Zwiastowanie

Dzieje zabytku

Z kroniki parafialnej wynika, że ołtarz w którym znajduje się obraz został ukończony tuż po 1773 roku. W latach 2004-2005 odnowiono go w pracowni konserwatorskiej Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie pod nadzorem Danuty Prządy.

Opis

Obraz ze sceną Zwiastowania w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego od góry łukiem wklęsło-wypukłym z uskokiem. W dolnej części kompozycji, przy przykrytym obrusem klęczniku, na którym leży otwarta księga, klęczy Maria. Spogląda na karty księgi, prawą rękę wyciąga do przodu, lewą do boku. Ma owalną twarz, duże, półprzymknięte oczy, spiczasty nos i odznaczający się podbródek. Jest ubrana w czerwoną suknię z długimi rękawami i niebieski płaszcz przechodzący przez prawą rękę i opadający przez plecy na ziemię; płaszcz gnie się grubymi, łamanymi fałdami. Maria ma na głowie welon, który rozwiewa się w tył i do boku. Ponad nią, z lewej strony, z nieba zlatuje archanioł Gabriel o kolorowych skrzydłach, który patrzy na Marię. W prawej ręce trzyma kwiat lilii, lewą wskazuje na znajdującą się powyżej gołębicę Ducha Świętego wśród promieni. Archanioł ma owalną twarz z dużymi, głęboko osadzonymi oczami, prosty nos i usta rozciągnięte w nieznacznym uśmiechu. Jest ubrany w białą, odsłaniającą część torsu tunikę przewiązaną w pasie i spiętą na lewym udzie klejnotem. Wokół bioder i przez lewe ramię przechodzi mu jasna szarfa. W lewym dolnym rogu kompozycji, na posadzce z dwukolorowych, ułożonych w szachownicę płytek, znajduje się koszyk z przyborami do szycia – fragmentem białej tkaniny oraz tego samego koloru kłębkiem nici z zatkniętą igłą. W tle niebieskie niebo ograniczone z każdej strony zacienionymi obłokami.

Zarys problematyki artystycznej

Na płótnie przedstawiono moment zwiastowania, gdy Marię nawiedził archanioł Gabriel, obwieszczając jej, że została wybrana na Matkę Jezusa. Scena została skomponowana w sposób typowy dla sztuki zachodniej – do klęczącej przed pulpitem, na którym leży otwarta księga, Marii zlatuje trzymający symbolizującą jej czystość lilię archanioł, wskazując palcem na unoszącą się ponad nimi gołębicę Ducha Świętego. W lewym dolnym rogu kompozycji znajduje się koszyk z przyborami do szycia – fragmentem białej tkaniny oraz tego samego koloru nicią z zatkniętą igłą. Nić może symbolizować życie ludzkie, kolor biały m.in. niewinność lub początek.
Obraz nie jest sygnowany, jednak można go przypisać działającemu w Kieżmarku Imrichowi Jagušičowi po cechach stylowych. Wszystkie jego dzieła odznaczają się intensywną i kontrastową kolorystyką oraz charakterystycznym sposobem ujęcia twarzy. Jagušič malował wszystkim postaciom grube, półprzymknięte powieki poniżej wyraźnie zaznaczonych łuków brwiowych. Bardzo podobny obraz, różniący się jedynie obecnością wizerunku Boga Ojca zamiast gołębicy Ducha Świętego pędzla Szymona Kowalskiego, polskiego malarza, autora kilku obrazów znanych z terenów polskiego Spisza, wisi w kościele w Farkaszowcach koło Kieżmarku. Możliwe, że Kowalski wzorował się na obrazie Jagušiča lub obaj korzystali z jednego wzoru graficznego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

W latach 2004-2005 ołtarz został odnowiony w pracowni konserwatorskiej Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie pod nadzorem Danuty Prządy.

Streszczenie

Obraz przedstawiający scenę Zwiastowania został namalowany między 1770 a 1774 rokiem przez działającego w Spiskiej Sobocie malarza Imricha Jagušiča. Scena została skomponowana w sposób typowy dla sztuki zachodniej.

Bibliografia