Ołtarz główny

Dzieje zabytku

Ołtarz główny mógł powstać końcem XVIII wieku (po 1783) lub na początku XIX wieku, dlatego że w aktach wizytacji z 1783 roku wymienione było jeszcze dawne retabulum.

Opis

Nastawa architektoniczna, trójosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na dwustrefowym cokole, z wyodrębnionymi dwoma prostopadłościanami. Ołtarz prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Antepedium ujęte profilowaną ramą z monogramem IHS w polu.
Osie nastawy wydzielone dwiema parami pilastrów oraz stojącymi przed środkową parą dwiema kolumnami ustawionymi na wydzielonych cokołach. Podpory podtrzymują wyłamujące się ponad nimi belkowanie z mocno wysuniętym gzymsem oraz fragmenty przerwanego przyczółka. Niemal całe pole środkowe wypełnia wnęka w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym nadwieszonym, ujęta profilowaną ramą, z figurą Chrystusa Ukrzyżowanego. Nad nią rokokowy kartusz z monogramem IHS w polu. Pod nią, w partii predelli, scena z przypowieści o siewcy oraz Umywanie nóg. Na osiach bocznych po dwie arkady w dwóch rzędach ze scenami z życia św. Małgorzaty. Kondygnacja ujęta uszami utworzonymi z rocaille'u. Zwieńczenie w formie kwadratu, flankowane pilastrami przechodzącymi w woluty spływające na belkowanie, zamknięte dwoma odcinkami falowanego gzymsu, zamkniętego szczytem z rocaille'u. W polu, na tle prześwitu oko Opatrzności w otoku z obłoków i uskrzydlonych główek anielskich na tle glorii promienistej. Ołtarz flankowany wysokimi, wolno stojącymi postumentami z figurami św. Piotra i św. Pawła. Struktura polichromowana w odcieniach beżu. W partiach pól antepedium, cokołów, trzonów pilastrów i fryzu retabulum marmoryzacja w odcieniach beżu i brązu; kolumny, profile i ornamentyka złocone, detale srebrzone. Z tyłu ołtarza tabliczka z napisem: „odnowienie kościoła r(oku) 1882 / z(acnie) w(ielmożnego) x(iędza) proboszcza i. Przybysia / w(ielmożnego) p(ana) Klaeskiego oraz szanownych […] i […] wykonawca tego malowania kościoła Jan Dutkiewicz / wraz czeladzią, Karol Jachimowicz i / Karol Dutkiewicz”.

Zarys problematyki artystycznej

Nastawa ma zupełnie wyjątkową strukturę architektoniczną, stanowiącą połączenie tryptyku i retabulum aediculowego. Do gotyckiego tryptyku nawiązuje malowana predella, na której znajduje się nastawa utworzona z głównej kwatery i skrzydeł, w których znajdują się cztery obrazy. Aediculę przypomina natomiast oś środkowa flankowana przez masywne kolumny stojące na cokołach, podtrzymujące belkowanie i przerwany przyczółek. Kondygnacja ma wyraźnie podkreśloną architekturę, w przeciwieństwie do zwieńczenia ujętego spływami wolutowymi i zamkniętego fragmentami falistego gzymsu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia polichromii, zabrudzenia.

Streszczenie

Ołtarz główny mógł powstać końcem XVIII wieku (po 1783) lub na początku XIX wieku, dlatego że nie wymieniono go jeszcze w aktach wizytacji z 1783 roku. Nastawa ma zupełnie wyjątkową strukturę architektoniczną, stanowiącą połączenie tryptyku i retabulum aediculowego.

Bibliografia