Św. Piotr

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Łapsze Niżne
Miejscowość
Trybsz
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Białka Tatrzańska
Parafia
Św. Elżbiety Węgierskiej
Tagi
rzeźba XVIII wieku św. Piotr
Miejsce przechowywania
prawa bramka ołtarza głównego
Identyfikator
DZIELO/14329
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
trzecia dekada XVIII wieku (?)
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 116 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 111 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Piotra prawdopodobnie powstała w trzeciej dekadzie XVIII wieku wraz z całą nastawą ołtarzową.

Opis

Rzeźba przedstawia św. Piotra, ustawionego na półkolistym, srebrzonym cokole. Święty ukazany frontalnie, w lewej dłoni uniesionej na wysokości barku trzyma dwa klucze, a w prawej przy boku trzyma księgę. Twarz pełna o delikatnie rozchylonych ustach i dużych oczach. Głowa okolona krótką brodą oraz włosami po bokach głowy i kępką na jej czubku. Święty ubrany jest w długą suknię, przewiązaną w talii oraz złocony płaszcz przechodzący ukośnie z przodu i pod lewą ręką. Draperia szat miękka o równoległych fałdach; dłonie wyrzeźbione sztywno i niedbale. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i atrybuty złocone oraz srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Sposób rzeźbienia przypomina figury, które znajdują się w ołtarzu w kaplicy Matki Boskiej Bolesnej w kościele św. Jana Chrzciciela w Orawce z 1728 roku. Artysta ten rzeźbił figury o pulchnych w dolnej części twarzach, niezgrabnie formował dłonie postaci, a rękawy ich sukni silnie przywierały do rąk i były gęsto drapowane w przeciwieństwie do rozwianych brzegów płaszczy. Sylwetki były sztywne, a włosy rzeźbione gęstymi wgłębieniami i silnie zawinięte w duże loki. Być może twórca rzeźb z ołtarza w Orawce wykonał również figury na ołtarzu głównym w kościele w Trybszu.

Święty Piotr został ukazany w tradycyjnym ujęciu z atrybutami: dwoma kluczami symbolizującymi władzę namiestnika Chrystusa oraz otwartą księgą nawiązującą do jego udziału w misji apostolskiej. Jednak wizerunek św. Piotra charakteryzują nie tylko jego atrybuty, ale również fizyczny wygląd, który jest powszechnie rozpoznawalny w ikonografii chrześcijańskiej. W sztuce Orientu święty ma kręcone włosy, natomiast w sztuce Zachodu, wręcz przeciwnie, jest łysy lub ma tylko kępkę siwych włosów na głowie. Jego broda jest zawsze krótka. Liczba atrybutów przypisywanych św. Piotrowi jest nieliczna. Niektóre charakteryzują go jako apostoła, inne jako papieża. Najwcześniejszym i najbardziej rozpowszechnionym są klucze, które po raz pierwszy w ikonografii świętego pojawiły się w połowie V wieku, a następnie stały się wręcz jego znakiem rozpoznawczym. Zwykle świętego przedstawiano z dwoma kluczami złotym i srebrnym. Symbolizują one jego władzę w sprawach życia wiecznego i doczesnego, moc rozwiązywania i wiązania wszystkiego, zgodnie ze słowami, jakie wypowiedział Jezus do św. Piotra: „I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16, 19).

Streszczenie

Rzeźba św. Piotra prawdopodobnie powstała w trzeciej dekadzie XVIII wieku wraz z całą nastawą ołtarzową.

Bibliografia

Rèau Louis, "Iconographie de l’art chrètien", Paryż 1959
Janicka-Krzywda Urszula , "Patron – atrybut – symbol", Poznań 1993

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Maria Działo, "Św. Piotr", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-piotr-25

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności