Błogosławiony Michał Giedroyć

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
Kraków
Gmina
Kraków
Miejscowość
Kraków
Tagi
bł. Michał Giedroyć bł. Stanisław Kazimierczyk malarstwo XVII wieku sługa Boży Izajasz Boner sługa Boży Świętosław Milczący św. Jan Kanty św. Szymon z Lipnicy
Miejsce przechowywania
północna ściana prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/25012
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1624 rok
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kraków
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 273 cm
wysokość – 260 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Dzieło zostało umieszczone w kościele św. Marka w związku z powtórnym otwarciem grobu bł. Michała Giedroycia 4 czerwca 1624 i podniesieniem relikwii w 1625 roku. Obraz był poddany konserwacji w 1934 roku przez A. Przesłańskiego.

Opis

Obraz w kształcie leżącego prostokąta zbliżonego do kwadratu z przedstawieniem bł. Michała Giedroycia. Kompozycja podzielona na pole główne oraz dwanaście okalających je scen ukazujących wątki z życia błogosławionego oraz jego cuda, ujęte w złote ramki w kształcie prostokątów o ściętych narożach. Centralne przedstawienie ukazuje bł. Michała Giedroycia, klęczącego przed ołtarzem, zwróconego trzy czwarte w lewo z rozłożonymi szeroko na boki rękami. Twarz podłużna z delikatnym zarostem, wokół głowy, złoty i kolisty nimb. Błogosławiony ubrany jest w biały habit, udrapowany w gęste, pionowe fałdy, u dołu rozłożony na podłodze. Na ramionach ma pelerynę z kapturem, a na piersi czerwone serce z krzyżem - godło zakonu marków. Po prawej stronie obrazu znajduje się krucyfiks i obraz Matki Boskiej, ustawione na ciemnozielonym, prostopadłościennym ołtarzu, który stoi na niskim, szarym, dwustopniowym cokole. Na prawym boku ołtarza znajduje się kartusz, zwieńczony mitrą książęcą z herbem Poraj w polu na czerwonym tle. Z ust Chrystusa na krucyfiksie biegnie złoty napis zawijający się na kształt banderoli: „MICHAEL ESTO PATIENS VSQ[?] AD MORTEM ET HABEBIS CORONAM VITAE”. Wnętrze, w którym usytuowana jest scena ma kolor ciemnobrunatny, po prawej stronie wisi czerwona kotara, a po lewej jest otwór okienny z miejskim widokiem, przedstawiający pożar i uciekających ludzi z dobytkiem. Nad sceną główną znajduje się inskrypcja w polu o kształcie leżącego prostokąta ze ściętymi narożami: „BEATVS MICHAEL GIEDROYC DVX LITHA / ORDINIS CANONICI FRATRVM DE PAENITENTIA / BEATORVM MARTIRVM SVB REGVLA D. AVG/STINI MILITANTIVM MIRACVLIS CLARVS / ET GLORIOSVS.” Po bokach inskrypcji widoczne są dwie sceny. Po lewej stronie wyrzucenie złego ducha z opętanej Katarzyny Rybitiwki vel Rybarki, mieszczki z ul. Wiślnej: „OBSSESAM A DEMONIO LIBERAVIT”, a po prawej bł. Michał Giedroyć klęczy przed krucyfiksem wymierzając sobie razy dyscypliną: „DISCIPLINAM AGIT”.

Wokół pola głównego rozmieszczone są poszczególne sceny z życia błogosławionego, opatrzone w górnych częściach ramek inskrypcjami. Od góry, po lewej stronie: przyjęcie habitu zakonnego przez Michała Giedroycia w klasztorze w Bystrzycy, opisana u góry napisem: „SVSCIPIT HABITVM”; pod spodem scena gaszenia pożaru kamienicy Śmieszkowskiej, naprzeciw kościoła św. Marka przez błogosławionego : „INCĒDIVM MAGNVM MITIGAVIT”. Kolejne przedstawienie ukazuje bł. Giedroycia przepowiadającego przyszłość dwóm chłopcom, przyprowadzonym przez rodziców (jeden z nich miał zostać złoczyńcą, drugi księdzem): „PROPHETIA DE DVOBVS FILLIS”. Następnie scena ukazuje przepowiadanie przyszłości mężczyźnie i kobiecie, scenie towarzyszy napis: „FVTVRA PRAENVNCIAT”. Kolejna to nękanie bł. Michała Giedroycia przez dwa demony w czasie modlitwy: „A DAEMONIBVS VEREERATVR”. Cykl z prawej strony obrazu rozpoczyna od góry przedstawienie narady braci zakonnych nad miejscem pochówku bł. Giedroycia: „MAGNO TOTIVS POPVLI CONCVRSV FVNVS B. MICHAELIS […VR]”. Poniżej, kolejna scena ukazuje uratowanie upadającego z konia mężczyzny, której towarzyszy ukazujący się w chmurach Giedroyć, nad przedstawieniem napis: „SANVS REMANSIT”. Następnym przedstawieniem jest cud uratowanie trzech topiących się mężczyzn za wstawiennictwem bł. Giedroycia: „SVBMERSVM LEVAVIT”. Kolejna scena ukazuje kobietę z omdlałym, przedwcześnie urodzonym dzieckiem na rękach, żonę w połogu i męża, którzy proszą o wstawiennictwo bł. Giedroycia: „ABORTIVM PEPERIT”. Ostatnia scena po tej stronie obrazu przedstawia chorych udających się po pomoc do grobu błogosławionego: „MVLTOS EGROTOS SANAT”. Obraz zawiera również w dolnej partii dwa portrety fundatorów, a pomiędzy nimi wizerunek, który przedstawia sześciu świętych krakowskiego kościoła XV wieku: św. Szymona z Lipnicy (w jasnobrązowym habicie bernardyńskim), św. Jana Kantego ubranego w czarną togę profesorską z białą załogą pod szyją – tzw. pelerynką, następnie bł. Michała Giedroycia w białym habicie kanoników regularnych od pokuty, dalej bł. Stanisława Kazimierczyka w stroju kanonika laterańskiego, sługę Bożego Izajasza Bonera (w ciemnym habicie augustiańskim) i Świętosława Milczącego (w sutannie i komży); u góry napis „FOELIX SECVLVM”, a u dołu data „1624”. Rama obrazu drewniana, malowana na czarno. Wokół astragal, w narożach i w środkowych częściach listew związane tasiemkami wiązki liści; u dołu niski cokół zakończony astragalem, a u góry analogicznie zdobiony rozbudowany gzyms.

Zarys problematyki artystycznej

Na obrazie ukazano sceny z życia i cudów bł. Michała Giedroycia, które zostały opisane w żywocie błogosławionego z 1615 roku, autorstwa Jana z Trzciany, zw. Arundensisem. W polu głównym została ukazana scena wizji bł. Michała Giedroycia, który rozmawia z Chrystusem Ukrzyżowanym. Elementami tego zjawiska, są zarówno „auditio” – czyli słowa wypowiedziane w sposób nadprzyrodzony przez Chrystusa i zapisane przez artystę w formie banderoli, jak i „visio”, czyli scena ukazania się Chrystusa błogosławionemu. W dolnej partii obrazu została przedstawiona grupa świętych, błogosławionych i sług Bożych określanych mianem „felix saeculum Cracoviae” („szczęśliwy wiek Krakowa”). Należą do niej: bł. Stanisław Kazimierczyk, sługa Boży Izajasz Boner, św. Jan Kanty, św. Szymon z Lipnicy, bł. Michał Giedroyć i sługa Boży Świętosław Milczący. Wszyscy żyli w XV wieku i byli krakowskimi duchownymi, którzy według tradycji znali się wzajemnie. Omawiany obraz stanowi jeden z najstarszych wizerunków ukazujących wszystkich świętych wspólnie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Liczne spękania i ubytki warstwy malarskiej, pociemniała kolorystyka.

Streszczenie

Obraz bł. Michała Giedroycia namalował w 1624 roku nieznany artysta. Kompozycja podzielona jest na pole główne z wizerunkiem błogosławionego oraz dwanaście okalających je kwater ukazujących sceny z jego życia, opisanych łacińskimi inskrypcjami. W dolnej partii obrazu została ukazana grupa świętych, błogosławionych i sług Bożych określanych mianem „felix saeculum Cracoviae” („szczęśliwy wiek Krakowa”). Należą do niej: bł. Stanisław Kazimierczyk, sługa Boży Izajasz Boner, św. Jan Kanty, św. Szymon z Lipnicy, bł. Michał Giedroyć i sługa Boży Świętosław Milczący. Wszyscy żyli w XV wieku i byli krakowskimi duchownymi, którzy według tradycji znali się wzajemnie. Omawiany obraz stanowi jeden z najstarszych wizerunków ukazujących wszystkich świętych wspólnie.

Bibliografia

Dzik Janina , "Ikonografia Stanisława Kazimierczyka jako reprezentanta świątobliwych „felicis saeculi Cracoviae” w polskiej sztuce nowożytnej" , „Nasza Przeszłość” , s. 61-91
Kramiszewska Aneta, "Visio religiosa w polskiej sztuce barokowej", Lublin 2003
Sudacka Aldona, "Kościół św. Marka w Krakowie. Wyposażenie – przemiany historyczne" , [w:] "Studia z dziejów kościoła św. Marka w Krakowie" , red.Kliś Zdzisław , Kraków 2001 , s. 189-201
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 3: Kościoły i klasztory śródmieścia, z. 2", Warszawa 1978

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, Karta inwentarzowa obrazu z wizerunkiem bł. Michała Giedroycia, oprac. Beata Frey-Stecowa, 1989 r.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Maria Działo, "Błogosławiony Michał Giedroyć", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/blogoslawiony-michal-giedroyc

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności