Ołtarz boczny południowy

Dzieje zabytku

Pierwotnie ołtarz nosił wezwanie Serca Pana Jezusa ze względu na umieszczony w polu głównym obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz wizerunek św. Marii Alacoque. Ołtarz powstał w czasie, gdy proboszczem Sidziny był ksiądz Stanisław Sowicki, czyli między 1867 a 1888 rokiem.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Ołtarz prostopadłościenny, drewniany z drewnianą mensą i z marmurowym portatylem. Antepedium w formie prostokąta ujętego profilowaną ramą. W polu marmoryzowana płycina o narożach zdobionych płaskorzeźbioną dekoracją roślinną złożoną z liści akantu oraz nałożonymi na siebie łacińskim krzyżem z kotwicą i gorejącym sercem oplecionym wicią z róż w polu. Tabernakulum w kształcie prostopadłościennej skrzynki na niskim cokole, flankowane dwoma pilastrami ustawionymi pod kątem, zdobionymi wicią z liści akantu; zamknięte od góry prostym belkowaniem, pośrodku falującym. Na drzwiczkach płycina w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem półkolistym, ujęta profilowaną ramą, w polu której umieszczone jest płaskorzeźbione gorejące serce osadzone na gałązce róży; tło czerwone.

Retabulum na zdwojonym cokole, flankowane ustawionymi pod kątem w jednej linii parami pilastrów, filarów oraz kolumn na przodzie. Podpory dźwigają wyłamane na osi belkowanie z ustawionymi na bokach rzeźbami aniołków. Trzony filarów są marmoryzowane; trzony kolumn delikatnie zwężające się ku górze, złocone, zdobione pionowymi pasami, co drugi wypełniony pnącą się ku górze rytą wicią z liści dębu lub z liści klonu; kapitele podpór kompozytowe. Po bokach ołtarza na niskich cokołach ustawione pod kątem rzeźby św. Katarzyny Aleksandryjskiej po lewej i św. Wawrzyńca po prawej stronie. W polu, w głębokiej wnęce ujętej szeroką, profilowaną ramą umieszczony jest obraz św. Józefa z Dzieciątkiem. Wnęka od wewnątrz zdobiona płaskorzeźbioną winną latoroślą. Cokół dekorowany jest prostokątnymi, marmoryzowanymi płycinami; fryz złoconymi rozetami.

Zwieńczenie monumentalne, o fantazyjnym kształcie, po bokach ujęte wolutami zdobionymi liśćmi akantu, zamknięte od góry prostym gzymsem w formie nadwieszonego łuku z zatkniętym na szczycie łacińskim krzyżykiem. W polu, w półkolistej wnęce promienista gloria z dwoma gorejącymi sercami, z których jedno przebite jest mieczem, umieszczonym w otoku z obłoków.

Struktura w kolorze jasnobeżowym, płyciny, filary i detale marmoryzowana w kolorze różowym; ornamentyka i profilowania złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny reprezentuje typ aediculowy, czyli jednokondygnacyjnej, jednoosiowej struktury ujętej parą podpór dźwigających przerwane belkowanie ze zwieńczeniem. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Nastawa jest posadowiona na wysokim cokole z polem głównym flankowanym podporami, z obrazem w pierwszej kondygnacji oraz glorią promienistą w zwieńczeniu. Rzeźby św. Katarzyny Aleksandryjskiej, św. Wawrzyńca oraz aniołków w zwieńczeniu zostały wykonane w czasie powstania całej nastawy ołtarzowej. Ołtarz zdobiony jest marmoryzacją, czyli techniką imitującą żyłkowania występujące w marmurze, popularną zwłaszcza w XVIII wieku. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy tego retabulum. Dzieło obecnie poświęcone jest św. Józefowi. Jego wizerunek powstał w XIX wieku, zapewne razem z całą nastawą ołtarzową. Święty został przedstawiony w tradycyjnej konwencji ikonograficznej z Dzieciątkiem Jezus na ręku, mającym ukazać go jako opiekuna Syna Bożego oraz z białą lilią w dłoni, symbolem czystości. Interesujące płaskorzeźby zostałe umieszczone na antepedium ołtarza: krzyż, kotwica i gorejące serce. Przedstawienia te są symbolami trzech cnót boskich – Wiary, Nadziei i Miłości.

Streszczenie

Ołtarz powstał w czasie, gdy proboszczem Sidziny był ksiądz Stanisław Sowicki, czyli między 1867 a 1888 rokiem. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. W polu głównym znajduje się obraz św. Józefa z Dzieciątkiem, po lewej rzeźba św. Katarzyny Aleksandryjskiej, a po prawej św. Wawrzyńca. Interesujące płaskorzeźby zostały umieszczone na antepedium ołtarza: krzyż, kotwica i gorejące serce. Przedstawienia te są symbolami trzech cnót boskich – Wiary, Nadziei i Miłości.

Bibliografia