Epitafium Antoniego Żołędziowskiego

Dzieje zabytku

Ksiądz Antoni Żołędziowski, doktor teologii, kanonik krakowski (od 1767) był kilkukrotnym rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego i postulatorem w procesie kanonizacyjnym św. Jana z Kęt (1767). Jego epitafium ufundowali Józef Putanowicz i Piotr Rydulski, zapewne po 1783 roku.

Opis

Epitafium w kształcie pionowej płyty, ujętej spływami wolutowymi z kampanulami, z owalnym polem na portret, zwieńczonym profilowanym, falistym gzymsem. U dołu kartusz z herbem własnym (róża przebita strzałą) pod kapeluszem kanonickim, zwieńczony muszlą. Portret ujęty profilowaniem z dwiema zawiniętym na zewnątrz taśmami, przedstawia mężczyznę w popiersiu, w czerwonej pelerynie z zielonymi befkami, z orłem na łańcuchu, z głową ukazaną w trzech czwartych, zwróconą lekko w prawą stronę. Jego twarz jest pełna, o zaczerwienionych policzkach, nos szeroki, oczy otwarte w płytkich oczodołach, spoglądają wprost, usta zamknięte, lekko uśmiechnięte, wyraziście zaznaczone czerwienią. Włosy jasne, zaczesane do tyłu, sięgające szyi, sprawiające wrażenie peruki. Tło nieokreślone, ciemne, w tonacji szarej. Tablica z inskrypcją prostokątna, o zaoblonych, ujętych ceownicami narożach i wyciętych niemal półkoliście krótszych bokach, w niej złocona inskrypcja: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / M. ANTONIUS. ZOŁĘDZIOWSKI / U(TRIUSQUE) J(URIS) S(AGRE) T(HEOLOGIAE) D(OCTOR) P(ROFESSORI) / IN. ACADEMIA. ARCADUM. NORINDUS. CALCEDONIUS. / RECTOR. UNIVERSITATIS. SEPTENNIO. MAGNIFICUS. / PROCANCELLARUS. / CRACOVIENSIS. CATHEDRALIS. CANONICUS. / APUD. S(UMMI) P(ONTIFICES) MM. / BENEDICTUM. XIV. CLEMENTEM. XIII. / PRO. REFERENDO. III. ALBUM. SANCTORUM. / DIVO. IOANNE. CANTIO. / TRIBUS. LUSTRIS. / FELIX. IN. URBE. POSTULATOR. / PIUS. IUSTUS. LIBERALIS. CARUS. / CUM. VIXISSET. TERRIS. ANNOS. LXXII. / ASTRA. PETIIT. / AE. C. MDCCLXXXIII. IX. KAL(ENDAS) SEPTEMBRIS. / HIC. / RESURRECTIONEM. MORTUORUM. / ET. / VITAM. VENTURI. SECULI. / EXPECTAT. / M(AGNAE) M(AGISTRI) IOSEPHUS. ALOYSIUS. PUTANOWICZ. / PETRUS. IOSEPHUS. RYDULSKI. / SACREA. THEOLOGIE. DOCTORES. / MAESTI. GRATI. EXEQVUTORES. / POSUERE".

Zarys problematyki artystycznej

Epitafium należy do grupy identycznych dzieł powstałych w ośrodku kamieniarskim w Dębniku koło Krakowa. Pięć takich samych epitafiów zamówił biskup Franciszek Potkański do katedry na Wawelu w celu upamiętnienia zasłużonych dla katedry dostojników. W ten sposób uhonorowano w 1786 roku Stanisława Chomentowskiego, wojewodę mazowieckiego (zm. 1728). Identyczne epitafia, cechujące się wręcz rokokową formą, lekkim i delikatnym rysunkiem, z kampanulami po bokach i z owalnym portretem zwieńczony falistym gzymsem upamiętniają Stanisława Hieronima Podkańskiego w kościele dominikanów w Krakowie (ok. 1780), Ignacego Bieńkowskiego w kościele w Kijach (1793) i księdza Jana Józefa Rygalskiego w tym samym kościele św. Anny. Autor portretu w epitafium nie jest znany. Niewykluczone, że jego pierwowzorem jest portret zasłużonego akademika autorstwa Tadeusza Kuntze-Konicza w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego z około 1767 roku. Identyczny jest charakterystyczny uśmiechnięty wyraz twarzy, modelunek włosów przypominających perukę oraz czerwona peleryna z orłem na piersi.

Bibliografia