Kościół św. Antoniego Padewskiego

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Łapsze Niżne
Miejscowość
Trybsz
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Białka Tatrzańska
Parafia
Św. Elżbiety Węgierskiej
Tagi
architektura XX wieku styl neogotycki św. Antoni Padewski
Identyfikator
DZIELO/14294
Kategoria
kościół
Ilość
1
Czas powstania
1900-1904
Technika i materiał
cegła, kamień, techniki murarskie, blacha miedziana
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Kościół św. Antoniego w Trybszu został wybudowany w latach 1900-1904 staraniem księdza Michała Nyulassego. Kościół poświęcono w 1904 roku. Ze starego kościoła przeniesiono wyposażenie wnętrza, ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne, a także szereg dzieł malarstwa i rzeźby: obraz św. Elżbiety oraz dwa skrzydła tryptyku z XVI wieku, zaplecek ambony, barokową chrzcielnicę , a także dzwon z plakietką Ukrzyżowania, fundacji Walentego Trepskiego z 1629 roku. Barokowy ołtarz główny pochodzi z trzeciej dekady XVIII wieku, a dwa ołtarze boczne, zostały prawdopodobnie wykonane w XIX wieku. W 1934 roku ksiądz Wilhelm Jan zbudował nową, murowaną plebanię przy pomocy miejscowej ludności. W 1946 roku parafię w Trybszu objęli pod administrację reformaci z Krakowa. Administratorem parafii z ramienia zakonu został ojciec Tadeusz Czerwień, który wystawił w kościele nowy ołtarz ku czci św. Antoniego Padewskiego. W 1957 roku z polecenia arcybiskupa Eugeniusza Baziaka administrację parafii w Trybszu obejmują następnie cystersi z opactwa w Mogile. Z polecenia ojca Augustyna Ciesielskiego na urząd administratora parafii został powołany ojciec Bogumił Salwiński. W tym czasie przeprowadzono szereg prac remontowych w świątyni: zdrenowano teren wokół kościoła, wzmocniono sklepienie świątyni, przeprowadzono instalację elektryczną, ściany nowej świątyni ozdobiono polichromią. Wykonano też szereg prac przy starym, drewnianym kościele.

Opis

Kościół św. Antoniego Padewskiego w Trybszu jest usytuowany w centrum wsi, na południe od głównej drogi prowadzącej z Łapsz Wyżnych do Nowego Targu. Teren przykościelny jest otoczony wysokim murem, częściowo żeliwnym na kamiennej podmurówce, częściowo murowanym nakrytym cementowym daszkiem. Wejście od strony wschodniej oraz zachodniej przez szerokie bramy.

Kościół jest orientowany, murowany, otynkowany, jednonawowy z czworoboczną wieżą w fasadzie z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Dwuprzęsłowe prezbiterium oddziela od nawy szeroka ściana arkady tęczowej, zamknięte ostrołukowo. Nawa jest szersza i dłuższa, pięcioprzęsłowa. Wnętrze artykułowane jest dużymi i szerokimi oknami w kształcie stojących prostokątów, zamkniętych ostrołukowo, wypełnionych witrażami. Od południa do nawy przylega niewielka kruchta, a do prezbiterium od północy zakrystia. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty na dwóch filarach, dostępny schodami od południowej strony nawy. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz dwa mniejsze od strony południowej przez kruchtę i od strony północnej przez zakrystię.

W zewnętrznej elewacji kościoła widoczny jest niewysoki cokół, powyżej kościół otynkowany. Prezbiterium, o tej samej wysokości co nawa, lecz węższe z sygnaturką zwieńczoną iglicą. Nawa i prezbiterium oszkarpowane, nakryte dachem dwuspadowym. Do zachodniej fasady kościoła dostawiona jest wysoka założona na planie kwadratu wieża-dzwonnica. W dolnej kondygnacji na osi kościoła prostokątne wejście do kruchty, flankowane dwiema szkarpami. Fasada wieży w całości pokryta blachą, przechodzącą nad głównym wejściem do kościoła w daszek. Wieża zwieńczona iglicą.

Zarys problematyki artystycznej

Kościół św. Antoniego Padwskiego w Trybszu został wzniesiony w typowym układzie wnętrza z podziałem na dwa czworoboczne człony odpowiadające potrzebom liturgii: prezbiterium stanowiącym część kapłańską oraz nawą, przeznaczoną dla wiernych. Ukształtowanie bryły i detal architektoniczny przejawiają przykład klasycznego budownictwa kościelnego z wyróżniającymi się elementami neogotyku w postaci szkarp opasujących nawę i prezbiterium, ostrołukowo zamkniętych okien oraz arkady tęczowej, oddzielającej prezbiterium od nawy. Do współczesnego motywu architektonicznego należy zaliczyć pokrycie blachą fasady wieży, podobnie jak w kościele w Łapszach Wyżnych.

Streszczenie

Kościół św. Antoniego w Trybszu został wybudowany w latach 1900-1904 staraniem księdza Michała Nyulassego. Kościół poświęcono w 1904 roku. Ze starego kościoła przeniesiono wyposażenie wnętrza, ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne, a także szereg dzieł malarstwa i rzeźby: obraz św. Elżbiety oraz dwa skrzydła tryptyku z XVI wieku, zaplecek ambony, barokową chrzcielnicę , a także dzwon z plakietką Ukrzyżowania, fundacji Walentego Trepskiego z 1629 roku. Barokowy ołtarz główny pochodzi z trzeciej dekady XVIII wieku, a dwa ołtarze boczne, zostały prawdopodobnie wykonane w XIX wieku. W 1934 roku ksiądz Wilhelm Jan zbudował nową, murowaną plebanię przy pomocy miejscowej ludności. W 1946 roku parafię w Trybszu objęli pod administrację reformaci z Krakowa. Administratorem parafii z ramienia zakonu został ojciec Tadeusz Czerwień, który wystawił w kościele nowy ołtarz ku czci św. Antoniego Padewskiego. W 1957 roku z polecenia arcybiskupa Eugeniusza Baziaka administrację parafii w Trybszu obejmują następnie cystersi z opactwa w Mogile. Z polecenia ojca Augustyna Ciesielskiego na urząd administratora parafii został powołany ojciec Bogumił Salwiński. W tym czasie przeprowadzono szereg prac remontowych w świątyni: zdrenowano teren wokół kościoła, wzmocniono sklepienie świątyni, przeprowadzono instalację elektryczną, ściany nowej świątyni ozdobiono polichromią. Wykonano też szereg prac przy starym, drewnianym kościele.

Bibliografia

Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian , "Sztuka Ziemi Krakowskiej", Kraków 1982
Szydłowski Tadeusz, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, cz. 3: Województwo krakowskie, t. 1, z. 1: Powiat nowotarski", Warszawa 1938
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

Jak cytować?

Maria Działo, "Kościół św. Antoniego Padewskiego ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kosciol-sw-antoniego-padewskiego

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności