Kościół Imienia Najświętszej Marii Panny i Michała Archanioła w Harbutowicach

Dzieje zabytku

Pierwsza świątynia w tym miejscu była wzmiankowana w latach 1325-1327. Obecny kościół, ufundowany przez gminę, wybudowano w 1828 roku na miejscu poprzedniego, drewnianego; poświęconego w 1617 roku.

Opis

Kościół murowany, składa się z nawy i zwróconego na południe prezbiterium, do którego przylega zakrystia, nad którą znajduje się skarbiec; od północy wieża. Prezbiterium jest węższe od nawy, o zaokrąglonych narożach, oddzielone od prostokątnej nawy łukiem tęczowym. Ściany kościoła gładkie, przeprute półkolistymi oknami – dwoma w prezbiterium, sześcioma w nawie. Od zachodu chór wsparty na dwóch kolumnach, z balustradą wyłamaną na środku, dekorowaną u spodu lambrekinem. Ściany kościoła gładkie, w dolnej partii osłonięte drewnianą boazerią, z wnęką na chrzcielnicę po lewej i drugą na drzwi z prawej strony. Wnętrze przekrywają stropy – zwierciadlany w prezbiterium i płaski z fasetami w nawie. Na nich oraz w górnej partii ścian polichromia. Nad prezbiterium wizerunek zmartwychwstałego Chrystusa, nad nawą zakomponowana w kole scena adoracji Najświętszej Marii Panny przez apostołów, poniżej, na ścianach medaliony z postaciami ważnych osobistości, świętych i aniołów. Główne drzwi od północy, boczne od zachodu.
Kościół posadowiony na cokole. Elewacja frontowa ze zdwojonym ryzalitem, którego środek odpowiada szerokości wieży; podziały poziome przeprowadzone przy pomocy gzymsów. Na osi wejście i okno, oba w boniowanym obramieniu. Okno ujmuje polichromowana scena Zwiastowania. Ryzalit wieńczy trójkątny fronton. Cofnięty ryzalit w dolnej partii boniowany, wyżej gładki, zwieńczony ćwierćkolistymi fragmentami przerwanego przyczółka. Boki elewacji frontowej gładkie, zwieńczone frontonem przerwanym na masyw czworobocznej wieży przeprutej z każdej strony oknem w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem pełnym. Elewacje boczne gładkie, przeprute półkolistymi oknami. Od wschodu poniżej okien szare płyciny, od południa, w kapliczkowej oprawie grupa Ukrzyżowania. Dach nad nawą dwuspadowy, nad prezbiterium trójspadowy, dach wieńczy baniasty hełm z latarnią zakończony krzyżem, na kalenicy barokowa wieżyczka na sygnaturkę.

Zarys problematyki artystycznej

Świątynia Imienia Najświętszej Marii Panny i św. Michała Archanioła jest budowlą o prostych formach architektonicznych, której części są jasno wydzielone, wnętrze jest klarownie artykułowane, a zewnętrzne elewacje pozostają niemal gładkie. Nawiązuje do klasycznych wzorów i jest przykładem stylu józefińskiego, który wykształcił się na terenach Galicji w architekturze tworzonej za rządów monarchii habsburskiej. Charakter budowli został określony przepisami wynikającymi z wprowadzonej przez Józefa II reformy kościelnej, która miała na celu stopniowe ograniczenie autonomii Kościoła. Zapewniano finansowanie, jednak zalecano oszczędność, którą osiągano upraszczając formę, kładąc nacisk na funkcjonalność oraz ograniczając wyposażenie i dekorację budowli. Korzystano z powtarzalnych projektów. Cechami należącymi do stylu józefińskiego, które ujawniły się w bryle harbutowickiego kościoła są prosty układ z wieżą na osi, prosta fasada podzielona gzymsami, oszczędne dekoracje i płaski strop wnętrza.
Najstarszymi elementami wyposażenia kościoła są szesnasto- i siedemnastowieczne krucyfiksy, szesnastowieczne figury Matki Boskiej Bolesnej, św. Jana i fragment krucyfiksu oraz osiemnastowieczne figury św. Anny i św. Jana Ewangelisty ustawione w ołtarzu głównym.

Streszczenie

Pierwsza świątynia w tym miejscu była wzmiankowany w latach 1325-1327. Obecny kościół, ufundowany przez gminę, wybudowano w 1828 roku na miejscu poprzedniego, drewnianego. Świątynia jest budowlą o prostych formach architektonicznych, której części są jasno wydzielone, wnętrze jest klarownie artykułowane, a zewnętrzne elewacje pozostają niemal gładkie – można ją zakwalifikować do stylu józefińskiego.
Najstarszymi elementami wyposażenia kościoła są szesnasto- i siedemnastowieczne krucyfiksy, szesnastowieczne figury Matki Boskiej Bolesnej, św. Jana i fragment krucyfiksu oraz osiemnastowieczne figury św. Anny i św. Jana Ewangelisty ustawione w ołtarzu głównym.

Bibliografia