Polichromia ścienna

Dzieje zabytku

Polichromia w prezbiterium powstała po wybudowaniu nowego, murowanego kościoła w Biskupicach (druga tercja XVII wieku, przed 1662). Datowana jest na połowę XVII wieku. Zacheuszki ma ścianach prezbiterium pochodzą z XVIII wieku. W XIX wieku została przykryta nową polichromią, która przedstawiała iluzjonistyczne podziały architektoniczne prezbiterium. Siedemnastowieczną malaturę odkryto w trakcie prac remontowych kościoła w 1969 roku. W latach 1969-1970 została odczyszczona i częściowo zrekonstruowana przez Karola Pustelnika. Poddano ją konserwacji w 2014 roku.

Opis

Na ścianie wschodniej prezbiterium namalowany zielono-niebieski paludament z czerwoną podszewką, flankujący ołtarz główny. Na ścianie południowej dwa okna ujęte są malowanymi obramieniami utworzonymi z ornamentu kartuszowo-zawijanego (rollwerk), wzdłuż dolnej krawędzi mają podwieszone girlandy owocowo-roślinne. W szerokich rozglifieniach okien malowany ornament kandelabrowy. W polu pomiędzy oknami fragmenty sceny figuralnej przedstawiającej Chrystusa w typie Salvator Mundi na tle gęstych, szaro-żółtych obłoków. Postać ukazana frontalnie, lewą ręką podtrzymuje kulę, praw unosi w geście błogosławieństwa. Twarz ma kwadratową, o wąskich, migdałowatych oczach, dużym, prostym nosie i wąskich ustach, okoloną krótką brodą oraz włosami sięgającymi ramion. Wokół głowy nimb. Postać ubrana w długą, biało-różową tunikę. Na ścianie północnej kamienny portal do zakrystii ujęty jest obramieniem utworzonym z ornamentu kartuszowo-zawijanego.
W podniebiu łuku tęczowego polichromia z przedstawieniem gołębicy Ducha Świętego w glorii promienistej w szczycie podłucza, flankowanej przez słońce i księżyc pośród szarych, gęstych obłoków. Poniżej dwa anioły z arma Christi, pośród szarych chmur, zwrócone w trzech czwartych w stronę prezbiterium. Postacie o owalnych twarzach, z okrągłymi oczami skierowanymi w dół, dużymi nosami i wąskimi ustami, okolone włosami sięgającymi ramion. Ubrane są w jasnobrązowe tuniki. Anioł na południowej stronie trzyma drabinę, sznur, bicz i koronę cierniową. Anioł na północnej stronie łuku – włócznię, włócznię z nabitą gąbką oraz liść palmy. Na północnej stronie łuku, poniżej ambony fragment malowanej czerwonej tkaniny. Krawędź łuku tęczowego od strony nawy obwiedziona obramieniem utworzonym w ornamentu kartuszowo-zawijanego.
Pięć zacheuszków na ścianach północnej i południowej w formie okrągłych medalionów z krzyżami równoramiennymi w polach, ujęte dekoracyjnym pasem, w wieńcach laurowych.

Zarys problematyki artystycznej

Polichromia składa się z obramień otworów okiennych i drzwiowych utworzonych z ornamentu kartuszowo-zawijanego (rollwerk). Ten manierystyczny ornament rozwinął się w Niderlandach około połowy XVI wieku i zyskał popularność w całej Europie Środkowej. Występował do około drugiej ćwierci XVII wieku, w ośrodkach prowincjonalnych stosowano go niewątpliwie dłużej. W polichromii biskupickiej zachowały się również fragmenty scen figuralnych (ściana południowa, podłucze arkady tęczowej), które być może pierwotnie tworzyły cykl chrystologiczny.
Polichromia w Biskupicach jest zbliżona do malowideł z prezbiterium kościoła w Luborzycy, datowanych również na połowę XVII wieku. Obie charakteryzują podobne motywy dekoracyjne, jak elementy pasyjne w podłuczu arkady, rollwerkowe obramienia okienne oraz wić o renesansowej proweniencji w rozglifieniach okien.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Polichromia zachowana fragmentarycznie. Odczyszczona i częściowo zrekonstruowana w latach 1969-1970 przez Karola Pustelnika oraz poddana konserwacji w 2014 roku.

Streszczenie

Polichromia w prezbiterium powstała po wybudowaniu nowego, murowanego kościoła w Biskupicach (druga tercja XVII wieku, przed 1662). Datowana jest na połowę XVII wieku. Zacheuszki ma ścianach prezbiterium pochodzą z XVIII wieku. Została odkryta w trakcie prac remontowych kościoła w 1969 roku. Polichromia składa się z obramień otworów okiennych i drzwiowych utworzonych z ornamentu kartuszowo-zawijanego (poł. XVI-poł. XVII w.). W polichromii biskupickiej zachowały się również fragmenty scen figuralnych (ściana południowa, podłucze arkady tęczowej), które być może pierwotnie układały się w większy cykl chrystologiczny. Polichromia w Biskupicach jest zbliżona do malowideł z prezbiterium kościoła w Luborzycy, datowanych również na połowę XVII wieku.

Bibliografia