Ecce Homo

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Bielany
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Macieja Apostoła
Tagi
cudowny wizerunek Ecce Homo malarstwo XVIII wieku sztuka pierwszej połowy XVIII wieku
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/24211
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1702-1703
Technika i materiał
olej na płótnie naciągniętym na deskę
Wymiary podstawowe
szerokość – 120 cm
wysokość – 180 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 128 cm
Szerokość bez ramy – 83 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz Ecce Homo powstał w latach 1702-1703. Zgodnie z zapisem księdza Andrzeja Lichockiego z 1748 roku: „Obraz Pana Jezusa w kościele bielańskim Jest malowany niżey w Roku Pańskim Tysięcznym siedemsetnym drugim albo trzecim Xiędza Śmielowskiego początek swoy wzniecił Który jest pociechą Ludu potrzebnemu I tak Czyteniku możesz wierzyć temu. Jezu Biczowany iedyno Dobrocki Sługa twoy się pisze X. Andrzej Lichocki”. Wykonany kilka lat wcześniej obraz został sprowadzony do Bielan w okresie probostwa księdza Śmilowskiego (1706-1739). Dzieło wymieniono w opisie kościoła w 1708 roku. Około 1740 roku obraz został przyozdobiony w pierścień, trzcinę i koronę, oprawiony w nowe ramy za szkłem, a w 1756 roku ozdoby zostały pozłocone. W aktach wizytacji z 1748 roku obraz wymieniono w ołtarzu bocznym. W 1750 roku Anna Russocka z Graboszyc ufundowała kaplicę, na pomieszczenie tam wizerunku Chrystusa. 14 maja 1752 przeniesiono go tam uroczyście, a w 1767 roku wybudowano w kaplicy nowy ołtarz. Sukienkę wykonał w 1773 roku złotnik krakowski Walenty Lekosiński. Po wybudowaniu nowego kościoła (1826) obraz umieszczono w ołtarzu głównym, gdzie znajduje się obecnie. W 1960 roku skradziono z obrazu wota, koronę, trzcinę i powróz, uszkadzając samo dzieło. W latach 1962-1963 Zofia Stawowiak i Irena Gawron wykonały konserwację dzieła. Wizerunek Chrystusa został poświęcony 2 czerwca 1963 przez biskupa Juliana Groblickiego. 22 stycznia 1987 ponownie skradziono z obrazu wota.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z uskokiem. W centrum Chrystus ukazany w półpostaci, zwrócony w trzech czwartych w prawo, z pochyloną głową i skrzyżowanymi dłońmi, związanymi w nadgarstkach powrozem. Twarz ma pociągłą, ze śladami krwi, o dużych, migdałowatych oczach, lekko garbatym nosie oraz pełnych, rozchylonych ustach z widoczną linią zębów; okoloną krótką, rozdwajającą się brodą oraz długimi, silnie kręconymi włosami opadającymi na ramiona. Na głowę ma nałożoną metalową, złoconą koronę cierniową, a wokół metalową, srebrzoną glorię promienistą. Chrystus na ramiona ma narzucony płaszcz odsłaniający tors, na który nałożono metalową, srebrzoną sukienkę, o drobnym, kwiecistym wzorze. Ciało szczupłe, o podkreślonej muskulaturze, z zaznaczonymi śladami krwi. Na nadgarstki ma nałożony metalowy, złocony powróz, w lewej ręce trzyma trzcinę, na którą nałożona jest metalowa, złocona. Chrystus ukazany jest na ciemnobrązowym tle, wokół postaci zawieszone wota.



Zarys problematyki artystycznej

Wizerunki Ecce Homo (Oto Człowiek) stanowią zredukowaną wersję tematu Ostentatio Christi, a więc sceny, gdy Piłat po ubiczowaniu Chrystusa prezentuje go ludowi: „A Piłat ponownie wyszedł na zewnątrz i przemówił do nich: «Oto wyprowadzam Go do was na zewnątrz, abyście poznali, że ja nie znajduję w Nim żadnej winy». Jezus więc wyszedł na zewnątrz, w koronie cierniowej i płaszczu purpurowym. Piłat rzekł do nich: «Oto Człowiek»” (J 19, 4-5). Przedstawienia Ecce Homo ukazują samego już Jezusa, z pominięciem postaci Piłata i żołnierzy, kładąc szczególny nacisk na jego samotność na tym etapie męki.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Streszczenie

Obraz Ecce Homo powstał w latach 1702-1703. Został sprowadzony do Bielan w okresie probostwa księdza Śmilowskiego (1706-1739). Obraz umieszczono najpierw w ołtarzu bocznym. W 1750 roku wzniesiono dla niego kaplicę. Gdy wybudowano w Bielanach nowy kościół (1826), dzieło umieszczono w ołtarzu głównym. Wizerunki Ecce Homo (Oto Człowiek) stanowią zredukowaną wersję tematu Ostentatio Christi, a więc sceny, gdy Piłat po ubiczowaniu Chrystusa prezentuje go ludowi (J 19, 4-5).

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Dziubek Kazimierz, "Cudowny obraz Chrystusa Cierpiącego w kościele w Bielanach. 300 lat obecności" , „Almanach Kęcki” , s. 36-41
Dziubek Marcin, "Z dziejów Bielan", Bielany 2005
Dziubecki Tomasz , "Ikonografia Męki Chrystusa w nowożytnym malarstwie kościelnym w Polsce", Warszawa 1996

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Parafii w Bielanach, Krzysztof Orlicki, Dzieje parafii świętego Macieja Apostoła w Bielanach (od powstania do I wojny światowej), Kraków 2008, mpis, s. 31-35; Liber Memorabilium factorum, in quantum nata, et ex pariis certisque fontibus exhausta sunt. Parochia Bielanensis Anno Domini 1908 – conseriptus, s. 40; Księga pamiątkowa, s. 2.

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Ecce Homo", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ecce-homo-13

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności