Krucyfiks podtrzymywany przez anioły

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wielicki
Gmina
Gdów
Miejscowość
Gdów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Niegowić
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Tagi
Anioł Chrystus Ukrzyżowany rzeźba późnobarokowa Znak Syna Człowieczego
Miejsce przechowywania
belka tęczowa
Identyfikator
DZIELO/01326
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
około 1748 roku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 90 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Kluz
Domena Publiczna

Dzieje zabytku

Grupa rzeźbiarska Chrystusa z aniołami na łuku tęczowym powstała około 1748 roku razem z całym z wyposażeniem architektoniczno-rzeźbiarskim kościoła i została wykonana najpewniej przez warsztat Korneckich. Pierwotnie krzyż był zawieszony na łuku tęczowym. W 1905 roku „krzyż na tęczy wraz z aniołkami odmalowano”. Najprawdopodobniej w latach siedemdziesiątych XX wieku podczas remontu wnętrza świątyni dobudowano belkę tęczową, na której osadzono krzyż, niewątpliwie odnowiono również wówczas grupę rzeźbiarską.

Opis

Belka tęczowa w formie łuku segmentowego nadwieszonego z krucyfiksem umieszczonym na środku, na profilowanym cokole. Do prostego krzyża przybita trzema gwoździami figura umarłego Chrystusa. Postać ukazana w lekkim zwisie, o szeroko rozłożonych ramionach, z głową opadającą na prawy bark, nogi lekko ugięte w kolanach. Twarz Chrystusa jest pociągła, szczupła, o głęboko osadzonych, zamkniętych oczach, długim, wąskim nosie i niewielkich ustach, okolona jest zarostem i długimi włosami w postaci wijących się pukli, opadających na plecy i ramiona. Na głowie korona cierniowa. Ciało o wyraźnie podkreślonej anatomii klatki piersiowej oraz muskulaturze ramion i nóg. Perizonium sięgające połowy ud, obficie fałdowane, zawiązane na lewym boku ze zwisem tkaniny. Ramiona poziomej belki krzyża podtrzymują małe, uskrzydlone aniołki, przepasane złotą tkaniną, zaś pionową, u spodu podtrzymuje nadlatujący anioł przedstawiony w pozycji półleżącej w silnie rozwianych i głęboko sfałdowanych szatach. Karnacja Chrystusa i aniołów malowana farbą olejną w kolorach naturalnych, perizonium białe, skrzydła i szaty aniołów pozłacane.

Zarys problematyki artystycznej

Krucyfiks pierwotnie nie był usytuowany na belce, a zawieszony ukośnie w dół na łuku tęczowym, natomiast figury anioła i puttów trzymały belki krzyża, jakby go unosząc, co miało sugerować, że przedstawiony jest w locie. Umieszczenie krucyfiksu na łuku tęczowym jest zgodne z tradycją kultywowaną od średniowiecza, choć nie przedstawia on historycznej sceny ukrzyżowania z Marią i św. Janem. Ikonografia tego przedstawienia nawiązująca do Ewangelii św. Mateusza (Mt 24, 27 i 30) może być rozpoznana jako Znak Syna Człowieczego, w którym Chrystus ma przyjść sądzić żywych i umarłych. Po raz pierwszy na terenie Małopolski krucyfiks ukazany w ten sposób pojawił się w kolegiacie św. Anny w Krakowie, której program ikonograficzny opracował ksiądz Sebastian Piskorski. Jego wykonawcą był Kazimierz Kaliski, zaś stiukowe anioły, które go podtrzymywały były dziełem Baltazara Fontany. Za krakowskim przykładem w wielu kościołach Małopolski na łuku tęczowym zamiast tradycyjnej grupy Ukrzyżowania zaczęły pojawiać się wizerunki Znaku Syna Człowieczego.
Figury aniołów oraz krucyfiks są spójne formalnie z pozostałymi elementami dekoracji rzeźbiarskiej kościoła oraz z repertuarem stosowanym przez warsztat Korneckich, dlatego można mu przypisać ich wykonanie. Po raz pierwszy warsztat zastosował to rozwiązanie właśnie w gdowskim kościele, niewątpliwie inspirując się dziełem krakowskim, powtarzając je później parokrotnie przy okazji zleceń na całościowe wyposażenia architektoniczno-rzeźbiarskie kościołów, np. w kościele św. Idziego w Zakliczynie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia, spękania i ubytki w strukturze polichromii. Grupa była odnawiana w 1905 roku oraz w latach siedemdziesiątych XX wieku podczas remontu wnętrza świątyni.

Streszczenie

Grupa rzeźbiarska Chrystusa z aniołami na łuku tęczowym powstała około 1748 roku razem z całym z wyposażeniem architektoniczno-rzeźbiarskim kościoła, wykonana najpewniej przez warsztat Korneckich czynny w Gdowie. Krucyfiks pierwotnie nie był usytuowany na belce, a zawieszony ukośnie w dół na łuku tęczowym, natomiast figury anioła i puttów trzymały belki krzyża, jakby go unosząc. Ikonografia tego przedstawienia nawiązująca do Ewangelii św. Mateusza (Mt 24, 27 i 30) może być rozpoznana jako Znak Syna Człowieczego, w którym Chrystus ma przyjść sądzić żywych i umarłych.

Bibliografia

Pencakowski Paweł, "Znak Syna Człowieczego w tęczy kolegiaty św. Anny w Krakowie" , „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” , s. 49-68

Jak cytować?

Paulina Kluz, "Krucyfiks podtrzymywany przez anioły", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/krucyfiks-podtrzymywany-przez-anioly

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności