Ecce Homo

Dzieje zabytku

Omawiany obraz Chrystusa w typie Ecce Homo jest dziełem o nieustalonych dziejach i autorstwie. Obiekt nie został wymieniony w wizytacjach kanonicznych ani w inwentarzach paczółtowickiej świątyni. Mógł powstać pod koniec XIX wieku lub w pierwszej połowie XX wieku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta. W jego centrum frontalnie ukazany Chrystus w ujęciu do pasa. Głowa postaci zwrócona w lewo, wzrok skierowany do góry. Twarz szczupła z delikatnym zarostem, oczy duże, ciemne, długi, prosty nos, usta wydatne. Włosy długie, ciemne, delikatnie falowane, zaczesane do tyłu, opadają w puklach na barki postaci. Na głowie korona cierniowa. Tors Jezusa jest nagi, plecy ma okryte czerwonym płaszczem. Płaszcz z prawej strony opada w dół, z lewej owinięty jest wokół łokcia prawej ręki. Ręce Chrystusa opuszczone w dół, skrzyżowane i związane sznurem na wysokości nadgarstków. Dłonie nie są niewidoczne. Na wysokości pasa, między skrzyżowanymi nadgarstkami, widoczny fragment białego perizonium. Chrystus trzyma w rękach zieloną łodygę pałki, z trzema liśćmi, zakończoną brązową kolbą. Łodyga opiera się o jego lewe ramię. Tło przedstawienia brązowe, rozświetlone wokół głowy Chrystusa nimbem. Obraz ujęty profilowaną, złoconą ramą dekorowaną ornamentem roślinnym.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz paczółtowicki przedstawia umęczonego Chrystusa w typie określanym w historii sztuki jako Ecce Homo (Oto człowiek). Jest to przedstawienie o charakterze pasyjnym tj. odnoszącym się do Męki Chrystusa. Nazwa tematu nawiązuje do słów, jakie miał skierować do ludu żydowskiego Poncjusz Piłat po pojmaniu Chrystusa. Opis tych zdarzeń odnaleźć można w Ewangelii św. Jana: „Wówczas Piłat wziął Jezusa i kazał Go ubiczować. A żołnierze uplótłszy koronę z cierni, włożyli Mu ją na głowę i okryli Go płaszczem purpurowym. Potem podchodzili do Niego i mówili: «Witaj, Królu Żydowski!» I policzkowali Go. A Piłat ponownie wyszedł na zewnątrz i przemówił do nich: «Oto wyprowadzam Go do was na zewnątrz, abyście poznali, że ja nie znajduję w Nim żadnej winy». Jezus więc wyszedł na zewnątrz, w koronie cierniowej i płaszczu purpurowym. Piłat rzekł do nich: «Oto Człowiek»” (J 19, 1-6). W sztukach plastycznych przedstawienie Ecce Homo w pełni rozwinęło się dopiero w sztuce dojrzałego średniowiecza. Choć pierwsze przykłady realizacji tego tematu pojawiły się w IX wieku na przedmiotach wykonanych z kości słoniowej oraz na miniaturach kodeksów ottońskich takich jak „Kodeks Egberta” (X w.) czy „Księga perykop Henryka III” (XI w.) to został on spopularyzowany dopiero w XV wieku. W sztuce nowożytnej największą popularność zyskało ujęcie tematu ograniczone do popiersia Chrystusa, trzymającego w ręku trzcinę (jako berło) z cierniową koroną na głowie i w luźno udrapowanym, czerwonym płaszczu, umieszczonego na jednolitym, ciemnym tle.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Omawiany obraz Chrystusa w typie Ecce Homo jest dziełem o nieustalonych dziejach i autorstwie. Mógł powstać pod koniec XIX wieku lub w pierwszej połowie XX wieku. Przedstawia umęczonego Chrystusa w typie określanym w historii sztuki jako Ecce Homo (Oto człowiek). Jest to przedstawienie o charakterze pasyjnym tj. odnoszącym się do Męki Chrystusa. Nazwa tematu nawiązuje do słów, jakie miał skierować do ludu żydowskiego Poncjusz Piłat po pojmaniu Chrystusa. Opis tych zdarzeń można odnaleźć w Ewangelii św. Jana (J 19, 1-6).

Bibliografia