Polichromia ścienna
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Łapsze Niżne
Miejscowość
Trybsz
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Białka Tatrzańska
Parafia
Św. Elżbiety Węgierskiej
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/14296
Kategoria
polichromia ścienna
Ilość
1
Czas powstania
1647 rok
Technika i materiał
tempera na desce
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Dzieje zabytku
Polichromia ścienna została wykonana w 1647 roku z inicjatywy księdza Jana Ratułowskiego. Potwierdza to napis umieszczony na karcie, pierwotnie zawieszonej nad amboną, obecnie przechowywanej w muzeum przy Zakładzie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tekst ten odnotowano również w Kronice parafialnej w 1830 roku oraz w pracy Tadeusza Szablowskiego: „ A CHRISTO NATO DÑO MILLESIMVS / BISQVE TREGENTENVS LVSTRA NOVEMQVE FLVVNT / BRVMAQVE BIS GLACIE FLVVIIS INCARCERAT VNDAS / QVANDO COLORE NITENS REDDITVR ISTA DOMVS / INDOCTE PLEBI PAROCHO DICTANTE IOANNE / RATVLOVICIO DOGMATA SARCA POLI / HOC EST / DEPICTA EST ISTA ECCLESIA MOTORE / MAGISTRO IOANNE RATVŁOWSKI EIVSDEM PRO TEMPORE / PROVT ET FRIDMANESNSIS ECCLESIAE / PAROCHO ANNO DNI 1647”. Ciekawostką jest, że do wizerunku Chrystusa umieszczonego nad drzwiami zakrystii miał pozować sołtys, jako fundator malowideł. W aktach wizytacji z 1752 roku zanotowano, że ksiądz Michał Lorenc starał się o odnowienie tej polichromii. Ostatnie prace konserwatorskie prowadzone były w latach 2010-2012.
Opis
Polichromia ścienna obiegająca całe wnętrze świątyni wraz ze stropem, na ścianach kompozycje dwustrefowe. Strefy odgraniczone malowanym, profilowanym szarym cokołem z konsolami oraz umieszczonymi między nimi napisami. Na osi konsol, w drugiej strefie kolumny oddzielające poszczególne sceny. Kolumny ustawione na złoconych bazach, trzony malowane na czerwono, kapitele stylizowane na korynckie. Podpory podtrzymują malowany szary fryz zdobiony maskami, uskrzydlonymi główkami anielskimi oraz liśćmi wawrzynu.
Ściana północna nawy
W dolnej strefie znajduje się przedstawienie, tzw. Sąd Krwi, odbywający się w pałacu Kajfasza. Pośrodku sceny stoi Kajfasz na podwyższeniu ubrany w strój kapłana żydowskiego, na tle czarnej kotary. U góry napis cześciowo nieczytelny: „SAIPHAS / PONTIFEX / (?) OMNES QVID VELATIS PRAESTAT MNV(?) MORI QVAM / (?) VNIVE SV(?) POPULV (?) DE (?)RE”. Po prawej stronie kompozycji siedzi na kamiennym podeście Chrystus zwrócony trzy czwarte w prawo. Ubrany jest w czerwoną suknię, na głowie ma założoną koronę cierniową, a wokół niej kolisty nimb. Po obu stronach Kajfasza znajdują się liczni członkowie Sanhedrynu, którzy trzymają w dłoniach zwoje z ich imionami oraz orzeczeniami winy, część z nich jest nieczytelna: „INCOGNITA CAV/SA MORTI OBU(?)/EN BVS”, „(?) / ROGAT / NOR(?)M (?) / HIC (?)OMC PE(?)A /VIT”, „PAD / (?)EDV(?) / (?)T / (?)N”, „(?)SMO(?) / (?)HIN (?)”, „RIPHA(?) / LEX IN (?)”, „QRAM / QVARE SINE/MVS VIRVM / (?) QVIA / IVSTVS EST / MORTE DAM(?)”, „EM / IVSTVS / MAXIME QVV / POPVLVM SV(?) / CONCIONIRVS / (?)IONEM / (?)ONC(?)”, „NECODE / (?)CEM ACC(?) / PVLV SEDVCD / MORTE DIGNUS(?) /EST”, „(?)TRIE / (?)NITIE”, „MES / SI(?)VSTVS / EST CONVER / (?)AMVR ADI/(?)VM SINE / (?)VST (?)”, „SAMEOH / SI NEC IV/STVS EST NEC / INIVSTVS Q (?)/TAMEN MO(?)/MVR: C(?) / NON CI (?) /MORTE / EL EXILI / O IPSV / DAMNA/MVS”. Ponadto zachowane pojedyncze litery w dolnej części sceny oraz fragmenty długiego napisu po prawej u góry: „(?) CRV(?) (…) NOS / ET SVP(?)R FILIOS”. W górnej strefie od lewej strony pierwsza kwatera nieczytelna. W drugiej znajduje się scena ukazująca Chrystusa Zmartwychwstałego odwiedzającego Matkę Boską. Poniżej w partii cokołu napis: „T(?) ITA EVIT SVBIIT TAMEN A SPERA MORIS / N(?)LA SED STRATA MORTE RESVRGIT”. W drugiej kwaterze Pokłon Trzech Króli, opatrzony napisem: „CURVATO REGES VENER NTVR POPLITE REGEM / REGYM. NEC MIRUMOIVS DOCET OFFICIVM”. W ostatniej scena ukazująca Boże Narodzenie z podpisem: „VIRGO (?)NTIVSI(?)E P(?)VOD DINERAT ANTE / JAM(?) NIS PALPAS UPERE NVI S. ANAS”.
Ściana łuku arkady tęczowej
Po stronie północnej – dolna strefa nieczytelna, w górnej przedstawienie św. Jerzego na koniu walczącego ze smokiem. Po stronie południowej arkady tęczowej w górnej strefie św. Marcin ucinający połę swojego płaszcza dla żebraka.
Prezbiterium
Na ścianie północnej lewa strona strefy dolnej niezachowana, dalej drzwi do zakrystii flankowane parą kolumn o czarnych trzonach i korynckich kapitelach. W nadprożu scena ukazująca Chrystusa Zmartwychwstałego Triumfującego, który jedzie na zaprzężonym w trzy baranki powozie. Na tyle pojazdu leżą narzędzia Męki Pańskiej. W prawym górnym narożu sceny napis: „IESVS TRIVMPHANS”. Kolejna scena przedstawia dwie święte niewiasty oraz ucztę. Scena w najnowszej literaturze interpretowana jest jako usługiwanie św. Elżbiety ubogim i chorym. W górnej strefie od lewej strony zostały ukazane następujące przedstawienia i podpisy: Nawiedzenie Najświętszej Marii Panny opisane słowami: „VISITAT ELEGTA IN GENITRICEM VIRCO TONANTIS / MA(?) (?)OMINIS PVRI VERA PARENS OVE DEI”. Kolejna scena przedstawia Zwiastowanie Najświętszej Marii Pannie: „TER QVE QVATER Q3 BEATA, ES VIRGO TE FORE MATRE / ANGELVS A CAELO DETONAT ORE DEI”. Następna kwatera ukazuje Matkę Boską Niepokalanie Poczętą. Po jej bokach znajdują się dwa anioły unoszące białe banderole z napisami: „FIA(?)MINA PLVENS CAELLS EST SVME GRATIA REGIS / A TE QVA RERIT VIRGO SIGMA (?)” oraz „CVMBA NATAT SVPIRI MARE. SED NON FLVC T. FRGO / MVNDANI FLCTIS NON TIM(?)”. W narożach symbole Litanii Loretańskiej w medalionach opisane kolejno słowami: „PER HAEC PRAESERVOR”, „FLVCTVS NON VEREOR”, „EXSPINIS SINE SPINIS ORIOR” oraz „(?)AVDOR NOCTI / LVCI APERIOR”. Poniżej sceny słabo czytelny napis: „INSIDIABARIS MALEDICTE VENENIGER ANGVIS / HV(?) (?)ENERI FAVCIBVS I GNIVS ME / (?) MVLIEREM DIRE (?)RANE / (?)PSE KIECAEM”. Poniżej przedstawienia, w partii cokołu napis: „ECCE ENIM EX HOC BEATAM ME / DICENT OMNES GENERATIONES”. W kolejnej kwaterze św. Elżbieta Węgierska i inskrypcja na cokole: „ARE ODIVA ELIZABETH: NAM TVA CLARENT / RIO MORES NOMINA FACTA POLO”. Dalej św. Stanisław Biskup: „DIVE STANISLAE HIC MVLT LOCVS AMBIT ET OBTAT / SIS PATER ELIZABETH PATRONA SI(?)”. W części środkowej apsydy dolna cześć niezachowana, w górnej przedstawienie Mojżesza oraz Aarona. Na ścianie południowej prezbiterium w strefie dolnej ukazani kolejno czterej ojcowie Kościoła, opisani: św. Augustyn „S(ANCTVS) AVGVSTINVS”, św. Hieronim „S(ANCTVS) HIER(ONIM)”, św. Grzegorz Wielki „S(ANCTVS) GREGORIVS” oraz św. Ambroży. W strefie górnej, od lewej: św. Jan Kanty. W partii cokołowej napis: „(?) HIC EST quo PATRIARHA ACADEMIA GAVDET / (?)qucm Felic aedicai Astricolam / (?)arior hospes ades Canti no us oris / hic habites oni Alumnus Armans”. W kolejnej kwaterze ukazani są św. Piotr oraz św. Andrzej: „CREDO IN DEVM PATREM OMNIPOTENTE CREATORE CA(?)ETERE ET IN IESVM CHRI/STVM FILIVM (?)VS VNICVM DOMINVM / NOSTRVM”. Następnie św. Bartłomiej i św. Filip: „DESCENDIT AD INFEROS, TERTIA DIE RESVB / REXIT AMORTVIS ASCENDIT, AD CAELOS SEDENT, A DEXTERAM DEI PATRIS OMNI: / POTENTIS”. W ostatniej kwaterze prezbiterium ukazani są św. Tomasz oraz drugi, nierozpoznany apostoł: „CREDO IN SPIRITVM / SANCTVM”.
Ściana północna nawy
Polichromia na ścianie północnej częściowo niezachowana. W dolnej strefie scena ukazująca Modlitwę w Ogrójcu oraz narzędzia Męki Pańskiej: „(?)S SALVATOR / M(?)”. W górnej strefie kolejni dwaj apostołowie: św. Szymon i św. Juda Tadeusz: „SANCTA(?) / MVNION (?)”. Kolejna kwatera nieczytelna.
Balustrada chóru muzycznego
Balustradę chóru muzycznego zdobią alegorie siedmiu grzechów głównych pod postacią kobiet i towarzyszących im atrybutów, pierwsza z lewej Pycha, następna Chciwość, kolejne nieczytelne. Pod chórem muzycznym uskrzydlona główka aniołka nad portalem wejściowym, a po prawej stronie napis: „SPECVLVM / (?) MAI(?) OMNIB(?) VI(?)SIM(?) (?) CADENTI V RESCAT / (?)”.
Strop
Kompozycja stropu podzielona na trzy strefy, dwie duże boczne oraz wąską, środkową. W pierwszej strefie bocznej umieszczona jest rozbudowana kompozycja przedstawiająca Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny. W dolnej strefie pusty grób oraz apostołowie. Matkę Boską otaczają grupy muzykujących aniołów, u góry stoi Chrystus. W strefie środkowej ukazana została Koronacja Matki Boskiej, a w drugiej strefie bocznej Sąd Ostateczny. Partia malowideł na stropie również dookoła opatrzona jest napisami, lecz nieczytelnymi.
Zarys problematyki artystycznej
Polichromia została wykonana temperą na desce, a szpary pomiędzy nimi zaklejono paskami z płótna. Układ ikonograficzny malowideł opracował ksiądz Jan Ratułowski. Ich treść odnosi się do konkretnego kontekstu historycznego dla regionu. W czasie powstania dzieła reformacja opanowała Spisz. Ówcześni właściciele klucza dunajeckiego Horwathowie-Palocsayowie przeszli na protestantyzm. Z chwilą powrotu do wiary katolickiej w 1639 roku rozpoczęła się akcja rekatolizacji. Brał w niej udział również ksiądz Ratułowski. Dlatego osobą dominującą w przedstawieniach jest postać Matki Boskiej. Ksiądz Ratułowski pochodził z Ratułowa, z sołtysowskiej rodziny na Podhalu. Ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był proboszczem parafii Frydman w latach 1640-1675. Oglądając malowidła warto również zwrócić uwagę na wizerunek św. Jana Kantego, który został beatyfikowany dopiero w 1680 roku. Rzadko przedstawianą sceną jest tzw. Sąd Krwi. Obraz ukazuje Chrystusa przed Kajfaszem w otoczeniu członków Sanhedrynu, którzy trzymają w dłoniach zwoje z imieniem oraz orzeczeniem winy. Podobny obraz z 1626 roku znajduje się w kościele Bożego Ciała w Krakowie, autorstwa Łukasza Porębskiego. Polichromia stanowi przykład jednych z najwcześniejszych realizacji malarstwa barokowego ściennego w południowej Polsce. Pejzaż górski wymalowany na stropie uznaje się za najstarszą polską panoramę Tatr Bielskich ukazującą szczyty: Płaczliwą Skałę, Hawranie i Nowy Wierch. Niestety nie jest znany twórca polichromii.
Streszczenie
Polichromia ścienna została wykonana w 1647 roku z inicjatywy księdza Jana Ratułowskiego. Polichromia stanowi przykład jednych z najwcześniejszych realizacji malarstwa barokowego ściennego w południowej Polsce. Niestety nie jest znany jej twórca.
Bibliografia
Skorupa Andrzej, "Sztuki plastyczne doby baroku na Polskim Spiszu, cz. 2: Malarstwo" , „Almanach Nowotarski” , s. 81-104
Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian , "Sztuka Ziemi Krakowskiej", Kraków 1982
Szydłowski Tadeusz, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, cz. 3: Województwo krakowskie, t. 1, z. 1: Powiat nowotarski", Warszawa 1938
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Janicka-Krzywda Urszula, "Zabytkowe kościoły Orawy, Spisza, Podhala, Gorców i Pienin", Kraków 1987
Pytel Zbigniew, Susek Mariusz, "Drewniane świątynie archidiecezji krakowskiej ", Kraków 1999
Kornecki Marian, "Drewniane kościoły w Małopolsce", Kraków 2000
Inne dzieła z tego miejsca
Inne dzieła z tego roku
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Scena ujęta malowaną ramą koloru złotego o polu stojącego prostokąta z uszakami, z prostokątnie wciętymi dłuższymi bokami i wyłamanym półkoliście bokiem górnym i półkoliście wciętym bokiem dolnym; w górnej części ozdobiona stylizowanym ornamentem akantowym. W polu głównym ukazany jest Chrystus stojący na niebieskim globie w otoczeniu dwóch aniołów. Lewą rękę ma zgiętą w łokciu, a dłoń położoną na piersi, natomiast prawą rękę ma wyprostowaną, skierowaną w dół. Na obu dłoniach widoczne są ślady męki. Twarz podłużna z długim i szeroko zakończonym nosem, okolona krótką brodą. Włosy długie, bujne, brązowe opadają na ramiona i plecy. Chrystus ubrany w czerwoną suknię, na którą narzucony jest błękitny płaszcz. Wokół głowy ma jasnozłoty kolisty nimb krzyżowy. Anioły widoczne są w półpostaci, częściowo schowane za globem ziemskim. Anioł po lewej zwrócony jest w prawo, w dłoniach trzyma koronę cierniową. Ubrany jest w suknię z niebieskimi rękawami oraz ugrową tunikę. Po prawej anioł ukazany frontalnie z krzyżem w dłoniach. Ubrany jest w białą suknię i zielony płaszcz, spięty pod szyją. Twarze aniołów są silnie zarumienione, z wyraźnymi długimi nosami, okolone długimi włosami. Po lewej stronie obrazu sygnatura: „Pinx[it] F(rater) Didacus. / Batarina 1870”.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761632e94eef3d32613bb2e/WorkImage/5b447b6aa5bf37726e049fe8/5b447b6aa5bf37726e049fe8_home.jpg?rand=1714090056)
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1714090056)
![Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie leżącego prostokąta zbliżonego do kwadratu z przedstawieniem bł. Michała Giedroycia. Kompozycja podzielona na pole główne oraz dwanaście okalających je scen ukazujących wątki z życia błogosławionego oraz jego cuda, ujęte w złote ramki w kształcie prostokątów o ściętych narożach. Centralne przedstawienie ukazuje bł. Michała Giedroycia, klęczącego przed ołtarzem, zwróconego trzy czwarte w lewo z rozłożonymi szeroko na boki rękami. Twarz podłużna z delikatnym zarostem, wokół głowy, złoty i kolisty nimb. Błogosławiony ubrany jest w biały habit, udrapowany w gęste, pionowe fałdy, u dołu rozłożony na podłodze. Na ramionach ma pelerynę z kapturem, a na piersi czerwone serce z krzyżem - godło zakonu marków. Po prawej stronie obrazu znajduje się krucyfiks i obraz Matki Boskiej, ustawione na ciemnozielonym, prostopadłościennym ołtarzu, który stoi na niskim, szarym, dwustopniowym cokole. Na prawym boku ołtarza znajduje się kartusz, zwieńczony mitrą książęcą z herbem Poraj w polu na czerwonym tle. Z ust Chrystusa na krucyfiksie biegnie złoty napis zawijający się na kształt banderoli: „MICHAEL ESTO PATIENS VSQ[?] AD MORTEM ET HABEBIS CORONAM VITAE”. Wnętrze, w którym usytuowana jest scena ma kolor ciemnobrunatny, po prawej stronie wisi czerwona kotara, a po lewej jest otwór okienny z miejskim widokiem, przedstawiający pożar i uciekających ludzi z dobytkiem. Nad sceną główną znajduje się inskrypcja w polu o kształcie leżącego prostokąta ze ściętymi narożami: „BEATVS MICHAEL GIEDROYC DVX LITHA / ORDINIS CANONICI FRATRVM DE PAENITENTIA / BEATORVM MARTIRVM SVB REGVLA D. AVG/STINI MILITANTIVM MIRACVLIS CLARVS / ET GLORIOSVS.” Po bokach inskrypcji widoczne są dwie sceny. Po lewej stronie wyrzucenie złego ducha z opętanej Katarzyny Rybitiwki vel Rybarki, mieszczki z ul. Wiślnej: „OBSSESAM A DEMONIO LIBERAVIT”, a po prawej bł. Michał Giedroyć klęczy przed krucyfiksem wymierzając sobie razy dyscypliną: „DISCIPLINAM AGIT”.
Wokół pola głównego rozmieszczone są poszczególne sceny z życia błogosławionego, opatrzone w górnych częściach ramek inskrypcjami. Od góry, po lewej stronie: przyjęcie habitu zakonnego przez Michała Giedroycia w klasztorze w Bystrzycy, opisana u góry napisem: „SVSCIPIT HABITVM”; pod spodem scena gaszenia pożaru kamienicy Śmieszkowskiej, naprzeciw kościoła św. Marka przez błogosławionego : „INCĒDIVM MAGNVM MITIGAVIT”. Kolejne przedstawienie ukazuje bł. Giedroycia przepowiadającego przyszłość dwóm chłopcom, przyprowadzonym przez rodziców (jeden z nich miał zostać złoczyńcą, drugi księdzem): „PROPHETIA DE DVOBVS FILLIS”. Następnie scena ukazuje przepowiadanie przyszłości mężczyźnie i kobiecie, scenie towarzyszy napis: „FVTVRA PRAENVNCIAT”. Kolejna to nękanie bł. Michała Giedroycia przez dwa demony w czasie modlitwy: „A DAEMONIBVS VEREERATVR”. Cykl z prawej strony obrazu rozpoczyna od góry przedstawienie narady braci zakonnych nad miejscem pochówku bł. Giedroycia: „MAGNO TOTIVS POPVLI CONCVRSV FVNVS B. MICHAELIS […VR]”. Poniżej, kolejna scena ukazuje uratowanie upadającego z konia mężczyzny, której towarzyszy ukazujący się w chmurach Giedroyć, nad przedstawieniem napis: „SANVS REMANSIT”. Następnym przedstawieniem jest cud uratowanie trzech topiących się mężczyzn za wstawiennictwem bł. Giedroycia: „SVBMERSVM LEVAVIT”. Kolejna scena ukazuje kobietę z omdlałym, przedwcześnie urodzonym dzieckiem na rękach, żonę w połogu i męża, którzy proszą o wstawiennictwo bł. Giedroycia: „ABORTIVM PEPERIT”. Ostatnia scena po tej stronie obrazu przedstawia chorych udających się po pomoc do grobu błogosławionego: „MVLTOS EGROTOS SANAT”. Obraz zawiera również w dolnej partii dwa portrety fundatorów, a pomiędzy nimi wizerunek, który przedstawia sześciu świętych krakowskiego kościoła XV wieku: św. Szymona z Lipnicy (w jasnobrązowym habicie bernardyńskim), św. Jana Kantego ubranego w czarną togę profesorską z białą załogą pod szyją – tzw. pelerynką, następnie bł. Michała Giedroycia w białym habicie kanoników regularnych od pokuty, dalej bł. Stanisława Kazimierczyka w stroju kanonika laterańskiego, sługę Bożego Izajasza Bonera (w ciemnym habicie augustiańskim) i Świętosława Milczącego (w sutannie i komży); u góry napis „FOELIX SECVLVM”, a u dołu data „1624”. Rama obrazu drewniana, malowana na czarno. Wokół astragal, w narożach i w środkowych częściach listew związane tasiemkami wiązki liści; u dołu niski cokół zakończony astragalem, a u góry analogicznie zdobiony rozbudowany gzyms.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5d0769457811c2aa4c9ea136/WorkImage/5d359bc9e176c63c7b8834ad/5d359bc9e176c63c7b8834ad_home.jpg?rand=1714090056)
![Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie wydłużonego stojącego prostokąta, ujętego w prostą, drewnianą ramę malowaną na czerwono. W centrum kompozycji przedstawiony archanioł Gabriel ukazany w ujęciu trzy czwarte zwrócony w prawo, w kierunku znajdującej się pierwotnie na drugim ze skrzydeł dawnego ołtarza Marii. Gabriel przyklękając na prawe kolano, prawą dłoń wyciąga przed siebie w geście pozdrowienia; w lewej natomiast trzyma banderolę z czarnym, gotyckim napisem: „Ave gratia plena d[omi]n[u]s tecu[m]”. Postać przedstawiona jako długowłosy młodzieniec o delikatnej urodzie. Okrągłą, pozbawioną zarostu twarz o jasnej karnacji z delikatnie zaznaczonym rumieńcem okalają miękko bujne, jasne i falowane włosy. Pełne, niewielkie usta o rozchylonych wargach zaznaczono karminem. Wzrok skierowany ku górze; głęboko osadzone, brązowe oczy, powyżej których delikatnie zaznaczone łuki brwiowe. Anioł ubrany jest w szaty liturgiczne: długą, białą albę oraz zabarwioną na czerwono kapę z zieloną podszewką spiętą pod szyją ozdobną broszą w kształcie kwiatu z rubinem w środku; pod szyją widoczny humerał. Draperia szat w dolnej części kompozycji marszczy się obficie, tworząc geometryczne fałdy. Skrzydła Gabriela, pokryte piórami, malowane są w kolorach złotym, beżowym i ciemnozielonym. Tło jednolite, ciemnoczerwone. W dolnej części kompozycji przedstawiona ujęta w skrócie perspektywicznym posadzka ułożona z jasnozielonych, kwadratowych płytek.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761641794eef3d32613cb74/WorkImage/5d78e2f74f4a5abd968fa005/5d78e2f74f4a5abd968fa005_home.jpg?rand=1714090056)
Jak cytować?
Maria Działo, "Polichromia ścienna", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/polichromia-scienna-22