Krucyfiks

Dzieje zabytku

Pierwotnie krucyfiks znajdował się we wnętrzu poprzedniego kościoła w Sidzinie. Był usytuowany na belce tęczowej, o czym świadczą zapisy w aktach wizytacji biskupich z 1598 roku: „[…] imagine crucifixi in medio sui” oraz z 1602 roku: „Imaginem Crucifixi in medio temple”. Podczas ostatniej konserwacji zrekonstruowano brakujące palce u dłoni Chrystusa oraz przywrócono złocenie na perizonium.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna przedstawiająca Chrystusa zawieszonego na krzyżu na wyprostowanych ramionach, figura w typie Cristo vivo. Głowa Chrystusa delikatnie przechylona na prawe ramię; nogi wyprostowane w kolanach, stopy przebite jednym gwoździem w układzie prawa na lewą. Twarz Zbawiciela szeroka o wyraźnych rysach, długim i wąskim nosie oraz krótkiej brodzie, zawiniętej na końcu w dwa krótkie i silnie skręcone pukle. Włosy długie, opadające na plecy z jednym długim puklem spływającym sztywno na prawe ramię. Na głowie Chrystus ma założoną ciasno splecioną, zieloną koronę cierniową, zawiązaną opaską z gałązek. Sylwetka wychudzona, ułożona w nienaturalnej pozie z dużymi dłońmi i stopami. Perizonium złocone, ciasno oplatające biodra, przewiązane pośrodku z jednym końcem wystającym z prawej strony. Nad głową Chrystusa znajduje się titulus w formie białej tabliczki namalowanej na wolutowo wyciętym kartuszu z napisem w polu „I(ESUS) N(AZARENUS) R(EX) I[UDAEORUM]”. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała z zaznaczonymi śladami męki. Krzyż drewniany, prosty, malowany na kolor ciemnobrązowy.

Zarys problematyki artystycznej

Krucyfiks o charakterze późnogotyckim, powstał zapewne w XVI wieku (przed 1598). Rzeźba jest stylistycznym nawiązaniem do wysokiej klasy artystycznej krucyfiksu z katedry kieleckiej. Twarze tych figur okalają długie włosy, z których jeden długi pukiel spływa sztywno na prawe ramię, a krótka broda zakończona jest dwoma, krótkimi lecz silnie skręconymi puklami. Na głowę Chrystusa podobnie jak w krucyfiksie z Kielc nałożona jest ciasno spleciona korona spięta opaską z gałązek (w Sidzinie mocno uproszczona). Obie rzeźby wyróżniają się silnym wcięciem talii, podkreślającym wydatny brzuch i delikatnie zarysowanymi klatkami piersiowymi. Wojciech Walanus do prac autora rzeźby kieleckiej zalicza jeszcze co najmniej trzy dzieła: krucyfiks z belki tęczowej kościoła Mariackiego, krucyfiks w ołtarzu Krzyża Świętego w kaplicy Matki Boskiej na Jasnej Górze oraz głowę św. Jana Chrzciciela na misie z krakowskiego klasztoru Bernardynów. Sidziński krucyfiks nie dorównuje wykonaniu tych wysokiej jakości artystycznej dzieł postwoszowskiego warsztatu, jednakże ze względu na tych kilka istotnych cech wspólnych należy o nich wspomnieć w tym miejscu. Być może krucyfiks w Sidzinie jest dziełem ucznia autora kieleckiego krucyfiksu lub wynikiem późniejszej inspiracji lokalnego artysty.

Streszczenie

Krucyfiks o charakterze późnogotyckim, powstał zapewne w XVI wieku (przed 1598). Pierwotnie rzeźba znajdowała się we wnętrzu poprzedniego kościoła w Sidzinie. Była usytuowana na belce tęczowej, o czym świadczą zapisy w aktach wizytacji biskupich z 1598 oraz z 1602 roku.

Bibliografia