Konfesjonał

Dzieje zabytku

Konfesjonał z obrazem św. Piotra oraz drugi konfesjonał z obrazem św. Marii Magdaleny ufundowano w 1781 roku. W 1969 roku poddano je gruntownej konserwacji, którą wykonała Agnieszka Furdyna. Kolejną przeprowadzono w 1997 roku, a ostatnią w 2017 roku.

Opis

Konfesjonał o podstawie na planie półkola. Drzwi zamykające wejście do siedziska delikatnie wypukłe, ujęte pilastrami, dekorowanymi na trzonach prostokątnymi płycinami. Boczne, występujące ku górze ścianki ograniczające siedzisko zwieńczone wolutami. Ścianki zaplecka ujęte wolutami, które ozdobione są rocaille'ami, na boku flankowane filarkami, zakończonymi profilowanym gzymsem, na którym ustawione są wazony płomieniste z krzyżykami o trójlistnie zakończonych ramionach. Ścianka zaplecka zamknięta profilowanym gzymsem w kształcie nadwieszonego łuku, pośrodku rocaille’owy kartusz z napisem w polu „WYSZEDŁ NA / ZEWNĄTRZ / I GORZKO / ZAPŁAKAŁ / MT 26, 75”. Zwieńczenie w kształcie wklęsło-wypukłym, po bokach ujęte dwiema esownicami, zamknięte łukiem nadwieszonym. W polu obraz św. Piotra. U szczytu rokokowa muszla palmetowa. Z obu stron konfesjonału znajdują się dwa stopnie-klęczniki i podpórki na dłonie o esowato wyciętym przebiegu, a w ściankach flankujących z boków siedzisko księdza prześwity z kratą. Polichromia struktury w kolorze czerwonym, detale w kolorze czarnym, profilowania i ornamentyka złocone i srebrzone.

Obraz św. Piotra w kształcie wklęsło-wypukłym. W centrum kompozycji całopostaciowe przedstawienie świętego, zwróconego trzy czwarte w lewo w pozycji klęczącej, z głową przechyloną na prawo, z dłońmi złączonymi w geście modlitwy. Twarz owalna z małymi ustami, długim nosem i niemal zamkniętymi oczami, silnie zarumienionymi policzkami i okolona siwą, krótką brodą. Na głowie łysina, po bokach widoczne siwe i krótkie włosy. Święty jest ubrany w długą, zieloną suknię z długimi rękawami i kołnierzykiem u szyi, przewiązaną paskiem oraz jasnobrązowy płaszcz założony na lewe ramię i zasłaniający z przodu prawą nogę. U dołu, po prawej widoczne są fragmenty dwóch kluczy. Tło ciemnozielone, po prawej stronie u góry fragment architektury.

Zarys problematyki artystycznej

Dzieło należy do zespołu dwóch konfesjonałów z 1781 roku. Nazwa konfesjonał wywodzi się od łacińskiego słowa „confiteri”, tzn. „wyznawać, spowiadać się”. Obecna forma z kratą w części bocznej została rozpowszechniona po soborze trydenckim dzięki staraniom św. Karola Boromeusza. Konstrukcja omawianego obiektu została bogato ozdobiona ornamentami rokokowymi. W zwieńczeniu zabytku znajduje się obraz św. Piotra, który został ukazany z dwoma kluczami symbolizującymi klucze do Królestwa Bożego. Klucze są najwcześniejszym i najbardziej rozpowszechnionym atrybutem świętego, który po raz pierwszy w jego ikonografii pojawił się na mozaice w połowie V wieku, a następnie stał się wręcz jego znakiem rozpoznawczym. Klucz tylko sporadycznie występuje pojedynczo. Zazwyczaj wyobrażano dwa: złoty i srebrny, które symbolizują klucze do nieba i ziemi, o mocy rozwiązywania i wiązania wszystkiego, zgodnie ze słowami, jakie wypowiedział Jezus do św. Piotra: „I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16, 19). Jednakże ikonografia omawianego obrazu skupia się przede wszystkim na innej scenie z życia świętego, którą objaśnia zamieszczony poniżej kartusz z fragmentem Ewangelii według św. Mateusza. Dzieło przedstawia moment, w którym św. Piotr trzykrotnie wyparł się Jezusa, a na dźwięk koguta przypomniał sobie słowa Zbawiciela, przepowiadającego tę sytuację i „gorzko zapłakał” (Mt 26, 75). Święty Piotr został ukazany na obrazie w pozie ogromnego smutku ze złożonymi w geście modlitwy, a wręcz bólu dłońmi.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia warstwy polichromii. Obraz św. Piotra znacznie zniszczony, pofalowane i w kilku miejscach porwane płótno.

Streszczenie

Dzieło należy do zespołu dwóch konfesjonałów z 1781 roku. Ich konstrukcja została bogato ozdobiona ornamentami rokokowymi. W zwieńczeniu znajduje się obraz św. Piotra, który został ukazany z atrybutem: dwoma kluczami symbolizującymi klucze do Królestwa Bożego. Ikonografia omawianego obrazu skupia się przede wszystkim na scenie z życia świętego, którą objaśnia zamieszczony poniżej kartusz z fragmentem Ewangelii według św. Mateusza. Niestety nie są znani autorzy konfesjonału i obrazu.

Bibliografia