Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Zielonki
Miejscowość
Zielonki
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Krowodrza
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Tagi
mała architektura ornament akantowy ornament regencyjny sztuka pierwszej połowy XVIII wieku
Miejsce przechowywania
północna strona ściany tęczowej
Identyfikator
DZIELO/25258
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
przed 1748 rokiem
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, snycerskie i rzeźbiarskie, złocenie
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz bracki św. Anny powstał przed 1748 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego roku określony został jako nowo wybudowany i pomalowany („de novo constructum et depictum”), z wizerunkiem św. Anny (obecnie na południowej ścianie nawy) oraz figurami św. Kazimierza i św. Jana Kantego.
Ołtarz wymieniony był również w aktach z 1783 roku. W drugiej połowie XX wieku zamontowano w nim nowy główny obraz.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednoosiowa, dwukondygnacyjna. Ołtarz murowany, prostopadłościenny, obity metalową blachą, zdobioną trybowaną kratownicą i gwiazdkami. Wewnątrz grób Chrystusa ze współczesną rzeźbą. Nastawa na niskim cokole, z wyodrębnionymi dwoma, ukośnie ustawionymi prostopadłościanami, z konsolami, dekorowanymi akantem i kampanulami. Pośrodku cokołu zamontowany obraz św. Faustyny w kształcie wieloboku. Kondygnacja flankowana dwiema parami pilastrów o kanelowanych trzonach oraz ustawioną przed nimi parą kolumn o kapitelach kompozytowych. Podpory dźwigają pełne belkowanie, wyłamane na ich osi, z silnie wysuniętym gzymsem, z przerwanym architrawem i fryzem nad polem środkowym. Na belkowaniu fragmenty przerwanego, wolutowego przyczółka, zwrócone pod kątem, do wewnątrz. W polu środkowym wnęka w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym, ujęta profilowaną ramą dekorowaną na bokach kwiatami, zwieńczoną muszlą. We wnęce obraz „Jezu Ufam Tobie”. Na konsolach, po bokach nastawy ustawione figury św. Kazimierza i św. Jana Kantego. Nastawa flankowana uszami utworzonymi z karbowanej wstęgi i ornamentu roślinnego. Druga kondygnacja węższa, flankowana ustawionymi pod kątem pilastrami, o trzonach dekorowanych kampanulami. Pilastry podtrzymują gzyms wyłamany na ich osi, nad polem przyjmujący kształt łuku półkolistego nadwieszonego. Na nim ustawione dwa wazony z kwiatami i bukiet kwiatów. W polu obraz św. Joachima w formie stojącego owalu, ujęty ramą, dekorowaną ornamentem roślinnym. Struktura niemal w całości złocona, elementy cokołu i fryzu polichromowane w kolorze czerwonym, ornamentyka złocona.


Zarys problematyki artystycznej

Nastawy ołtarzy bocznych są typowe dla okresu przełomu XVII i XVIII wieku. Mają wyraźnie podkreślone elementy i podziały architektoniczne. Ich lico jest stosunkowo płaskie, przełamane parą kolumn stojącą przed pilastrami. O późniejszym czasie powstania świadczą jednak nietypowe elementy takie, jak ustawione pod kątem cokoły kolumn i fragmenty przerwanego przyczółka. Ornamentyka dekorująca ołtarze, na którą składają się motywy regencyjne (kampanule, wstęga) oraz akant, występowała również w okresie drugiej ćwierci XVIII wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

Ołtarz bracki św. Anny powstał przed 1748 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego roku określony został jako nowo wybudowany i pomalowany, z wizerunkiem św. Anny (obecnie na południowej ścianie nawy) oraz figurami św. Kazimierza i św. Jana Kantego. Nastawy ołtarzy bocznych są typowe dla okresu przełomu XVII i XVIII wieku. O późniejszym czasie powstania świadczą jednak nietypowe elementy takie, jak ustawione pod kątem cokoły kolumn i fragmenty przerwanego przyczółka. Ornamentyka złożona z motywów regencyjnych oraz akantu występowała również w okresie drugiej ćwierci XVIII wieku.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Ołtarz boczny ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-201

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności