Ołtarz boczny południowy

Dzieje zabytku

Ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne zamówił i ufundował ksiądz Michał Bochenek, proboszcz parafii w Krzeszowie w latach 1900-1945, tuż po wybudowaniu nowego kościoła w 1903 roku. Wydarzenie to fundator odnotował w kronice parafialnej: „Ja na swój rachunek zamówiłem trzy ołtarze w Tyrolu u Stuflessera (St. Urlich-Gröden)”.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednokondygnacyjna, trójosiowa z marmurowym portatylem. Mensa drewniana, prostopadłościenna, na niewielkim cokole. Antepedium płaskorzeźbione, polichromowane, artykułowane dwiema złoconymi kolumienkami. W centrum kwadratowa płycina, w polu której czwórliść ze złoconym krzyżem. Po bokach dwie płaskorzeźbione, kwadratowe płyciny, przedzielone na pół, w każdej maswerk z bogatą dekoracją floralną. Całość zwieńczona wydatnym profilowanym gzymsem. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, ustawionej na niskim cokole, flankowane dwiema parami kolumn wspierających niepełne belkowanie z prostopadłościennym przyczółkiem, na którym ustawiony jest krucyfiks. Drzwiczki tabernakulum w kształcie ostrołukowej arkady, w polu której płaskorzeźbione przedstawienie Ecce Homo zredukowane do półpostaci Chrystusa w purpurowym płaszczu i koronie cierniowej; w przyłuczach drzwiczek kłosy zbóż i winna latorośl. W zwieńczeniu, na przyczółku monogram IHS, na osi kolumn dwa pinakle. Retabulum umieszczone na cokole. Predella trójosiowa, zdobiona rzędem pseudomaswerków. Osie kondygnacji flankowane pilastrami z pinaklami zwieńczonymi kwiatonami. W środkowej osi ostrołukowa nisza zwieńczona wimpergą mieszcząca rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W osiach bocznych, w analogicznych niszach zwieńczonych wimpergami rzeźby: po lewej św. Dominika, po prawej św. Jacka. Zwieńczenie w formie trzech wieżyczek z pinaklami, zdobionymi kwiatonami i żabkami, część środkowa, najwyższa. Struktura malowana na ciemny brąz, wypełnienia płycin zielone, czerwone i błękitne. Partie ornamentu oraz detale architektoniczne złocone. Ornamentyka neogotycka wypełnia każdą wolną przestrzeń ołtarza: trójliście, maswerki, czołganki etc.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny powstał do nowo wybudowanego kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie około 1903 roku w pracowni tyrolskiego rzeźbiarza Ferdinanda Stuflessera. Fundatorem dzieła był wieloletni proboszcz parafii w Krzeszowie ksiądz Michał Bochenek. W kościele oprócz ołtarza bocznego znajdują się inne dzieła Stuflessera, tj. ołtarz główny i drugi ołtarz boczny wraz z wystrojem rzeźbiarskim oraz płaskorzeźbione stacje drogi krzyżowej. Ferdinand Stuflesser prowadził jeden z wiodących warsztatów w Gröden, który założył w 1875 roku, prawdopodobnie po swoim powrocie z Monachium, gdzie studiował pod kierunkiem Josefa Knabla. Stuflesser nie aspirował do projektowania i wykonywania indywidualnych dzieł artystycznych, lecz próbował przekazać ekspresję i ducha religijnego pod wpływem stylu nazarejskiego. Precyzja detalu była o wiele ważniejsza niż swoboda tworzenia, a użycie w tym celu pomocy technicznych było zrozumiałe i uzasadnione. Do malowania ornamentów używał szablonów. Polichromia szat jest adekwatna do ikonografii świętych, dodatkowo zawsze na brzegach obwiedziona złotymi krawędziami. Ulubioną techniką stosowaną w jego pracowni był tzw. Bologneser Grund (efekt porcelany), też „miërmul”, do którego wykorzystywano proszek gipsowy otrzymany ze specjalnego kamienia alpejskiego. Ołtarz jest wykonany w stylu neogotyckim, który nawiązywał do wzorów średniowiecznych – gotyckich, powielając lub wykorzystując dawne formy oraz ornamenty i komponując je w nową całość. W trójosiowym ołtarzu bocznym złożono elementy stosowane w architekturze gotyckiej, takie jak ażurowe wieżyczki zwieńczone pinaklami, dekorujące je kwiatony oraz żabki, łuki ostre, wimpergi, czy maswerki. W niszy głównej umieszczono rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem, natomiast po bokach figury dwóch świętych dominikańskich: św. Jacka oraz św. Dominika.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz boczny oraz dwa pozostałe ołtarze w kościele w Krzeszowie zamówił i ufundował ksiądz Michał Bochenek, proboszcz parafii w Krzeszowie w latach 1900-1945, tuż po wybudowaniu nowej świątyni Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w 1903 roku w pracowni tyrolskiego rzeźbiarza Ferdinanda Stuflessera (1855-1926). W kościele oprócz ołtarza bocznego znajdują się inne dzieła twórczości tego rzeźbiarza, tj. drugi ołtarz boczny, ołtarz główny wraz z wystrojem rzeźbiarskim oraz płaskorzeźbione stacje drogi krzyżowej. Ferdinand Stuflesser prowadził jeden z wiodących warsztatów w Gröden, który założył w 1875 roku. Ołtarz jest wykonany w stylu neogotyckim. W niszy głównej umieszczono rzeźbę Matki Boskiej z Dzieciątkiem, natomiast po bokach figury dwóch świętych dominikańskich: św. Jacka oraz św. Dominika.

Bibliografia