Ecce Homo

Dzieje zabytku

Obraz został ufundowany w 1730 roku przez księdza Antoniego Wincentego Bodzańskiego. Pierwotnie znajdował się w ołtarzu Chrystusa Bolesnego w poprzednim kościele w Zakliczynie (odnotowano go w aktach wizytacji biskupich z 1730 i 1747 roku). Został odnowiony w 1854 roku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym, ujęty profilowaną, srebrzoną ramą. Przedstawienie Chrystusa w półpostaci, zwróconego w trzech czwartych w prawo z lewą skierowaną w lewo, z rękami skrzyżowanymi na wysokości pasa, w których trzyma gałązkę trzciny. Twarz podłużna o wyrazistych, pociągłych rysach, z krótkim, brązowym zarostem. Włosy długie, falowane, opadające na plecy i ramiona. Kolorystyka ciała w odcieniu bladosinym. Na głowie cierniowa korona. Na czole, szyi, ramionach i klatce piersiowej drobne krople krwi. Biodra przewiązane białym perizonium, plecy osłonięte ciemnoczerwonym płaszczem związanym na klatce piersiowej, przewieszonym przez prawą rękę. Skrzyżowane ręce związane sznurem w nadgarstkach. Tło ciemnobrązowe, wokół głowy świetlisty nimb. Kolorystyka o delikatnym nasyceniu, w stonowanej tonacji.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz z przedstawieniem Ecce Homo nawiązuje do sceny, w której Piłat ukazał ubiczowanego i cierniem ukoronowanego Jezusa ludowi żydowskiemu, wypowiadając słowa: „Oto Człowiek!” (J 19, 1-5). Scenę na obrazie oddano w popularnym ujęciu ikonograficznym, ukazującym Jezusa w półpostaci. Wizerunek ten odnosi się do nowożytnej polskiej ikonografii Ecce Homo, cechującej się redukcją tematu, czyli ograniczeniem do przedstawienia najważniejszych postaci, bez zbędnego sztafażu. Redukcja taka występowała również w sztuce Zachodu, ale tylko jako jeden z wariantów przedstawiania tego tematu. W sztuce polskiej artyści posunęli się tak daleko, że ostatecznie w przedstawieniu wizerunku Ecce Homo ograniczali się wyłącznie do postaci Jezusa. Samotność Zbawiciela miała odzwierciedlać fakt jego całkowitego osamotnienia jako człowieka, opuszczonego przez wszystkich w obliczu straszliwej męki. Postać Chrystusa została zaznaczona silnym modelunkiem światłocieniowym. Sposób malowania dzieła bliski jest obrazom powstałym na początku XVIII wieku.

Streszczenie

Obraz nawiązuje do sceny, w której Piłat ukazał ubiczowanego i cierniem ukoronowanego Jezusa ludowi żydowskiemu, wypowiadając słowa: „Oto Człowiek!” (J 19, 1-5). Wizerunek ten odnosi się do nowożytnej polskiej ikonografii Ecce Homo, cechującej się redukcją tematu, czyli ograniczeniem do przedstawienia najważniejszych postaci, bez zbędnego sztafażu. Sposób malowania dzieła bliski jest obrazom powstałym na początku XVIII wieku.

Bibliografia