Święta Rodzina

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Stryszów
Miejscowość
Łękawica
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Wadowice Południe
Parafia
Św. Józefa Robotnika
Tagi
malarstwo XVIII wieku Święta Rodzina
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/03580
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1702 rok
Technika i materiał
olej na płótnie, blacha miedziana, techniki złotnicze
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Pierwotnie obraz znajdował się w ołtarzu bocznym, który przeniesiono z kaplicy wybudowanej w 1639 roku na miejscu obecnego kościoła. W literaturze dotyczącej kościoła w Łękawicy obraz datowany jest na 1702 roku, zapewne zgodnie z umieszczoną na nim sygnaturą. Obecnie ze względu na sposób eksponowania dzieła niemożliwą do odnalezienia.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym, przedstawiająca Świętą Rodzinę. W centrum kompozycji mały Jezus trzyma za dłonie stojącego po prawej stronie obrazu św. Józefa oraz ukazaną po lewej stronie Matkę Boską. Postacie ukazane frontalnie, w postawie stojącej, Jezus z głową skierowaną w prawą stronę. Ponad nimi u góry nadlatująca gołębica Ducha Świętego. Maria przedstawiona jako młoda kobieta o pełnej, owalnej twarzy, okolonej długimi i falowanymi włosami. Prawą rękę wspiera na piersi, lewą trzyma za rękę Dzieciątko Jezus. Chrystus o pełnej, dziecięcej twarzy, okolonej jasnymi i krótkimi włosami. Święty Józef ukazany jako starszy mężczyzna z dłuższymi i siwymi włosami oraz krótką, gęstą brodą. Lewą rękę podtrzymuje rąbek szat, prawą trzyma za rękę Jezusa. Święty Józef oraz Matka Boska w koronach na głowie; wszystkie postacie w butach oraz długich i bogato drapowanych szatach przykrytych pozłacanymi sukienkami. W tle wypełniony roślinnością pejzaż oraz obłoki. Po lewej stronie św. Józefa gałązka białej lilii. Również na gołębicę Ducha Świętego nałożona srebrna sukienka. Kolorystyka chłodna, pociemniała. Rama drewniana, profilowana, złocona, zdobiona liśćmi stylizowanego akantu.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz Świętej Rodziny powstał prawdopodobnie w 1702 roku do poprzedniej świątyni w Łękawicy. Rozkwit kultu Świętej Rodziny miał miejsce w okresie od XI do XVI wieku. Początkowo postacie nazywane były „Trójcą Ziemską”, terminem który wprowadził św. Bernardyn ze Sieny (XIV/XV w.). Dzięki serii grafik, a później drukom ulotnym i dewocyjnym wizerunki Świętej Rodziny zyskały na znacznej popularności. Przedstawiały rodzinę podczas wykonywania codziennych obowiązków lub wydarzeń opisanych w Ewangeliach. Przykład sceny, w której Maria i Józef trzymają za ręce Dzieciątko, ukazanej na obrazie w Łękawicy, należy do najczęściej przedstawianych. Treści ikonograficzne dzieła uzupełniają gołębica Ducha Świętego oraz gałązka białej lilii – atrybut św. Józefa.

Sukienka na obraz, nazywana też okładem lub koszulką to metalowa ozdoba, a zarazem osłona zakładana na malowane przedstawienia religijne, która swoją genezą pochodzi jeszcze Bizancjum. Sukienki prawdopodobnie pojawiły się, aby osłonić ikony, traktowane na równi z relikwiami, podczas oddawania im czci przez pocałunek. Ten sposób zdobienia obrazów przejęty w kulturze łacińskiej był popularny zwłaszcza w dobie sarmatyzmu. Tadeusz Chrzanowski i Marian Kornecki przyczyn jego rozpowszechnienia upatrują w kontrreformacyjnej ideologii kościoła potrydenckiego, dążącego do tworzenia miejsc szczególnie otoczonych kultem. Sukienki na obrazie Świętej Rodziny w Łękawicy stanowią zatem późniejsze echo wielowiekowej tradycji. Omawiane sukienki przedstawiają typ zwany „riza”, czyli pokrywający tylko partię szat.

Streszczenie

Obraz Świętej Rodziny powstał prawdopodobnie w 1702 roku do poprzedniej świątyni w Łękawicy. Przykład sceny, w której Maria i Józef trzymają za ręce Dzieciątko, ukazanej na obrazie w Łękawicy, należy do najczęściej przedstawianych. Treści ikonograficzne dzieła uzupełniają gołębica Ducha Świętego oraz gałązka białej lilii – atrybut św. Józefa.

Bibliografia

Natanek Piotr, "Informator Archidiecezji Krakowskiej 2000. Parafie i kościoły", Kraków 2000
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011

Jak cytować?

Maria Działo, "Święta Rodzina", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/swieta-rodzina

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności