Zwiastowanie
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Zielonki
Miejscowość
Korzkiew
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Kraków Krowodrza
Parafia
Parafia Św. Jana Chrzciciela
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny
Identyfikator
DZIELO/14521
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
XIX wiek
Technika i materiał
olej na desce
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Dzieje zabytku
Obraz został umieszczony w ołtarzu z około 1700 roku wymienionym w aktach wizytacji biskupich z 1727, 1748 i 1783 roku. W ostatniej z nich opisano, że nastawa była pomalowana na kolor biały i złocona: „Ołtarz czwarty. na dwóch gradusach z mensą drewnianą niekonsekrowaną w rzeźbie stolarskiej, biało malowany i złocony, w którym obraz S. Józefa”. Ołtarz jest również wymieniany w inwentarzach kościelnych (1791, 1828, 1836, 1843, 1844).
Opis
Obraz w kształcie stojącego prostokąta, w złoconej, akantowej ramie. Kompozycja dwupostaciowa umieszczona w architektonicznym wnętrzu. Z lewej ukazana Maria siedząca na rozbudowanym, drewnianym tronie; zwrócona w lewo. Prawa ręka spoczywa na otwartej, umieszczonej na pulpicie księdze, lewa złożona na piersi. Głowa ukazana z prawego profilu, uniesiona lekko ku górze w kierunku anioła. Twarz o spiczasto zakończonym podbródku z dużymi oczami, krótkim nosem, włosy długie i ciemne spływające na plecy. Maria ubrana w czerwoną suknię oraz zarzucony na ramiona ciemnogranatowy płaszcz. Z prawej przedstawiony ukazujący się na obłokach archanioł Gabriel. W lewym ręku trzyma kwiat lilii, prawą wskazuje na widoczną w prawym, górnym rogu kompozycji gołębicę Ducha Świętego. Ubrany w długą, białą tunikę oraz krótszą, złotą szatę wierzchnią. W lewym, górnym narożu obrazu podwieszona i udrapowana, czerwona kotara. Tło jednolite, ciemne. Kolorystyka ciemna, ciepła.
Zarys problematyki artystycznej
Obraz „Zwiastowanie” jest umieszczony w nastawie z około 1700 roku, która stanowi przykład przełamania dotychczasowej konwencji budowania struktur ołtarzowych. Zarzucono w niej wykorzystywanie porządków architektonicznych na poczet rozbudowanej ramy o bardzo bujnych splotach akantu. Na płótnie przedstawiono moment zwiastowania, w którym Marię nawiedził archanioł Gabriel, obwieszczając jej, że została wybrana na Matkę Jezusa. Scena została skomponowana w sposób typowy dla sztuki zachodniej – do siedzącej przed pulpitem, na którym leży otwarta księga, Marii, zlatuje trzymający symbolizującą jej czystość lilię archanioł, wskazując palcem na unoszącą się ponad nimi gołębicę Ducha Świętego. Obraz został namalowany w XIX wieku przez nieznanego artystę.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Dobry, warstwa malarska pociemniała.
Streszczenie
Obraz „Zwiastowanie” jest umieszczony w nastawie z około 1700 roku. Scena została skomponowana w sposób typowy dla sztuki zachodniej – do siedzącej przed pulpitem, na którym leży otwarta księga, Marii, zlatuje trzymający w dłoniach lilię archanioł, wskazując palcem na unoszącą się ponad nimi gołębicę Ducha Świętego. Obraz został namalowany w XIX wieku przez nieznanego artystę.
Bibliografia
Szlezynger Piotr, "Kościół pod wezwaniem Narodzenia Św. Jana Chrzciciela w Korzkwi", Kraków 2004
Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian , "Sztuka Ziemi Krakowskiej", Kraków 1982
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
Wiśniewski Jan, "Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem", Marjówka Opoczyńska 1933
Kornecki Marian , "Sztuka sakralna", Kraków 1993
Inne dzieła z tego miejsca
![Zdjęcie nr 1: Kościół położony jest na wzniesieniu, obwiedziony dookoła niskim murem. Świątynia murowana, orientowana, jednonawowa na planie prostokątnej nawy z węższym prezbiterium zamkniętym półkoliście, z wieżą od zachodu; przykryty wysokim dwuspadowym dachem, z sygnaturką nad prezbiterium. Wieża czworoboczna, w przyziemiu mieszcząca kruchtę, wyżej przechodząca w ośmiobok, zwieńczona stylizowanym na gotycki, iglicowym, pokrytym blachą hełmem, flankowanym trójkątnymi szczycikami. Od południa kościoła usytuowana jest druga kruchta z kamiennym portalem, a od północy zakrystia z dodatkowym pomieszczeniem na paramenty liturgiczne, nad nimi empora. Prezbiterium oraz nawę obejmuje z zewnątrz sześć wysokich skarp. Wewnątrz podziały architektoniczne wydzielają przyścienne filary w nawie z silnie wysuniętym do wnętrza łukiem tęczy. Prezbiterium oraz nawę oświetla pięć wysokich okien, zamkniętych półkoliście, usytuowanych od południa. Portal główny wykonany z wapienia pińczowskiego o typie arkadowym z charakterystycznym układem kamiennych ciosów dźwiga boniowany łuk archiwolty. Nad nim trójkątny przyczółek, silnie wysunięty przed lico ściany, ujęty dookoła wydatnym, profilowanym gzymsem z kartuszem w polu z herbami: Lubicz, Leliwa, Junosza i Rawicz oraz inicjałami „ALDL” i datą „An[n]o D[omi]ni 1623”. Portal południowy z wapienia jurajskiego o wykroju zbliżonym do ostrołukowego (krzywo wycięty). Natomiast portal do zakrystii o renesansowej budowie i dekoracji. Nawa sklepiona krzyżowo-kolebkowo.
Do zewnętrznej, południowej ściany kościoła dostawiony jest pomnik nagrobny hrabiego Jakuba z Granowa i Eleonory z Dembowskich Wodzickich.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59c0e5294a2eba1767ebda85/WorkImage/5c66bde977ddb4a7efcd24f7/5c66bde977ddb4a7efcd24f7_blockSmall.jpg?rand=1736875927)
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po tagach
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujęty profilowaną, złoconą ramą zdobioną w narożach motywami ornamentalnymi, przedstawia scenę Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie. Po prawej stronie kompozycji znajduje się postać klęczącej na klęczniku Marii skierowanej w prawo i odwracającej się ku znajdującemu się za nią archaniołowi Gabrielowi. Głowa Marii jest lekko opuszczona i przechylona na prawe ramię, owalną twarz charakteryzują delikatne, młodzieńcze rysy z długim, nosem, drobnymi ustami i półprzymkniętymi oczami. Ciemne blond włosy widoczne są spod osłaniającej głowę i opadającej na plecy białej chusty. Strój Marii stanowi czerwona, przewiązana w pasie suknia oraz przerzucony przez lewe ramię i osłaniający nogi niebieski płaszcz. Na stopach są sandały. Maria prawą rękę wspiera na piersiach, lewą na otwartej księdze leżącej na pulpicie klęcznika. Po lewej stronie kompozycji ukazana jest przyklękająca na obłokach postać archanioła Gabriela zwróconego w trzech czwartych w lewo. Ukazaną w profilu twarz charakteryzują wyraziste rysy, długie, blond, skręcone włosy opadają na plecy. Archanioł ubrany jest w jasnoróżową suknię o podpiętych dekoracyjnymi zaponami rękawach i dolnym brzegu. Przez lewe ramię przerzucony jest niebieski płaszcz. Na plecach widoczne są skrzydła, na nogach wysoko wiązane sandały. Lewą rękę wznosi ku górze, w prawej zgiętej w łokciu i wyciągniętej przed siebie trzyma kwiat białej lilii. W górnej partii kompozycji, pośród obłoków widoczne są sylwetki aniołków, z których jeden trzyma gałązki różane. Pośrodku, na tle promienistej glorii ukazana jest gołębica Ducha Świętego. Po prawej stronie, tuż przy krawędzi, widoczne jest fragmentarycznie okno ze stojącym na parapecie wysokim wazonem z białymi i różowymi różami oraz lilią. W lewym, dolnym rogu, obok klęcznika znajduje się kosz z motkiem i robótką oraz zamknięta księga. Sygnatura: „A(nno) D(omini) 1848 / Jan Stankiewicz pinx[it] / osw[?] / Fondator / [...] Kod[?]ski”.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5b5f7f265db710091a70a1b9/WorkImage/5bbf2de78a68d45184942404/5bbf2de78a68d45184942404_home.jpg?rand=1736875927)
![Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego owalu. W prawej części ukazana klęcząca Maria, zwrócona w trzech czwartych w prawo, z głową skierowana w górę i dłońmi skrzyżowanymi na piersi. Twarz ma młodzieńczą, o delikatnych rysach, okoloną jasnobrązowymi włosami upiętymi z tyłu głowy. Ubrana jest w czerwoną suknię oraz niebieski płaszcz zarzucony na ramiona. Przed nią, w lewej części obrazu nadlatujący archanioł ukazany z profilu. W prawej ręce trzyma gałązkę lilii, lewą unosi, z wskazującym gestem dłoni. Twarz ma młodzieńczą, okoloną jasnymi włosami. W partii bioder przewiązany jest rozwianą, pomarańczową szatą. Skrzydła ma białe, na wpół rozłożone. Scena ukazana jest we wnętrzu z widocznym po prawej stronie łóżkiem z baldachimem i stojącą obok kolumną, przesłoniętymi w górnej części gęstymi obłokami z puttami. W lewej części obrazu, w oddali widoczny górzysty pejzaż. W dolnej zaś sygnatura „A(leksandra) Adamska-Kuś / [...]”.](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/5761634094eef3d32613bc93/WorkImage/5b4855ba929d679ae6aa62a6/5b4855ba929d679ae6aa62a6_home.jpg?rand=1736875927)
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1736875927)
Jak cytować?
Maria Działo, "Zwiastowanie", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2025, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/zwiastowanie-1