Chrzcielnica

Dzieje zabytku

Chrzcielnica została wykonana około 1900 roku.

Opis

Stopa chrzcielnicy w formie ośmiobocznego, profilowanego cokołu. Trzon ośmioboczny, zwieńczony pierścieniem dekorowanym złoconymi rozetami. Czara ośmioboczna, ścianki zdobione parami blend, z ażurowymi arkadkami u spodu. Pokrywa na planie ośmioboku, zwężająca się ku górze, ze ściankami dekorowanymi płycinami w formie trójliścia, zwieńczona cokołem z rzeźbioną sceną Chrztu Chrystusa. Po lewej stronie Chrystus w kontrapoście, z wykrokiem na prawą nogę, z rękami zbliżonymi do siebie (brak dłoni), pochyla nieznacznie głowę. Jest owinięty w czerwony, obszerny płaszcz z zielonym podbiciem i złotą lamówką, który przykrywa jego biodra i nogi. Ma pociągłą twarz, o małych oczach, wąskim nosie i ustach, wąsy, brodę, która dzieli się w dwa pukle i falowane włosy opadające na kark. Nie widać mu stóp, które są zanurzone w wodzie. Z jego lewej strony na fragmencie podłoża stoi św. Jan Chrzciciel, który opiera lewą rękę na kiju a prawą unosi ponad głową Chrystusa muszlę. Ma owalną twarz o podobnym do Chrystusa wyrazie i wywijające się włosy opadające na kark. Jest ubrany w tunikę z futra, a na nią ma zarzucony szary płaszcz z pomarańczowym podbiciem.
Struktura w odcieniu ciemnego drewna, profile szare, niebieskie i czerwone, inne profile i ornamenty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiane dzieło jest połączeniem antyambony i chrzcielnicy. Antyambona to struktura architektoniczno-rzeźbiarska, która jest umieszczona naprzeciwko ambony. Służy zrównoważeniu wnętrza, podkreśleniu roli ołtarza jako centrum ideowego, stojąc wraz z amboną na granicy strefy sacrum i profanum. Funkcję antyambony może, jak w tym przypadku, pełnić chrzcielnica, ale może to być również ołtarz, konfesjonał, oratorium, figura, tablica lub ambona pozorna. Rozwiązania tego typu były szczególnie popularne w XVIII wieku. Łączenie antyambony z chrzcielnicą miało względy praktyczne oraz ideowe – chrzcielnice nie miały określonej lokalizacji w kościołach, można je było zatem umieścić blisko prezbiterium, dodatkowo wraz z ołtarzem głównym i amboną mogły współtworzyć najważniejsze miejsce w kościele.
Do dekoracji nadbudowy antyambony o funkcji chrzcielnicy tradycyjnie wybierano jeden z dwóch wiodących tematów – Adama i Ewę lub widoczny w Chyżnem Chrzest Chrystusa.
Chrzcielnica została wykonana w stylu neogotyckim, który nawiązywał do wzorów średniowiecznych – gotyckich, powielając dawne formy oraz ornamenty i komponując je w nową całość. Tak jak reszta wyposażenia kościoła została zamówiona najpewniej w Tyrolu, gdzie znajdowały się liczne zakłady produkujące m.in. ołtarze i rzeźby o tematyce religijnej. Okoliczne kościoły (np. w Jabłonce czy Witowie) zamówiły elementy wyposażającej je małej architektury w pracowni Ferdinanda Prinotha w tyrolskiej miejscowości Sankt Ulrich. W innych małopolskich miejscowościach (Krzeszów, Włosienica) popularnością cieszyły się wyroby Ferdinanda Stuflessera, który prowadził jeden z wiodących warsztatów w Gröden (Austra), gdzie działał od 1875 roku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Brak dłoni Chrystusa.

Streszczenie

Chrzcielnica czy też antyambona, jak można ją określić, została wykonana w stylu neogotyckim około 1900 roku najpewniej w jednym z tyrolskich warsztatów. Jest stylistycznie dopasowana do reszty wyposażenia kościoła.

Bibliografia