Matka Boska Szkaplerzna

Dzieje zabytku

Ołtarz powstał w czasie gdy proboszczem Sidziny był ksiądz Stanisław Sowicki, czyli między 1867, a 1888 rokiem.

Opis

Zwieńczenie ołtarza o fantazyjnym kształcie zbliżonym do stojącego prostokąta z płaskorzeźbioną sceną ofiarowania szkaplerza św. Szymonowi Stockowi. U góry zwieńczenia podpięta srebrzona kotara o złoconym brzegu, spływająca na jego boki. W górnej partii, po bokach para aniołków z wzniesionymi do góry rękami oraz dwie uskrzydlone główki anielskie. Na szczycie nastawy zatknięta jest promienista gloria złożona z wiązek promieni o nierównej długości z monogramem maryjnym otoczonym przez wieniec z obłoków. Pole zwieńczenia dwustrefowe, oddzielone pasem obłoków. W dolnej strefie, po lewej stronie rzeźba św. Szymona Stocka. Święty ukazany jest w pozycji klęczącej z prawego profilu z wniesionymi na wysokości piersi rękami i głową skierowaną ku Matce Bożej. Twarz podłużna z długim nosem i silnie zarumienionymi policzkami. Głowę okala długa i siwa broda oraz tonsura. Święty ubrany jest w brązowy habit i płaszcz karmelitański. Po prawej stronie obrazu płaskorzeźbione, zielone wzniesienia i duże drzewo. W tle malowany pejzaż miejski i jasnobłękitne niebo. W górnej strefie siedząca na obłokach Matka Boska z Dzieciątkiem. W prawej dłoni trzyma szkaplerze zdobione greckim krzyżykiem oraz gorejącym sercem, przebitym mieczem, a lewą ręką przytrzymuje siedzące na jej kolanach Dzieciątko Jezus. Maria ma podłużną twarz z niewielkimi ustami, długim nosem i jasnoniebieskimi oczami, okoloną ciemnobrązowymi włosami, opadającymi na plecy. Ubrana jest w złocone szaty: suknię i płaszcz, obficie drapowane. Na głowie ma założony srebrzony welon oraz pełną koronę, a wokół niej wieniec z 12 gwiazd. Polichromia struktury zwieńczenia w kolorze jasnoniebieskim, dekoracje ornamentalne oraz detale złocone i srebrzone. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała figur naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Struktura zwieńczenia ołtarza opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy tego retabulum i jego rzeźb. W jego polu głównym znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Szkaplerznej ze sceną ofiarowania szkaplerza św. Szymonowi Stockowi. Wyobrażenie to jest ilustracją tradycji zakonu karmelitańskiego, według której w nocy z 15 na 16 lipca 1251 Matka Boska ukazała się św. Szymonowi Stockowi w klasztorze Karmelitów w Cambridge, trzymając w dłoniach szkaplerz i przekazując karmelicie informacje o przywilejach, jakich doznają ci, którzy będą go nosić. Późniejsza tradycja uzupełniła wizję o gest przekazania szkaplerza świętemu. Formułę tę przejęła również sztuka, w której scena ta zaczęła być ukazywana samodzielnie od XVI wieku. Ten typ przedstawienia rozpowszechnił się zwłaszcza w okresie baroku, ale był również bardzo popularny w XIX wieku. Obraz Matki Boskiej Szkaplerznej w zwieńczeniu ołtarza w Sidzinie został umieszczony zgodnie ze starymi zaleceniami dotyczącymi wyglądu brackiego ołtarza, wydanymi w 1650 roku w książce „Skarb karmelitański”: „bractwo ma być postanowione przy pewnym ołtarzu, abo też w kaplicy na to zgotowaney. Na ołtarzu bractwa bądź w kościele bądź w kaplicy będącym będzie obraz Naświętszey Panny podaiącey Szkaplerz sw. Błogosławionemu Szymonowi, iako w historiey piszą y maluią”.

Streszczenie

Ołtarz wraz ze zwieńczeniem powstał w czasie, gdy proboszczem Sidziny był ksiądz Stanisław Sowicki, czyli między 1867 a 1888 rokiem. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy tego retabulum i jego rzeźb. W jego polu głównym znajduje się płaskorzeźba Matki Boskiej Szkaplerznej ze sceną ofiarowania szkaplerza św. Szymonowi Stockowi.

Bibliografia