Krucyfiks

Dzieje zabytku

Krucyfiks z belki tęczowej pochodzi najpewniej z wyposażenia poprzedniego kościoła w Grabiu, na co wskazuje czas jego powstania około połowy XVII wieku. Po wzniesieniu nowej świątyni został przeniesiony do niej na obecne miejsce.

Opis

Rzeźba przybita jest trzema gwoździami do prostego krzyża umieszczonego na belce tęczowej. Chrystus ukazany został w typie Cristo morte (umarłego), w lekkim zwisie ciała, o szeroko rozłożonych ramionach przyjmujących kształt delikatnego łuku. Jego głowa opada bezwładnie na prawy bark, nogi ma ugięte w kolanach, skierowane lekko w lewo, w efekcie całe ciało wygina się w pionie w niezbyt wydatny łuk. Stopy skrzyżowane w układzie prawa na lewą. Twarz ma podłużną, o prostym, wąskim nosie, dużych, zamkniętych oczach i niewielkich ustach, okoloną brodą skręconą w dwa pukle oraz pasmami kręconych włosów opadających na ramiona. Na głowie ma koronę cierniową. Jego ciało jest szczupłe, smukłe, o miękko rzeźbionej muskulaturze, silnie podkreślonej w partiach klatki piersiowej, nóg i ramion, z zaznaczonymi śladami męki w postaci broczących rzeźbionymi kroplami krwi ran. Perizonium ma krótkie, ściśle przylegające do ciała, obficie fałdowane zawiązane na prawym biodrze. Polichromia naturalistyczna, perizonium pozłacane. Na pionowej belce krzyża tabliczka z napisem „I.N. / R.I.”.

Zarys problematyki artystycznej

Omawiany krucyfiks w dotychczasowej literaturze był datowany na XVIII wiek, jednak przez wzgląd na gotycyzujące cechy formalne można przesunąć czas jego powstania na połowę XVII wieku. Sylwetka Chrystusa a także tkanina perizonium pozbawione są ekspresji znamiennej dla dzieł późnobarokowych. Figura ukazana została w delikatnym zwisie ciała z szeroko rozpostartymi rękami, co świadczy także o jego wcześniejszej metryce. Natomiast charakterystyczna dla gotyckich krucyfiksów ekspresja wyraża się w sposobie kształtowania ciała, mianowicie wychudzonej sylwetce o guzowato modelowanych mięśniach, zwłaszcza w partii klatki piersiowej. Pewnej drastyczności wizerunkowi dodają obficie brodzące rany, gdzie krew przyjmuje formę rzeźbionych kropel, tak jak w gotyckich krucyfiksach. Sposób kształtowania rysów twarzy, jak również modelunek brody i włosów w pojedyncze, regularnie skręcone pukle, przywodzi na myśl figury z XVI wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Mechaniczne ubytki materiału w części obu dłoni. Figura była kilkakrotnie przemalowywana.

Streszczenie

Krucyfiks z belki tęczowej pochodzi najpewniej z wyposażenia poprzedniego kościoła w Grabiu, na co wskazuje czas jego powstania około połowy XVII wieku. Po wzniesieniu nowej świątyni został przeniesiony do niej na obecne miejsce. Omawiany krucyfiks w dotychczasowej literaturze datowany był na XVIII wiek, jednak przez wzgląd na jeszcze gotycyzujące cechy formalne można przesunąć czas jego powstania na połowę XVII wieku.

Bibliografia