskokowymi przyporami, w górnej części dekorowane fryzem arkadowym. Nad nawą dach dwuspadowy, nad prezbiterium wielopołaciowy, ponad zakrystią oraz obiema kruchtami jednospadowy. Wszystkie kryte blachą. Ponad nawą umieszczona czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę, z glorietą zwieńczoną ostrosłupowym hełmem. Na jej szczycie ażurowy krzyż. Elewacje świątyni tynkowane w odcieniach koloru żółtego oraz bieli.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół w Stróży to skromnych rozmiarów świątynia utrzymana w stylu neoromańskim. Budowniczym kościoła (a nie jak się często podaje autorem projektu) był znany myślenicki przedsiębiorca Jan Hołuj. Prowadził on w pobliskich Myślenicach tartak parowy, młyn oraz elektrownię i dobrze prosperującą firmę budowlaną, której najbardziej znanymi realizacjami są okazały gmach myślenickiego sądu powiatowego utrzymany w stylistyce historyzmu oraz podwyższenie wieży kościoła parafialnego w Myślenicach. Firma Hołuja budowała również drewniane domy i wille letniskowe, zatrudniając lokalnych cieśli i stolarzy. Jak pisze Dariusz Zdziech „budowniczy” Hołuj cieszył się opinią bardzo solidnego fachowca. Zakład Hołuja funkcjonował do drugiej wojny światowej, potem firmę przejęli synowie, starszy Jan – architekt i młodszy Stanisław, który otrzymał w zarządzie elektrownię. Wyposażenie świątyni w Stróży reprezentuje różne epoki i style. Zespół ołtarzy pochodzi z początku XX wieku i jest współczesny kościołowi. Ołtarz główny utrzymany jest w stylu eklektyzmu, ołtarze boczne są neobarokowe. Ciekawym elementem wyposażenia są witraże wykonane w latach 1959-1960 według projektu Adama Bunscha.


Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Stróży został wybudowany w latach 1906-1909. Neogotycki budynek wznosiła firma Jana Hołuja z Myślenic, ukończono go w 1909 roku. Świątynia w Stróży konsekrowana w 1908 roku, początkowo stanowiła ekspozyturę parafii w Myślenicach. Ustanowienie parafii w Stróży nastąpiło w 1922 roku, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz Jan Fijałek. Wyposażenie świątyni reprezentuje różne epoki i style. Zespół utrzymanych w stylu neobarokowym ołtarzy, główny i boczne pochodzi z początku XX wieku i jest współczesny kościołowi. Ciekawym elementem wystroju są witraże wykonane w latach 1959-1960 według projektu Adama Bunscha.

Bibliografia

Sadowski Piotr, "Gmina Pcim. Monografia geograficzno-historyczna", Pcim 2003
Stożek Łukasz, "Architektura Myślenic od końca XIX wieku do II wojny światowej" , „Wiadomości Konserwatorskie” , s. 65-70
"Myślenice. Monografia miasta", Myślenice-Kraków 2012
Zdziech Dariusz, "Myślenice w dwudziestoleciu międzywojennym (1918-1939)" , [w:] "Myślenice. Monografia miasta" , red.Gąsowski Tomasz , Myślenice-Kraków 2012 , s. 431-544

Jak cytować?

Justyna Kuska, "Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej Polski", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-najswietszej-marii-panny-krolowej-polski

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności