Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem schodami od strony prezbiterium. Kosz na planie ośmioboku ze ściankami wydzielonymi pilastrami z prostokątnymi płycinami na trzonach. Pola ścianek wypełniają płyciny w formie stojącego prostokąta o ściętych narożach. Ujęty dołem wybrzuszonym architrawem parapet jest w formie niepełnego belkowania z gzymsem wyłamującym się nad pilastrami. U spodu kosza podwieszenie ujęte czterema wolutami, zakończone dekoracyjną szyszką w formie kiści winogrona. Schody są jednobiegowe z balustradą w formie ścianki wypełnionej romboidalną płyciną o ściętych narożach, ujętej na końcu kolumną o lekko wybrzuszonym trzonie, zwieńczoną niewielkim gazonem. Zaplecek wypełnia płycina w kształcie stojącego prostokąta. Baldachim na rzucie czworoboku o ściętych narożach, który u podstawy obiega wyłamujące się na narożach belkowanie, wieńczy forma czterech spływów wolutowych zakomponowanych naprzemiennie z trzema ażurowymi kartuszami w formie racaille'ów. Strukturę kosza zdobią motywy rozet w płycinach ścianek i gałązek z rozetkami w płycinach pilastrów. Trzon kolumny balustrady oplata wić winnej latorośli. Płycinę zaplecka wypełnia polichromowany motyw tablic z przykazaniami Bożymi ujętych płaskorzeźbionym motywem liści akantu z parą kampanuli, w narożach jest para uskrzydlonych główek anielskich. Po bokach znajduje się para rozet i podwieszeń w formie ulistnionych gałązek z małymi rozetkami. Zaplecek ujmuje para ażurowych, ornamentalnych uszaków. Podniebie baldachimu wypełnia płaskorzeźbiony motyw gołębicy Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Szczyt baldachimu jest w formie figury baranka paschalnego stojącego na zamkniętej księdze z siedmioma pieczęciami na podstawie z obłoków i ujętego półkolistą glorią promienistą. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
Zdjęcie nr 2: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem schodami od strony prezbiterium. Kosz na planie ośmioboku ze ściankami wydzielonymi pilastrami z prostokątnymi płycinami na trzonach. Pola ścianek wypełniają płyciny w formie stojącego prostokąta o ściętych narożach. Ujęty dołem wybrzuszonym architrawem parapet jest w formie niepełnego belkowania z gzymsem wyłamującym się nad pilastrami. U spodu kosza podwieszenie ujęte czterema wolutami, zakończone dekoracyjną szyszką w formie kiści winogrona. Schody są jednobiegowe z balustradą w formie ścianki wypełnionej romboidalną płyciną o ściętych narożach, ujętej na końcu kolumną o lekko wybrzuszonym trzonie, zwieńczoną niewielkim gazonem. Zaplecek wypełnia płycina w kształcie stojącego prostokąta. Baldachim na rzucie czworoboku o ściętych narożach, który u podstawy obiega wyłamujące się na narożach belkowanie, wieńczy forma czterech spływów wolutowych zakomponowanych naprzemiennie z trzema ażurowymi kartuszami w formie racaille'ów. Strukturę kosza zdobią motywy rozet w płycinach ścianek i gałązek z rozetkami w płycinach pilastrów. Trzon kolumny balustrady oplata wić winnej latorośli. Płycinę zaplecka wypełnia polichromowany motyw tablic z przykazaniami Bożymi ujętych płaskorzeźbionym motywem liści akantu z parą kampanuli, w narożach jest para uskrzydlonych główek anielskich. Po bokach znajduje się para rozet i podwieszeń w formie ulistnionych gałązek z małymi rozetkami. Zaplecek ujmuje para ażurowych, ornamentalnych uszaków. Podniebie baldachimu wypełnia płaskorzeźbiony motyw gołębicy Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Szczyt baldachimu jest w formie figury baranka paschalnego stojącego na zamkniętej księdze z siedmioma pieczęciami na podstawie z obłoków i ujętego półkolistą glorią promienistą. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
Zdjęcie nr 3: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem schodami od strony prezbiterium. Kosz na planie ośmioboku ze ściankami wydzielonymi pilastrami z prostokątnymi płycinami na trzonach. Pola ścianek wypełniają płyciny w formie stojącego prostokąta o ściętych narożach. Ujęty dołem wybrzuszonym architrawem parapet jest w formie niepełnego belkowania z gzymsem wyłamującym się nad pilastrami. U spodu kosza podwieszenie ujęte czterema wolutami, zakończone dekoracyjną szyszką w formie kiści winogrona. Schody są jednobiegowe z balustradą w formie ścianki wypełnionej romboidalną płyciną o ściętych narożach, ujętej na końcu kolumną o lekko wybrzuszonym trzonie, zwieńczoną niewielkim gazonem. Zaplecek wypełnia płycina w kształcie stojącego prostokąta. Baldachim na rzucie czworoboku o ściętych narożach, który u podstawy obiega wyłamujące się na narożach belkowanie, wieńczy forma czterech spływów wolutowych zakomponowanych naprzemiennie z trzema ażurowymi kartuszami w formie racaille'ów. Strukturę kosza zdobią motywy rozet w płycinach ścianek i gałązek z rozetkami w płycinach pilastrów. Trzon kolumny balustrady oplata wić winnej latorośli. Płycinę zaplecka wypełnia polichromowany motyw tablic z przykazaniami Bożymi ujętych płaskorzeźbionym motywem liści akantu z parą kampanuli, w narożach jest para uskrzydlonych główek anielskich. Po bokach znajduje się para rozet i podwieszeń w formie ulistnionych gałązek z małymi rozetkami. Zaplecek ujmuje para ażurowych, ornamentalnych uszaków. Podniebie baldachimu wypełnia płaskorzeźbiony motyw gołębicy Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Szczyt baldachimu jest w formie figury baranka paschalnego stojącego na zamkniętej księdze z siedmioma pieczęciami na podstawie z obłoków i ujętego półkolistą glorią promienistą. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.

Ambona

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Włosienica
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Michała Archanioła
Miejsce przechowywania
Filar przytęczowy lewy
Identyfikator
DZIELO/24080
Kategoria
ambona
Ilość
1
Czas powstania
około 1900 roku
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone, srebrzone
Wymiary podstawowe
wysokość – około 380 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Ambona została wykonana około 1900 roku. W 1964 roku przeprowadzono renowację jej struktury. Kolejnym pracom konserwatorskim została poddana w 1990 roku.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem schodami od strony prezbiterium. Kosz na planie ośmioboku ze ściankami wydzielonymi pilastrami z prostokątnymi płycinami na trzonach. Pola ścianek wypełniają płyciny w formie stojącego prostokąta o ściętych narożach. Ujęty dołem wybrzuszonym architrawem parapet jest w formie niepełnego belkowania z gzymsem wyłamującym się nad pilastrami. U spodu kosza podwieszenie ujęte czterema wolutami, zakończone dekoracyjną szyszką w formie kiści winogrona. Schody są jednobiegowe z balustradą w formie ścianki wypełnionej romboidalną płyciną o ściętych narożach, ujętej na końcu kolumną o lekko wybrzuszonym trzonie, zwieńczoną niewielkim gazonem. Zaplecek wypełnia płycina w kształcie stojącego prostokąta. Baldachim na rzucie czworoboku o ściętych narożach, który u podstawy obiega wyłamujące się na narożach belkowanie, wieńczy forma czterech spływów wolutowych zakomponowanych naprzemiennie z trzema ażurowymi kartuszami w formie racaille'ów. Strukturę kosza zdobią motywy rozet w płycinach ścianek i gałązek z rozetkami w płycinach pilastrów. Trzon kolumny balustrady oplata wić winnej latorośli. Płycinę zaplecka wypełnia polichromowany motyw tablic z przykazaniami Bożymi ujętych płaskorzeźbionym motywem liści akantu z parą kampanuli, w narożach jest para uskrzydlonych główek anielskich. Po bokach znajduje się para rozet i podwieszeń w formie ulistnionych gałązek z małymi rozetkami. Zaplecek ujmuje para ażurowych, ornamentalnych uszaków. Podniebie baldachimu wypełnia płaskorzeźbiony motyw gołębicy Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Szczyt baldachimu jest w formie figury baranka paschalnego stojącego na zamkniętej księdze z siedmioma pieczęciami na podstawie z obłoków i ujętego półkolistą glorią promienistą. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Jednym z ważniejszych z punktu widzenia liturgicznych działań elementów wyposażenia kościoła chrześcijańskiego jest ambona. Dawniej było to miejsce służące odczytywaniu tekstów liturgicznych i głoszeniu homilii. Mimo tego, iż dawna forma ambon współcześnie jest już praktycznie nieużywana, pozostają one częścią wystroju większości kościołów. Sposób umiejscowienia ambony – przy pierwszym lub środkowym filarze nawy głównej, wywodzi się z późnego średniowiecza. Typ ambony zawieszonej na ścianie lub filarze, z wejściem po schodkach wykształcił się w XVI wieku. Takie usytuowanie sprawiało, iż duchowny stojący w koszu ambony był widoczny dla wiernych, natomiast znajdujący się nad nim baldachim pełnił także funkcję akustyczną.

Wykonana około 1900 roku ambona stanowi jeden z elementów dopełniających kompletowane od 1896 roku wyposażenie wzniesionego w 1845 roku kościoła parafialnego we Włosienicy. Strukturę ambony można uznać za neobarokową dzięki wyraźnym nawiązaniom do form osiemnastowiecznych ambon. Prezentuje ona typ ściennej, koszowej ambony z zapleckiem i baldachimem oraz prowadzącym schodkami wejściem. Plastyczna struktura ambony w kościele we Włosienicy, artykułowana ujmującymi płyciny kosza i balustrady pilastrami, wybrzuszonym gzymsem kosza, podwieszeniem w formie szyszki czy wyłamującym się belkowaniem baldachimu, wzbogacona jest złoconą ornamentyką m.in. w formie rozet, ażurowych uszaków zaplecka czy dekoracyjnej formy skomponowanego z kartuszy baldachimu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania jest dobry. Odnawiana w 1964 i 1990 roku.

Streszczenie

Ambona w kościele parafialnym we Włosienicy powstała około 1900 roku. Struktura utrzymana jest w stylu neobarokowym, odwołuje się bowiem do form, jakie wykształciły się w sztuce w XVII i XVIII wieku.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Kościół, zwrócony w kierunku południowo-wschodnim, jest budowlą murowaną z cegły na zaprawie wapiennej, na rzucie podłużnym. Powierzchnia budynku wynosi około 550 m2. Kościół charakteryzuje zwarta, prosta bryła. Korpus jest jednonawowy i trójprzęsłowy. Szerokie, dwuprzęsłowe, prezbiterium jest zamknięte półkoliście. Na osi kościoła, w przedłużeniu północnego przęsła przylega jednokondygnacyjna wieża, ujęta po bokach piętrowymi lokalnościami. Nawa przekryta jest sklepieniem kolebkowym z gurtami, wspartymi na osadzonych na wysokich cokołach parach przyściennych, czworobocznych filarów z przylegającymi do nich pilastrami o gładkich trzonach. Przestrzeń prezbiterium od korpusu nawowego oddziela półkoliście zamknięta arkada łuku tęczowego i drewniana balustrada. Zamknięte prostą ścianą prezbiterium zajmuje przestrzeń jednego przęsła. Dalej znajduje się zakrystia. Artykulację ścian na zewnątrz kościoła stanowi niewysoki obiegający bryłę cokół oraz niepełne belkowanie wieńczące, składające się z fryzu i gzymsu. Fasadę artykułuje płycina podzielona parą wspartych na cokołach pilastrów. W polu środkowym znajduje się główny otwór wejściowy. Dwuskrzydłowe, drewniane drzwi z naświetlem ujęte są prostym, profilowanym portalem. Tuż nad nadprożem znajduje się krótki gzyms. Wyżej duże, prostokątne, zamknięte półkoliście okno. Fasadę wieńczy trójkątny przyczółek. Ściany korpusu nawowego i prezbiterium przeprute są prostokątnymi, zamkniętymi półkoliście oknami. Dodatkowo w ścianie zachodniej, na wysokości przyległości wieży, w dolnej partii muru znajduje się niewielkie, półkoliście zamknięte okno a w drugim przęśle nawy prostokątny otwór drzwiowy; podobny jest umiejscowiony w drugim przęśle prezbiterium po stronie zachodniej. Kondygnację czworobocznej wieży w dolnej partii obiega parapet, wyżej w każdej ze ścian znajduje się po jednym prostokątnym, zamkniętym półkoliście oknie. Górną partię wieży obiega gzyms wieńczący wyłamujący się półkoliście pośrodku każdej ze ścian. Wieża nakryta jest hełmem cebulastym z latarnią. Korpus nawowy i prezbiterium przekrywa dwuspadowy dach wykonany z blachy, z wieżyczką na sygnaturkę na zakończeniu prezbiterium. Kolorystyka tynków kościoła utrzymana jest w odcieniach żółci i bieli, cokół jest brązowy. Okna nawy, prezbiterium i fasady wypełniają witraże, wnętrze pokrywa polichromia z przedstawieniami figuralnymi w partii sklepień. Plac przykościelny, z wybrukowanymi alejkami i trawnikiem, otoczony jest żywopłotem z krzewów ozdobnych.
kościół
Kościół św. Michała Archanioła
Zdjęcie nr 1: Płaskorzeźba w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym przedstawia scenę Chrztu Jezusa w Jordanie. Na pierwszym planie, po prawej stronie kompozycji znajduje się stojąca w lekkim kontrapoście postać Jezusa zwróconego nieznacznie w lewo. Jego postawę charakteryzuje lekko pochylona głowa z krótkim zarostem, o długich, falowanych włosach oraz skrzyżowane na piersiach ręce. Nagą sylwetkę osłania jedynie w partii bioder, sięgające połowy ud białe perizonium. Jezus stoi w płynącej środkiem kompozycji rzece. Po lewej stronie, na skalistym brzegu stoi zwrócony w trzech czwartych w prawo św. Jan Chrzciciel. Lekko pochyloną głowę charakteryzuje krótki ciemnobrązowy zarost i długie, opadające na plecy włosy. Nagą sylwetkę mężczyzny osłania w partii bioder perizonium wykonane ze skóry zwierzęcej. Prawą ręką podtrzymuje długą laskę w formie krzyża z banderolą z napisem: „Ecce Agnus Dei”, lewą, wyciągniętą nad głową Jezusa wylewa z małej, płaskiej miseczki wodę. Tło przedstawienia stanowi rozległy pejzaż z wzniesieniami, z widoczną na drugim planie murowaną zabudową oraz smukłymi drzewami palmowymi w głębi. Błękitne niebo zaczerwienione jest tuż nad linią horyzontu. Płaskorzeźbę ujmuje rzeźbiona na wzór retabulum ołtarzowego architektoniczna struktura. Podstawę tworzy wysoki cokół, ujęty parą kolumienek, którego pole wypełnia płycina w kształcie stojącego prostokąta o wklęsło ściętych narożach. Na cokole osadzona jest część środkowa struktury, w formie prostokątnej arkady zamkniętej łukiem półkolistym, ujętej parą kolumienek oraz parą uszaków w postaci zamkniętych trójkątnie przypór. Struktura powyżej arkady przybiera formę frontonu budowli ze szczytem, jaki tworzy gzyms wieńczący w kształcie trójkątnego przyczółka, flankowany parą niewielkich pilastrów. Powyżej widoczna konstrukcja przypominająca pokryty dachówką dach pulpitowy. Zwieńczenie ma formę aediculi z arkadą z łukiem trójlistnym, ujętą parą kolumienek wspierających belkowanie z gzymsem w kształcie półkolistego łuku nadwieszonego. Dodatkowo po bokach aediculi znajduje się para przypór. Powyżej arkady w części środkowej przedstawiono płaskorzeźbione popiersie Boga Ojca. W arkadzie zwieńczenia jest figura anioła. Utrzymaną w odcieniach brązu strukturę zdobi złocona dekoracja ornamentalna w formie stylizowanych wici roślinnych i rozet.
płaskorzeźba
Chrzest Jezusa w Jordanie
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica w typie kielichowym. Uskokowa stopa na rzucie ośmioboku przechodzi w trzon ujęty u podstawy i u góry wklęską i wałkiem. Czara powtarzająca rzut stopy i trzonu ujęta jest dołem i wzdłuż górnej krawędzi profilowanym gzymsem. Brzusiec artykułują płyciny w kształcie odwróconych, półkolistych arkad. Czasza chrzcielnicy ma formę kopuły zwieńczonej latarnią z krzyżem. Płyciny trzonu, czary i latarni wypełnia ornamentyka roślinna. Płyciny czaszy pokrywa motyw naśladujący dachówkę karpiówkę. Struktura chrzcielnicy utrzymana jest w odcieniach brązu, detal i ornamentyka są złocone i srebrzone. Z chrzcielnicą łączy się pobliska płaskorzeźba przedstawiająca Chrzest Jezusa w Jordanie.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Feretron w typie obrazowym osadzony na niewysokiej, uskokowej podstawie z parą otworów na drążki. Pola obrazowe w kształcie stojących prostokątów ujmuje dekoracyjna rama z rzeźbionym motywem wici winnej latorośli, zwieńczona owalnym medalionem okolonym liśćmi laurowymi z monogramem chrystologicznym na awersie i maryjnym na rewersie. Awers feretronu zajmuje półpostaciowy wizerunek Jezusa w typie Ecce Homo. Jezus zwrócony jest niemal na wprost. Przechyloną, zwróconą nieznacznie w trzech czwartych w prawo głowę charakteryzuje pociągła twarz o delikatnych rysach, długim nosie i krótkim, brązowym zaroście. Długie, falowane włosy opadają na barki. Głowę wieńczy cierniowa korona. Na twarzy, szyi i torsie widoczne są drobne stróżki krwi. Nagą klatkę piersiową Jezusa charakteryzuje rytmiczny układ żeber. Skrzyżowane na wysokości talii, zgięte w łokciach ręce związane są w nadgarstkach sznurem, w prawej dłoni trzyma pojedynczą trzcinę. Na ramiona Jezusa narzucony jest osłaniający biodra płaszcz zdobiony aplikacjami w formie kartuszy z dwoma główkami anielskimi. Niemal całą sylwetkę Jezusa okala promienisty nimb. Elementy takie jak nimb, korona cierniowa, sznur, trzcina i płaszcz są płaskorzeźbione, złocone i srebrzone. Rewers feretronu stanowi wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej. Ukazana półpostaciowo, zwrócona frontalnie Maria ma nieznacznie w trzech czwartych w lewo skierowaną głowę. Pociągłą, owalną twarz charakteryzują linearnie opracowane rysy o nieco przymkniętych oczach, długim prostym nosie i niewielkich ustach. Na prawym policzku widoczne dwie, ukośne linie blizn. Maria ubrana jest w suknię i osłaniający jej głowę i sylwetkę płaszcz. Prawą, uniesioną na wysokości klatki piersiowej dłonią o wyprostowanych palcach wskazuje na siedzące na jej lewej ręce Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w prawo. Okrągłą twarz Jezusa charakteryzują rysy dorosłego człowieka, o podobnym do Marii typie fizjonomii. Ubrany jest w długą suknię o trójkątnym dekolcie. Prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, lewą ujmuje trzymaną na kolanach zamkniętą księgę. Karnacje postaci są ciemne, a ich głowy wieńczą korony w typie otwartym, okalają aureole, promieniste nimby oraz wieniec 12 gwiazd. Szaty, korony, nimby, gwiazdy i księga są płaskorzeźbione, złocone i srebrzone. Aplikacje na powierzchni ubiorów oraz dekoracja koron i aureoli naśladuje efekt kameryzacji perłami, koralami, turkusami i bursztynem.
feretron
Ecce Homo; Matka Boska Częstochowska
Zdjęcie nr 1: Feretron w typie obrazowym osadzony na prostopadłościennej, profilowanej podstawie z parą otworów na drążki, ujęty jest ażurowym obramieniem w formie ornamentu roślinnego. Pola obrazowe mają kształt stojących prostokątów. Awers zajmuje wizerunek Matki Boskiej Kalwaryjskiej. Ukazana w półpostaci Maria zwrócona jest na wprost. Głowę kieruje w trzech czwartych w prawo. Długie, brązowe włosy opadają na plecy. Maria lewą ręką wskazuje na podtrzymywane prawą Dzieciątko tulące się do jej policzka. Owalne twarze charakteryzują pełne rysy, długie proste nosy, duże oczy i drobne usta. Na głowach postaci, okolonych promienistymi nimbami, są zamknięte korony. Niebieskie szaty zdobione są haftowanym złotymi nićmi i kamieniami wzorem kwiatowym, na szyjach szerokie kolie z pereł. Srebrzone tło zdobi motyw wpisanych w romby rozet. Na rewersie feretronu jest przedstawienie Matki Boskiej Saletyńskiej. Pośrodku kompozycji ukazana jest całopostaciowa sylwetka Marii stojącej na prostopadłościennej, kamiennej płycie. Zwróconą w trzech czwartych w prawo, lekko przechyloną głowę charakteryzuje zaokrąglona twarz o pełnych rysach, dużych oczach, długim nosie i wydatnych ustach. Na bladych policzkach widoczne są stróżki łez. Ręce skrzyżowane na piersiach. Maria ubrana jest w jasnoróżową suknię o dole, dekolcie i mankietach obszytych żółtymi koralikami, owalnymi i romboidalnymi kamieniami niebieskimi i zielonymi oraz perłami. W pasie przewiązany jest żółty fartuch. Na szyję nałożony jest biały szal w żółto-niebieskie paski oraz krucyfiks z młotkiem i obcęgami na końcach poziomej belki. Głowę osłania biały, półprzejrzysty, koronkowy welon sięgający bioder, pod którym widoczna jest chusta w biało-zielone pasy. Okoloną promienistym nimbem głowę wieńczy zamknięta korona ozdobiona drobnymi, kolorowymi różyczkami. Na stopach są białe, wyszywane kolorowymi kwiatkami buty. W głębi, na tle pejzażu z zabudową wiejską, rozgrywa się scena narracyjna. Po prawej stronie kompozycji na łące, na prostopadłościennym kamieniu siedzi Matka Boska, wspierając dłońmi twarz. Tuż obok widoczne jest tryskające do góry źródło. Nieco dalej znajdują się sylwetki śpiących Melanii i Maksymina ubranych na biało i niebiesko. Pastuszków od Marii oddziela wąska rzeczka z widocznym w głębi drewnianym mostkiem. Wyżej, na tle obłoków znajdują się trzy uskrzydlone główki anielskie. Lewą stronę kompozycji zajmuje stado pasących się krów, w dali zaś widoczni są klęczący ze złożonymi dłońmi Maksymin i Melania, spoglądający w górę, ku Marii unoszącej się na tle kremowych obłoków, czerwonej mandorli i wiązek promieni. Przy dolnej krawędzi napis „Cudowne Objawienie N(ajświętszej) P(anny) Maryj w Francyj na górze Sállette 1846”.
feretron
Matka Boska Kalwaryjska, Matka Boska Saletyńska
Zdjęcie nr 1: Feretron w typie obrazowym osadzony na prostopadłościennej, profilowanej podstawie z parą otworów na drążki ujęty jest ażurowym obramieniem w formie stylizowanej ornamentyki roślinnej. Na awersie znajduje się wizerunek Misericordia Domini z półpostaciowo ukazanymi sylwetkami Jezusa Miłosiernego i Matki Boskiej Bolesnej. Znajdujący się po prawej stronie kompozycji Jezus stojący w kamiennym sarkofagu ukazany jest na wprost. Zwróconą w trzech czwartych w prawo głowę charakteryzuje pociągła twarz o dużych oczach, długim nosie, wydatnych kościach policzkowych i krótkim zaroście. Skręcone włosy opadają na ramiona i plecy. Głowę wieńczy korona cierniowa. Nagą sylwetkę cechuje wyraźna muskulatura ciała, biodra przesłania białe perizonium. Z ran na dłoniach i w boku płyną strugi krwi, natomiast ciało i twarz pokrywają drobne krople. Po lewej stronie znajduje się sylwetka Matki Boskiej Bolesnej zwróconej nieznacznie w lewo. Przechyloną lekko głowę charakteryzuje pociągła twarz o dużych oczach, długim, lekko zakrzywionym nosie i drobnych ustach. Maria ubrana jest w różową suknię i ciemnoniebieski płaszcz osłaniający głowę i ramiona, podwinięty pod ręce. Lewą dłoń wspiera na piersiach, prawą ujmuje rękę Jezusa. W lewym, dolnym rogu kompozycji ukazana jest półpostaciowo sylwetka św. Franciszka z Asyżu zwróconego w trzech czwartych w lewo. Święty odchylając głowę z krótkim zarostem i tonsurą, spogląda w kierunku Jezusa. Skrzyżowane na piersiach dłonie noszą ślady stygmatów, w lewej trzyma krzyż. Święty ubrany jest w habit franciszkański i kukullę. Po przeciwległej stronie ukazana jest półpostaciowo sylwetka św. Jana Kantego w trzech czwartych zwróconego w lewo. Odchyloną głowę charakteryzują krótkie siwe włosy i zarost. Święty ubrany jest w togę akademicką. W lewej ręce trzyma księgę z godłem Uniwersytetu Jagiellońskiego, prawą wyciąga przed siebie. Wzdłuż górnej krawędzi obrazu namalowane są srebrne i złote wota w kształcie serc, rąk, nóg, krzyży czy trójkąta Opatrzności Bożej. Rewers stanowi reprezentacyjny wizerunek św. Barbary ukazanej w półpostaci, zwróconej w trzech czwartych w prawo. Owalną twarz charakteryzują delikatne, pełne rysy o dużych oczach, prostym nosie i wydatnych ustach. Długie, ciemny blond, skręcone włosy opadają na plecy i ramiona z wplecionymi w nie sznurami pereł. Głowę wieńczy otwarta korona z klejnotem tuż nad czołem. Uszy świętej zdobią długie kolczyki z pereł. Święta Barbara ubrana jest w białą koszulę z szerokimi, bufiastymi rękawami i zieloną, spiętą w pasie suknię z krótkimi, rozciętymi rękawami. Szeroki dekolt ujmuje kremowa chusta w niebiesko-czerwone paski podpięta dwoma dużymi, kameryzowanymi zaponami. Na ręce narzucony jest czerwony płaszcz z żółtym podszyciem. Głowę świętej okala promienisty nimb. W prawej, uniesionej na wysokości klatki piersiowej dłoni, trzyma kielich eucharystyczny z jaśniejącą hostią. W lewej, opuszczonej ręce trzyma miecz. W tle, po prawej stronie widoczna jest kamienna wieża.
feretron
Misericordia Domini, św. Barbara

Inne dzieła z tego roku

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica wkomponowana w wysoką i szeroką niszę w północnej ścianie pierwszego przęsła prezbiterium, ujętą wykonanymi z drewna cokołami i kanelowanymi półkolumnami o kompozytowych kapitelach z impostami, między którymi profilowana arkada z Okiem Opatrzności w kluczu. Nisza pokryta polichromią ukazującą Chrzest Chrystusa w Jordanie. Podstawa na rzucie ośmioboku, profilowana i fazowana w górnej części. Założony na rzucie ośmioboku cokół stanowi podstawę trzonu na rzucie koła, o części środkowej w typie gruszkowatym, zwieńczonego ośmioboczną płytą podpierającą rozłożystą czarę o powierzchni imitującej puklowanie. Czarę wieńczy pokrywa w kształcie dzwonu o gęsto profilowanej powierzchni, zwieńczonego kulą z krzyżem. Na dwóch bokach cokołu chrzcielnicy inskrypcja „FR(ANCISZEK) TUMIDALSKI / majst(er) kamien(iarski) / DĘBNIK KRZESZOWICE / 1900”.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Płyta w formie leżącego prostokąta. W jej polu złocona inskrypcja: „Tu spoczywa / JAN KANTY KEMPNER / WŁAŚCICIEL DÓBR ZIEMSKICH / ŻOŁNIERZ B. WOJSK POLSKICH / przeżywszy lat 85 +17/I 1900. Wieczne odpoczywanie racz Mu dać Panie!”
płyta nagrobna
Epitafium Jana Kantego Kempnera
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, składająca się z kosza, zaplecka i baldachimu, z dostępem od prawej strony w postaci jednobiegowych schodów z balustradą. Kosz na planie ośmioboku, ścianki dekorowane płycinami wydzielonymi przez półkolumny o kapitelach z dekoracją kwiatową na wielobocznych postumentach podtrzymujących belkowanie, którego wysuniety gzyms stanowi parapet. W polach blendy z płaskorzeźbionymi przedstawieniami czterech ewangelistów. Każdy z nich został ukazany całopostaciowo, w długiej szacie, z księgą lub zwojem w ręce i w towarzystwie symbolu apokaliptycznego. W przyłuczach blend ostrokrzew. Kosz z podwieszeniem z guzów, oparty na ośmiobocznym filarze zwieńczonym pierścieniem z dekoracją w formie rozet, ustawiony na profilowanym cokole. Balustrada dekorowana ostrołukowymi blendami. Zaplecek w kształcie wydłużonego stojącego prostokąta, półokrągły. Dekorowany płyciną z parą blend i czworoliściem z krzyżem równoramiennym. Baldachim ośmioboczny, zwieńczony ażurową wieżyczką z wimpergami, wspartą czterema przyporami, dekorowaną pinaklami, żabkami i astwerkiem; zwieńczoną pinaklem z krzyżem. Na podniebiu płaskorzeźbione przedstawienie gołębicy Ducha Świętego w glorii promienistej. Całość struktury w odcieniu ciemnego drewna, profile i detale niebieskie i czerwone, reszta profilów, wnęki blend z płaskorzeźbami i detale złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Stopa chrzcielnicy w formie ośmiobocznego, profilowanego cokołu. Trzon ośmioboczny, zwieńczony pierścieniem dekorowanym złoconymi rozetami. Czara ośmioboczna, ścianki zdobione parami blend, z ażurowymi arkadkami u spodu. Pokrywa na planie ośmioboku, zwężająca się ku górze, ze ściankami dekorowanymi płycinami w formie trójliścia, zwieńczona cokołem z rzeźbioną sceną Chrztu Chrystusa. Po lewej stronie Chrystus w kontrapoście, z wykrokiem na prawą nogę, z rękami zbliżonymi do siebie (brak dłoni), pochyla nieznacznie głowę. Jest owinięty w czerwony, obszerny płaszcz z zielonym podbiciem i złotą lamówką, który przykrywa jego biodra i nogi. Ma pociągłą twarz, o małych oczach, wąskim nosie i ustach, wąsy, brodę, która dzieli się w dwa pukle i falowane włosy opadające na kark. Nie widać mu stóp, które są zanurzone w wodzie. Z jego lewej strony na fragmencie podłoża stoi św. Jan Chrzciciel, który opiera lewą rękę na kiju a prawą unosi ponad głową Chrystusa muszlę. Ma owalną twarz o podobnym do Chrystusa wyrazie i wywijające się włosy opadające na kark. Jest ubrany w tunikę z futra, a na nią ma zarzucony szary płaszcz z pomarańczowym podbiciem. Struktura w odcieniu ciemnego drewna, profile szare, niebieskie i czerwone, inne profile i ornamenty złocone.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Konfesjonał na planie prostokąta o ściętych narożach, z klęcznikami ograniczonymi krótkimi ściankami ujętymi kolumienkami. Część środkowa z drzwiczkami dekorowanymi blendami i ostrołukową arkadą ujęta od środka maswerkiem wspartą na kolumienkach, zwieńczoną wimpergą z krzyżem, ujętą pinaklami. Gzyms wieńczący ozdobiony ażurowo potraktowanymi żabkami. Całość struktury w odcieniu ciemnego drewna, profile złocone oraz polichromowane na czerwono i zielono.
konfesjonał
Konfesjonał
Zdjęcie nr 1: Epitafium w formie aediculi, flankowane przez kanelowane pilastry z jońskimi kapitelami. Powyżej pełne belkowanie z wysokim fryzem, gzymsem ozdobionym kostkowaniem i przerwanym przyczółkiem w kształcie luku nadwieszonego, z krzyżem łacińskim pośrodku. W polu medalion z płaskorzeźbionym portretem zmarłego, otoczony tasiemkami i liśćmi laurowymi oraz dębowymi. Poniżej, w kartuszu, inskrypcja: "ALFRED OBALIŃSKI / PROF(ESOR) CHIRUR(GII) UNIW(ERSYTETU) JAGIELL(OŃSKIEGO) / * 15. GRUDNIA 1843. W BRZEŻANACH / † 18 LIPCA 1898 W KRAKOWIE. / Ku wiecznej pamięci / kamień ten położyli koledzy / Tow(arzystwa) Lek(arskiego) Krakowskiego / i Prof(esorowie) Uniwersytetu".
płyta nagrobna
Epitafium Alfreda Obalińskiego

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Wisząca, przyścienna ambona składa się z kosza, zaplecka i baldachimu. Dojście do kosza prowadzi przez dwuskrzydłowe drzwi usytuowane w zaplecku. Kształt kosza oparto na planie siedmiu boków z dziesięcioboku, ustawionych na wałku, z podwieszeniem w formie zbliżonej do stożka, zakończonego szyszką oraz dekorowanym rozetami i uskrzydlonymi główkami anielskimi. Ścianki kosza artykułowano prostokątnymi, obramienionymi płycinami z pięcioma płaskorzeźbionymi przedstawieniam czterech ewangelistów i siewcy. Każdego ewangelistę identyfikuje jego atrybut. Siewca, umieszczony na trzeciej płycinie, został ukazany jako młody mężczyzna, który idąc przez zaorane pole rzuca w nie ziarno. U jego stóp widać pług oraz worek ze zbożem na zasiew. Parapet kosza uzyskał formę gzymsu. Zaplecek został ujęty profilowaną ramą. W jego pole wpisano prostokątne, dwuskrzydłowe drzwi w profilowanym obramieniu. Baldachim uzyskał rzut analogiczny do kosza ambony. Płaskie podniebie z wyobrażeniem gołębicy Ducha Świętego na tle złocistych promieni ujmuje profilowany, łamany gzyms, ponad którym poprowadzono kopulasty dach. Na jego szczycie ustawiono rzeźbę Mojżesza trzymającego tablice Dekalogu. Struktura ambony została polichromowana w kolorze beżowym, z białymi i czerwonymi profilami, oraz pozłacanymi detalami, profilami i ornamentyką. Płaskorzeźby na koszu oraz figura Mojżesza otrzymały naturalistyczną polichromię.
ambona

ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, umieszczona na ścianie łuku tęczowego, z parapetem dziś nieistniejących schodów od strony prezbiterium i usytuowanej przy nim kaplicy. Kosz ambony założony na rzucie trójliścia z trójkątnymi występami, wsparty na puklowanej konsoli z podwieszoną szyszką. Dolna część ambony wybrzuszona, pokryta rozłożystymi liśćmi akantu, kosz prosty na rzucie odcinków koła z prostokątnymi płycinami wypełnionymi liśćmi akantu, zakończony profilowanym gzymsem. Zaplecek z profilowaną płyciną zakończoną łukiem półkolistym nadwieszonym. Nad koszem baldachim powielający rzut kosza, zwieńczony silnie wystającym gzymsem, z podwieszoną w podniebieniu gołębicą Ducha Świętego na tle glorii promienistej. Nad baldachimem kabłąki w formie spływów wolutowych opatrzonych liśćmi akantu, podtrzymujące koronę zamkniętą z kulą i krzyżem. Parapet schodów z dekoracją w postaci trzech płycin w kształcie równoległoboku obwiedzionych profilowanymi ramami. Płycina w polu łączącym parapet schodów z podestem przed amboną w formie stojącego prostokąta z uszakami, ujętego motywami roślinnymi. Ambona w kolorze czarnym, z zielonymi i czerwonymi imitacjami marmoryzacji, ze złoconymi ornamentami.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca ustawiona przy północnej ścianie, dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie sześcioboku u dołu z ćwierćwałkiem, zdobionym na narożach dekoracją rokokową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Ścianki artykułowane spływami wolutowymi o karbowanych trzonach. W polach prostokątne płyciny mieszczące płaskorzeźbione rocaille. Podwieszenie w formie stożka o wklęsło-wypukłych bokach, zakończonego płaskorzeźbioną rozetą. Ścianki flankowane w narożach analogicznie jak kosz, w polach trapezoidalne płyciny, przerwane pośrodku okręgiem z rozetką. Zaplecek prostokąty ujęty płaskim obramieniem o zgeometryzowanych wolutach w dolnych narożach oraz rocaille'm w górnych. Pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie św. Jana Chrzciciela na tle pejzażu. Baldachim powtarzający plan kosza, zwieńczony wazonem ustawionym na sześciu spiętych kabłąkach. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, na brzegach zawieszony lambrekin. Balustrada schodów pełna, od dołu ujęta półwałkiem, zamknięta profilowanym gzymsem, w polu dwie płyciny w kształcie rombów, w których umieszczone są rocaille. Balustrada zakończona filarkiem, na którym ustawiony jest wazonik. Całość struktury ambony polichromowana w odcieniach brązu, płaskorzeźba wielobarwna, profilowania i detal architektoniczny pozłacany, podniebienie baldachimu malowane na niebiesko, lambrekin posrebrzany.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona stojąca, ustawiona w prezbiterium. Stopa na planie ośmioboku z uskokiem; tuleja na podwójnym cokole, ośmioboczna, przechodząca w podstawę dla kosza; dekorowana w narożach maswerkiem. Kosz na planie sześciu boków z ośmioboku. Ścianki wydzielone wąskimi kolumienkami na wysokich cokołach podtrzymujących wysokie imposty i parapet kosza. W polu ścianek bocznych prostokątne płyciny z maswerkiem, powyżej fryz z kwadratowymi płycinami ze stylizowanymi rozetkami. Kosz u spodu dekorowany motywem geometrycznym i krenelażem. Na parapecie ustawiony na nóżce kwadratowy pulpit w profilowanej ramie. Z boku dwustopniowe schodki z metalową, ażurową balustradą, dekorowaną motywem roślinnym. Polichromia w kolorze jasnozielonym, z marmoryzowanymi i czerwonymi elementami, detale złocone.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od zakrystii. Podwieszenie w formie odwróconego ostrosłupa o ściętym wierzchołku, na krawędziach flankowane pilastrami zakończonymi u góry wolutowo, a na ściankach zdobione płycinami. Kosz na planie kwadratu umieszczony na wybrzuszonej podstawie, dekorowanej rocaille'owymi kartuszami, o ściętych górnych narożach; ścianki wklęsłe, zwężające się ku górze, ujęte w narożach pilastrami z trzonami dekorowanymi rocaille'em i zwisami z różanych gałązek. Podpory dźwigają gzyms wyłamany na ich osi, tworzący parapet. W polu ścianek płyciny z rocaille'ami w narożach z malowanymi olejem na desce obrazami przedstawiającymi ewangelistów. Od strony lewej: św. Mateusz z aniołem, pośrodku św. Marek z lwem i św. Łukasz z wołem, a po prawej św. Jan z orłem. Ewangeliści ukazani w pozycji siedzącej z księgami w dłoniach, ubrani w różnokolorowe, powłóczyste szaty na złotym tle. Zaplecek w kształcie stojącego prostokąta, ujęty pilastrami dekorowanymi rocaille'ami. W polu płycina w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem nadwieszonym z płaskorzeźbionymi tablicami dekalogu, ujętymi od dołu skrzyżowanymi gałązkami oliwnymi, związanymi wstęgą. Belkowanie nad zapleckiem o wypukłej linii, z przerwanym pośrodku gzymsem, od góry wypełnionym rocaille'em, od dołu ozdobionym podwieszonym lambrekinem z chwostami. Zwieńczenie ma formę zbliżoną do trapezu, ujęte jest wolutami spływającymi na belkowanie, na których ustawione są rokokowe wazony. W polu zwieńczenia znajduje się medalion z glorią pośród obłoków, a powyżej gołębica Ducha Świętego. Zwieńczenie flankują umocowane na ścianie, uskrzydlone główki aniołków dobrej i złej rady: po lewej o jasnej karnacji, a po prawej o czarnej karnacji. Szczyt zwieńczenia ma formę gzymsu z podwieszonym lambrekinem. Całość wieńczy zawieszona na ścianie promienista gloria z wieńcem utworzonym z obłoków. Struktura polichromowana jest w kolorze czerwonym, z czarnymi profilami oraz złoconą i srebrzoną ornamentyką.
ambona

Ambona

Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona

Ambona

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ambona", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ambona-76

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności