Chór muzyczny

Dzieje zabytku

W niezachowanej dziś księdze rachunkowej kościoła znajdowała się informacja, znana z dawnej literatury, że chór muzyczny rzeźbił Antoni Olexy z Lubicy. Na balustradzie chóru znajduje się namalowana data „1771”, wskazująca na czas jego powstania lub wykonania jego dekoracji malarskiej. Chór został wymieniony w aktach wizytacji z 1832 roku.

Opis

Balustrada chóru muzycznego o wklęsło-wypukłym zarysie, wybrzuszona w środkowej części, z cokołem i podwieszonym lambrekinem. Pola balustrady wydzielone pilastrami, o trzonach mających formę spływów wolutowych, dźwigającymi pełne, przełamane ponad nimi belkowanie, na którym, na osiach podpór, znajdują się kule. Cokół dekorowany rocaille'em i rozetami, a trzony pilastrów kampanulami. W polach znajdują się płyciny z malowanymi scenami. Scena środkowa przedstawia św. Cecylię grającą na organach we wnętrzu z oknem, ujętym filarami. Nad płyciną w partii fryzu belkowania i pod belkowaniem malowane banderole z napisami „Artes cum mundo cunctae pereunte peribunt,” i „In Coelum remeans musica sola manet.”, pod płyciną data „1771”. W czterech pionowych płycinach flankujących pole środkowe znajduje się płaskorzeźbiony rocaille. W pozostałych czterech poziomych płycinach malowane przedstawienia par muzykujących puttów stojących na rocaille'u. Polichromia balustrady imitująca marmur w kolorze szaro-niebieskim z marmoryzowanymi na czerwono profilami, ornamentyka i ramy płycin złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Dekoracja malarska balustrady chóru muzycznego przedstawia św. Cecylię grającą na organach oraz muzykujące anioły.
Święta Cecylia pochodziła ze znamienitej rodziny rzymskiej Cecyliuszów. Była chrześcijanką i złożyła śluby czystości, jakkolwiek wyszła za mąż za Waleriana, który za jej namową również przyjął chrzest. Zginęła śmiercią męczeńską poprzez ścięcie. Według legendy św. Cecylia grała na organach, dlatego została patronką chórzystów, muzyków i organistów. W rzeczywistości w czasach jej życia w Rzymie znane były wyłącznie organy wodne, które znajdowały się w cesarskim posiadaniu. Dlatego bardziej prawdopodobnym jest, że Cecylia, jako wysoko urodzona panna, posiadała najpewniej umiejętność gry na innym, znanym wówczas instrumencie.
Napis znajdujący się nad polem środkowym balustrady: „Artes cum mundo cunctae pereunte peribunt, In Coelum remeans musica sola manet” (Sztuki wraz ze światem ginącym zginą, w niebie, które trwać będzie, pozostanie tylko sama muzyka) razem z ikonografią scen odnosi się do muzyki, która związana jest bezpośrednio z funkcją i przeznaczeniem w liturgii tej części wyposażenia kościoła, jaką jest chór muzyczny i organy. Opisaną dekorację malarską, przede wszystkim przez wzgląd na towarzyszący jej napis, można w szerszym kontekście uznać za ilustrację idei niebiańskiej muzyki, która została również zrealizowana w programie ikonograficznym kaplicy Matki Boskiej Karmelitańskiej, najpewniej opracowanym przez ówczesnego proboszcza Michała Lorencsa. Dekoracja malarska balustrady chóru muzycznego w dotychczasowej literaturze przypisywana była spiskiemu malarzowi Imrichowi Jagušičowi. Jednak omawiane sceny przy porównaniu z rozpoznanymi dotychczas obrazami Jagušiča na Spiszu (w Jurgowie, Łapszach Wyżnych, Spiskiej Sobocie, Starej Lubowli, Wierzbowie itd.) nie przedstawiają bliższych podobieństw. Styl tego malarza charakteryzuje bardzo intensywna, jasna kolorystyka, postacie ukazane w niezwykle ekspresyjnych pozach i mimice, o znamiennych deformacjach i cechach anatomicznych twarzy, jak wysokie czoła, duże nosy, duże, podkrążone oczy, z opadającymi zewnętrznymi kącikami. Sceny z balustrady chóru we Frydmanie nie odpowiadają repertuarowi formalnemu tego malarza ani w zakresie kolorystyki, sposobu malowania, ani kształtowania postaci, które, jak chociażby w przypadku muzykujących aniołów, są skrajnie inne od tych tworzonych przez Jagušiča. Frydmański chór wpisuje się jednak w nurt malarstwa charakterystycznego dla regionu Spisza, dlatego najpewniej wykonany był przez malarza aktywnego na tym terenie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia warstwy malarskiej, spękania podobrazia. Przetarcia warstwy polichromii, złoceń i srebrzeń drewnianej struktury.

Streszczenie

Na balustradzie chóru znajduje się namalowana data „1771” wskazująca na czas jego powstania lub wykonania dekoracji malarskiej. Chór muzyczny wyrzeźbił Antoni Olexy z Lubicy. Dekoracja malarska balustrady chóru muzycznego przedstawia św. Cecylię grającą na organach oraz muzykujące anioły, które razem z napisem na chórze odwołują się do idei niebiańskiej muzyki.

Bibliografia