Ambona

Dzieje zabytku

Ambona powstała zapewne wkrótce po wybudowaniu świątyni w 1767 roku. Była wielokrotnie poddana konserwacji, m.in. w 1962 (bez uzgodnienia z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków) oraz w 2002 roku.

Opis

Ambona przyścienna, wisząca ustawiona przy północnej ścianie, dostępna jednobiegowymi schodami z balustradą od strony prezbiterium. Kosz na planie sześcioboku u dołu z ćwierćwałkiem, zdobionym na narożach dekoracją rokokową; u góry zamknięty profilowanym gzymsem. Ścianki artykułowane spływami wolutowymi o karbowanych trzonach. W polach prostokątne płyciny mieszczące płaskorzeźbione rocaille. Podwieszenie w formie stożka o wklęsło-wypukłych bokach, zakończonego płaskorzeźbioną rozetą. Ścianki flankowane w narożach analogicznie jak kosz, w polach trapezoidalne płyciny, przerwane pośrodku okręgiem z rozetką. Zaplecek prostokąty ujęty płaskim obramieniem o zgeometryzowanych wolutach w dolnych narożach oraz rocaille'm w górnych. Pośrodku płaskorzeźbione przedstawienie św. Jana Chrzciciela na tle pejzażu. Baldachim powtarzający plan kosza, zwieńczony wazonem ustawionym na sześciu spiętych kabłąkach. W podniebiu gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii, na brzegach zawieszony lambrekin. Balustrada schodów pełna, od dołu ujęta półwałkiem, zamknięta profilowanym gzymsem, w polu dwie płyciny w kształcie rombów, w których umieszczone są rocaille. Balustrada zakończona filarkiem, na którym ustawiony jest wazonik. Całość struktury ambony polichromowana w odcieniach brązu, płaskorzeźba wielobarwna, profilowania i detal architektoniczny pozłacany, podniebienie baldachimu malowane na niebiesko, lambrekin posrebrzany.

Zarys problematyki artystycznej

Ambona stanowi jeden z głównych elementów wyposażenia każdego kościoła. Jej przeznaczenie wiązało się z odczytywaniem teksów liturgicznych oraz wygłaszaniem kazań. Podniebienie baldachimu zdobi płaskorzeźbiona gołębica, która symbolizuje natchnienie Duchem Świętym, tego który przemawia. Strukturę charakteryzują rokokowe dekoracje, typowe dla ambon z tego okresu. Na zaplecku ambony ukazano św. Jana Chrzciciela ubranego w skórę wielbłąda, który trzyma w dłoni krzyż opleciony białą banderolą. Scena została ukazana na tle egzotycznego krajobrazu, nawiązującego do czasu, w jakim święty przebywał, pokutując na pustyni. Święty Jan Chrzciciel był pustelnikiem, prorokiem, synem Zachariasza i Elżbiety, która była krewną Marii, matki Jezusa. Prorok ten głosił potrzebę nawrócenia oraz przygotowywał drogę na nadejście Mesjasza. Na obrazie został ukazany w ubogim stroju, bowiem według słów Ewangelii miał być odziany w skórę z wielbłąda: „Sam zaś Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder” (Mt 3, 4). Jego atrybutem jest też krzyż, który zwykle opatrzony jest napisem na białej banderoli: „ECCE AGNUS DEI”. W literaturze dotyczącej historii kościoła św. Marcina w Podwilku płaskorzeźba jest często mylona z postacią Chrystusa nauczającego. Jednakże Chrystus miały raczej czerwony płaszcz, a na krzyżu który dzierży w dłoni przedstawiona postać byłaby zawieszona czerwona chorągiew, a nie biała banderola, która zwykle owija krzyż św. Jana Chrzciciela.

Streszczenie

Ambona powstała zapewne wkrótce po wybudowaniu świątyni w 1767 roku. Podniebienie baldachimu zdobi płaskorzeźbiona gołębica, która symbolizuje natchnienie Duchem Świętym, tego który przemawia. Strukturę charakteryzują rokokowe dekoracje, typowe dla ambon z tego okresu. Na zaplecku ambony ukazano św. Jana Chrzciciela ubranego w skórę wielbłąda, który trzyma w dłoni krzyż opleciony białą banderolą.

Bibliografia