Matka Boska Szkaplerzna

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
suski
Gmina
Bystra-Sidzina
Miejscowość
Sidzina
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Parafia Św. Mikołaja
Tagi
Matka Boska Szkaplerzna rzeźba XIX wieku św. Stock Szymon
Miejsce przechowywania
zwieńczenie ołtarza bocznego północnego
Identyfikator
DZIELO/10882
Kategoria
płaskorzeźba
Dookreślenie zabytku
Zwieńczenie ołtarza
Ilość
1
Czas powstania
1867-1888
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, snycerskie, stolarskie, polichromowanie, złocenie, srebrzenie
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał w czasie gdy proboszczem Sidziny był ksiądz Stanisław Sowicki, czyli między 1867, a 1888 rokiem.

Opis

Zwieńczenie ołtarza o fantazyjnym kształcie zbliżonym do stojącego prostokąta z płaskorzeźbioną sceną ofiarowania szkaplerza św. Szymonowi Stockowi. U góry zwieńczenia podpięta srebrzona kotara o złoconym brzegu, spływająca na jego boki. W górnej partii, po bokach para aniołków z wzniesionymi do góry rękami oraz dwie uskrzydlone główki anielskie. Na szczycie nastawy zatknięta jest promienista gloria złożona z wiązek promieni o nierównej długości z monogramem maryjnym otoczonym przez wieniec z obłoków. Pole zwieńczenia dwustrefowe, oddzielone pasem obłoków. W dolnej strefie, po lewej stronie rzeźba św. Szymona Stocka. Święty ukazany jest w pozycji klęczącej z prawego profilu z wniesionymi na wysokości piersi rękami i głową skierowaną ku Matce Bożej. Twarz podłużna z długim nosem i silnie zarumienionymi policzkami. Głowę okala długa i siwa broda oraz tonsura. Święty ubrany jest w brązowy habit i płaszcz karmelitański. Po prawej stronie obrazu płaskorzeźbione, zielone wzniesienia i duże drzewo. W tle malowany pejzaż miejski i jasnobłękitne niebo. W górnej strefie siedząca na obłokach Matka Boska z Dzieciątkiem. W prawej dłoni trzyma szkaplerze zdobione greckim krzyżykiem oraz gorejącym sercem, przebitym mieczem, a lewą ręką przytrzymuje siedzące na jej kolanach Dzieciątko Jezus. Maria ma podłużną twarz z niewielkimi ustami, długim nosem i jasnoniebieskimi oczami, okoloną ciemnobrązowymi włosami, opadającymi na plecy. Ubrana jest w złocone szaty: suknię i płaszcz, obficie drapowane. Na głowie ma założony srebrzony welon oraz pełną koronę, a wokół niej wieniec z 12 gwiazd. Polichromia struktury zwieńczenia w kolorze jasnoniebieskim, dekoracje ornamentalne oraz detale złocone i srebrzone. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała figur naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Struktura zwieńczenia ołtarza opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy tego retabulum i jego rzeźb. W jego polu głównym znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Szkaplerznej ze sceną ofiarowania szkaplerza św. Szymonowi Stockowi. Wyobrażenie to jest ilustracją tradycji zakonu karmelitańskiego, według której w nocy z 15 na 16 lipca 1251 Matka Boska ukazała się św. Szymonowi Stockowi w klasztorze Karmelitów w Cambridge, trzymając w dłoniach szkaplerz i przekazując karmelicie informacje o przywilejach, jakich doznają ci, którzy będą go nosić. Późniejsza tradycja uzupełniła wizję o gest przekazania szkaplerza świętemu. Formułę tę przejęła również sztuka, w której scena ta zaczęła być ukazywana samodzielnie od XVI wieku. Ten typ przedstawienia rozpowszechnił się zwłaszcza w okresie baroku, ale był również bardzo popularny w XIX wieku. Obraz Matki Boskiej Szkaplerznej w zwieńczeniu ołtarza w Sidzinie został umieszczony zgodnie ze starymi zaleceniami dotyczącymi wyglądu brackiego ołtarza, wydanymi w 1650 roku w książce „Skarb karmelitański”: „bractwo ma być postanowione przy pewnym ołtarzu, abo też w kaplicy na to zgotowaney. Na ołtarzu bractwa bądź w kościele bądź w kaplicy będącym będzie obraz Naświętszey Panny podaiącey Szkaplerz sw. Błogosławionemu Szymonowi, iako w historiey piszą y maluią”.

Streszczenie

Ołtarz wraz ze zwieńczeniem powstał w czasie, gdy proboszczem Sidziny był ksiądz Stanisław Sowicki, czyli między 1867 a 1888 rokiem. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy tego retabulum i jego rzeźb. W jego polu głównym znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Szkaplerznej ze sceną ofiarowania szkaplerza św. Szymonowi Stockowi.

Bibliografia

"Dziedzictwo kulturowe Podbabiogórza. Zabytki", Sucha Beskidzka 2014
Leśniak Kazimierz, "Ocalić od zapomnienia. Dzieje Sidziny 1563-2006", Kraków 2007
Czarniak Władysław, "Księża rodacy i duszpasterze Sidziny na przestrzeni 450 lat jej historii", Kraków 2013
Moisan Krystyna, "Matka Boska Szkaplerzna" , [w:] "Maryja Orędowniczka Wiernych. Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce, t. 2" , red.Moisan Krystyna, Szafraniec Beata , Warszawa 1987 , s. 95-132

Jak cytować?

Maria Działo, "Matka Boska Szkaplerzna", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-szkaplerzna-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności