Św. Wojciech

Dzieje zabytku

Ołtarz główny wraz z dekoracją rzeźbiarską powstał w latach 1751-1757 w czasie modernizacji wnętrza świątyni staraniem ówczesnego proboszcza, księdza Michała Lorencsa, przy wsparciu barona Antála Mednyanszkyego de Megyes, który miał przywilej patronatu w stosunku do kościoła. Z niezachowanej do dziś księgi rachunkowej z lat 1751-1829, na którą powoływali się dawni badacze, wiadomo, że ołtarz główny wraz z figurami pozłocił malarz krakowski, Jan Niegowiecki, a wykonawcami części dekoracji rzeźbiarskiej retabulum byli zapewne snycerze z rodziny Wierzbickich z Nowego Targu, którzy wzmiankowani są jako twórcy części wyposażenia (ławki, konfesjonał) oraz bliżej nieokreślonych rzeźb w ołtarzach.

Opis

Rzeźba ścięta z tyłu, zwrócona jest w trzech czwartych w prawo, w kontrapoście, o esowato wygiętej sylwetce. Święty w lewej wyciągniętej w bok ręce trzyma pastorał, w prawej wiosło. Twarz ma pociągłą o prostym nosie, głęboko rzeźbionej górnej powiece, rozchylonych, pełnych ustach, okoloną brodą skręconą w dwa pukle oraz krótkimi włosami. Ubrany jest w albę, rokietę, mucet, kapę oraz paliusz, na głowie ma infułę, na dłoniach rękawiczki. Rzeźba polichromowana naturalistycznie w odsłoniętych partiach ciała, strój i atrybuty pozłocone.

Zarys problematyki artystycznej

Figury czterech biskupów z ołtarza głównego stanowią spójną formalnie grupę wykonaną ręką tego samego rzeźbiarza, która wyróżnia się spośród pozostałych elementów dekoracji rzeźbiarskiej retabulum. Wszystkie figury łączy ten sam sposób upozowania postaci, rzeźbienia twarzy i kształtowania szat. Figura św. Wojciecha ukazana jest w lustrzanym odbiciu odpowiadającej mu w ołtarzu rzeźby św. Augustyna, jedyne zaś co je różni to atrybuty.
Święty przedstawiany był w stroju biskupim, dlatego że w 983 roku otrzymał sakrę biskupią, później zaś pełnił urząd biskupa Pragi. Wojciech wyruszył do Prus z misją nawracania pogan, gdzie zginął męczeńską śmiercią. Jego atrybutem jest wiosło, gdyż biskup popłynął tam łodzią przez Wisłę. Święty Wojciech był czczony w Polsce, Czechach i na Węgrzech, do których należały niegdyś tereny Zamagurza (do 1920), a z którymi też wiąże się jego biografia. Na samych Węgrzech święty bywał kilkukrotnie, m.in. to on udzielił sakramentu bierzmowania Stefanowi, późniejszemu królowi węgierskiemu i świętemu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Odpryski i spękania warstwy złoceń.

Streszczenie

Figura św. Wojciecha stojąca w ołtarzu głównym powstała razem z całym wyposażeniem i jego dekoracją rzeźbiarską w latach 1751-1757, podczas modernizacji świątyni św. Stanisława we Frydmanie. Świętego Wojciecha możemy zidentyfikować po stroju biskupim oraz po atrybucie jakim było wiosło, ponieważ na misję do Prus płynął łodzią przez Wisłę. Święty był szczególnie czczony w Polsce, Czechach i na Węgrzech, do których aż do 1920 roku należały tereny Zamagurza.

Bibliografia