Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Ołtarz św. Anny powstał przed 1794 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego czasu został określony jako nowy. Nastawa znajdowała się pierwotnie w dawnym kościele, po wybudowaniu nowej świątyni została do niej przeniesiona. Wymieniono ją w inwentarzu księdza Antoniego Burdy z 1937 roku.

Opis

Nastawa architektoniczna, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem, ustawiona na cokole z wyodrębnionymi czterema prostopadłościanami. Ołtarz murowany, prostopadłościenny, rozszerzający się ku górze. Mensa kamienna, z kamiennym portatylem. Antepedium marmoryzowane z malowaną iluzjonistycznie płyciną.
Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki, o wypukłym froncie, zwieńczonej profilowanym gzymsem. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście, ujęte obwódką utworzoną z liści, dekorowane płaskorzeźbionym wizerunkiem krzyża i panoramą miasta; flankowane roślinnymi zwisami. Retabulum ujęte parą kolumn o kapitelach korynckich dźwigających pełne belkowanie, wyłamane na ich osi. Po wewnętrznej stronie z wyłamanymi impostami podtrzymywanymi na wspornikach zakończonych szyszkami. Belkowanie o architrawie i fryzie przerwanymi polem środkowym, z silnie wysuniętym gzymsem i fragmentami półkolistego, przerwanego przyczółka. Fryz dekorowany rozetami. Pole środkowe w formie wnęki o kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym, ujętej profilowaną ramą, z obrazem Nauczania Marii. Obraz flankują figury św. Apolonii i św. Heleny. Zwieńczenie w formie zbliżonej do trapezu, o wklęsłych bokach, zamkniętego łukiem segmentowym nadwieszonym. W polu płycina o tym samym kształcie z rzeźbiarskim przedstawieniem Marii siedzącej na obłoku, na tle krzyża, ujętej wieńcem roślinnym z aniołkami i uskrzydlonymi główkami anielskimi, w glorii promienistej. Gzyms i zwieńczenie z siedzącymi puttami oraz uskrzydlonymi główkami anielskimi. Struktura polichromowana w kolorze jasnozielonym, z czerwonymi detalami, złoconymi kolumnami, ornamentyką i profilami.

Zarys problematyki artystycznej

Nastawa reprezentuje typ aediculowy, a więc struktury ujętej parą podpór podtrzymującej belkowanie, ze zwieńczeniem. Stanowi ona typowy przykład retabulów bocznych, które powstawały od XVII wieku, przez cały okres XVIII stulecia, jak również później. Omawianą nastawę wyróżnia jednak motyw wsporników zakończonych szyszką, które podtrzymują fragmenty wyłamanego belkowania. Elementy te zostały wprowadzone do sztuki małopolskiej przez Baltazara Fontanę, który jako pierwszy zastosował je w ołtarzach w kościele św. Anny w Krakowie. Motyw ten zyskał na popularności i stosowany był w małej architekturze przez różne małopolskie warsztaty stolarsko-rzeźbiarskie w XVIII wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Przetarcia polichromii struktury, zabrudzenia.

Streszczenie

Ołtarz św. Anny powstał przed 1794 rokiem, gdyż w aktach wizytacji z tego roku został określony jako nowy. Nastawa znajdowała się pierwotnie w dawnym kościele, po wybudowaniu nowej świątyni została do niej przeniesiona. Nastawa reprezentuje typ aediculowy, a więc struktury ujętej parą podpór podtrzymującej belkowanie, ze zwieńczeniem.

Bibliografia